بدن زن‌ها به طور معمول طیف گسترده ای از تغییرات را در دوران بارداری تجربه می‌کند، تغییراتی که اغلب به شکوه و شکایت در مورد ناراحتی و درد منجر می‌شود. متاسفانه هنگامی که بدن شما با کودک در حال رشد سازگار می‌شود، می‌توانید منتظر مشکلات مختلفی باشید از قبیل گرفتگی عضلات پا، یبوست، سوزش سر دل، هموروئید، حالت تهوع صبحگاهی یا استفراغ، تغییرات خلق و خوی، احساس ضعف یا خستگی، تورم دست، پا یا مچ پا، درد مچ دست، درد شکم و درد پشت. بسیاری از این علائم خوش‌خیم و موقتی هستند و می‌توان با اتخاذ یک روال مناسب برای استراحت، تغذیه، ورزش و آرامش آن‌ها را کاهش داد. هرچند، هفت علائم هشدار دهنده در دوران بارداری وجود دارد که نباید نادیده بگیرید، و اگر آن‌ها را تجربه کردید، باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
اگرچه اغلب زنان بارداری و زایمان نسبتا بدون عارضه و قابل پیش‌بینی را تجربه می‌کنند، اما هر مادر بارداری در معرض خطر تجربه‌ی عوارض ناگهانی و غیر منتظره است. بنابراین هم فرد باردار و هم خانواده‌اش باید قادر باشند بین علائم حاملگی که نیاز به توجه فوری پزشکی دارد و آن‌هایی که می‌توانند در طول ویزیت بعدی تحت بررسی قرار بگیرند، تمایز قائل شود. برای جلوگیری از هر گونه عوارض جانبی برای مادر باردار و کودک متولد نشده، داشتن درک روشنی از آن‌چه طبیعی است، آن‌چه غیر معمول است و آن‌چه به منزله‌ی یک نشانه‌ی خطر محسوب می‌شود، بسیار مهم است.
اعضای خانواده باید درک مشترکی از یک برنامه‌ی اضطراری مشخص (که شامل برنامه‌ی حمل و نقل به نزدیک‌ترین مرکز درمانی می‌شود) داشته باشد که در صورت بروز هر یک از علائم هشدار دهنده در دوران بارداری قید شده در ادامه این نوشتار، بتواند بر اساس آن اقدامات لازم را انجام بدهد.
۱. خونریزی
خونریزی در بسیاری از حاملگی‌ها یک اتفاق نسبتا شایع است؛ مطابق با برآورد بیمارستان زنان رویال در استرالیا یک چهارم زنان در اوایل بارداری خونریزی را تجربه می‌کنند، و اکثریت آن‌ها در نهایت کودکی سالم را به دنیا می‌آورند. همه‌ی خونریزی‌ها در دوران بارداری خطرناک محسوب نمی‌شود. با این حال شما همیشه باید بلافاصله پس از رخ دادن خونریزی با یک فرد حرفه‌ای در زمینه‌ی بهداشت و درمان تماس بگیرید، تا معاینه و برنامه‌ی درمانی مناسبی برای‌تان آغاز شود.
خونریزی سبک و بدون خطر (که به عنوان لکه‌بینی شناخته می‌شود) در طول مراحل اولیه‌ی بارداری، شایع است و زمانی رخ می‌دهد که جنین در دیواره‌ی رحم لانه‌گزینی می‌کند. این لکه‌بینی به طور معمول زمانی مشاهده می‌شود که دوره‌ی قاعدگی‌تان پس از لقاح باید آغاز شود. هر گونه خونریزی در اوایل دوران بارداری که به سقط جنین منجر نشود، هیچ‌گونه آسیبی نیز به کودک شما وارد نمی‌کند. خونریزی همچنین ممکن است در اثر عواملی که مرتبط با بارداری نیستند، رخ بدهد مانند پولیپ‌های خوش خیم، برخی عفونت‌ها یا تغییر در گردن رحم.
خونریزی واژینال که در طول ۱۲ هفتهی اول حاملگی رخ می‌دهد ممکن است نشانه‌ای از سقط جنین یا حاملگی خارج رحمی باشد. اگر سقط جنین علت بروز خونریزی باشد، هیچ گونه درمانی نمی‌تواند مانع از رخ دادن آن شود. با این وجود، مراجعه به متخصص لازم است. در صورت سنگین بودن خونریزی و وجود لخته‌های بزرگ و درد و گرفتگی، مراقبت‌های فوری ممکن است ضروری باشد.
یکی دیگر از علل احتمالی خونریزی واژینال، حاملگی خارج رحمی است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که جنین در خارج از رحم رشد می‌کند (معمولا در لوله‌ی فالوپ). حاملگی خارج از رحم بسیار نادر است (بین یک تا دو درصد از همه‌ی حاملگی‌ها)، اما می‌تواند به طور قابل‌توجهی به سلامت و سطح باروری شما آسیب برساند. به همین ترتیب، در صورت تجربه‌ی هر گونه درد شدید و خونریزی واژینال باید با یک مشاور حرفه‌ای سلامت و بهداشت مشورت کنید.
وجود خونریزی واژینال و انقباضات دردناک در سه ماهه‌ی سوم می‌تواند نشانه‌هایی از دکولمان جفت باشد. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که جفت زودتر از موعد از رحم جدا می‌شود. میزان خونریزی به میزان جدا شدن جفت از دیواره‌ی رحم بستگی دارد. خونریزی شدید و درد شکم اغلب زمانی رخ می‌دهد که بیش از نیمی از جفت جدا شده‌است. دکولمان جفت می‌تواند عوارض جدی برای کودک ایجاد کند (مثلا محدودیت رشد به دلیل کمبود اکسیژن و مواد مغذی) و حتی می‌تواند کشنده باشد. از سوی دیگر، مادر می‌تواند از خونریزی قابل توجهی رنج ببرد.
۲. حالت تهوع و استفراغ شدید
تهوع و استفراغ علائم هشدار دهنده در دوران بارداری هستند؛ حدود ۷۰ تا ۸۰٪ از زنان باردار این دو را معمولا در سه ماهه‌ی اول تجربه می‌کنند. با این حال، درصد بسیار کم‌تری از زنان باردار (۰.۳ تا ۲٪) تهوع و استفراغ طولانی مدت را یعنی تا زمان زایمان تجربه می‌کنند که ممکن است ناشی از استفراغ تند بارداری (HG) باشد: یک عارضه در بارداری که در صورت درمان نشدن ممکن است منجر به کم‌آب شدن بدن، کمبود مواد مغذی، مایعات، الکترولیت و عدم تعادل اسید – باز، کاهش وزن و عوارض قابل توجهی برای مادر و جنین شود.
مطالعات همچنین نشان داده‌اند که خطر اختلال رشد داخل رحمی در زنانی که در دوران بارداری مبتلا به تهوع و استفراغ شدید هستند افزایش می‌یابد، و در عین حال ریسک کم بودن وزن هنگام تولد نیز بالا می‌رود (این احتمالا به خاطر عوارض جانبی تهوع و استفراغ روی تغذیه‌ی مادر است).
۳. کاهش حرکت جنینی
درک مادر از حرکات جنین یکی از شاخص‌های اولیه‌ی زندگی جنین، و نشانه‌ای از سلامت سیستم‌های عصبی و عضلانی مرکزی است. حرکات جنین معمولا در طول هفتهی ۱۸ و ۲۰ حاملگی به صورت ضربات فاصله‌دار، لرزیدن یا غلت زدن درک می‌شود. تغییر ناگهانی در الگوی حرکت جنین می‌تواند یک علامت کلیدی باشد و حتی ممکن است مرگ قریب‌الوقوع جنین را نشان بدهد.
۵۵ درصد از مادران باردار که مرگ جنین را تجربه کرده‌اند، قبل از تشخیص رسمی متوجه کاهش حرکات جنین شده‌اند، در حالی که عدم پاسخ مناسب پزشکان به گزارش مادران در رابطه با کم شدن حرکات جنین به عنوان یک عامل کمک‌کننده‌ی رایج در موارد مرگ جنین در نروژ و انگلستان ذکر شده‌است.
به این ترتیب زنان باردار باید آگاه باشند که هرچند حرکات جنین به طور معمول در هفتهی ۳۲ بارداری به وضع ثابتی می‌رسد، اما معمولا در تعداد حرکات جنین در اواخر سه ماه‌ی سوم کاهشی رخ نمی‌دهد. بنابراین زنان باید به حرکات جنین تا قبل از آغاز وضع حمل توجه کنند؛ در صورت کاهش یا توقف غیر معمول حرکات جنین باید به یک پزشک یا یک پرستار در بخش زایمان مراجعه کنید.
۴. فشار خون بالا
فشار خون بالا یا هایپرتنشن ممکن است پس از هفتهی ۲۰ حاملگی به عنوان یک رویداد یک‌باره، یا جزئی از یک اختلال پیچیده‌تر مانند پره‌اکلامپسی رخ بدهد. پره‌اکلامپسی در یک مورد از هر ده بارداری (معمولا در طول نیمه‌ی دوم بارداری)، و یا در طول چند روز اول پس از زایمان رخ می‌دهد)، اما معمولا شامل اشکال خفیف‌تر علائم مختلف‌اش است: فشار خون بالا، تاری دید ناگهانی، وجود پروتئین در ادرار و تورم بیش از حد صورت، دست‌ها و پاها به صورت ناگهانی. هرچند این مشکل در موارد خاص، می‌تواند به عوارض جدی منجر شود، از جمله کاهش جریان خون به جفت (که رشد کودک را مهار می‌کند) و تشنج (اکلامپسی). فشار خون همچنین می‌تواند باعث تحریک دیگر قسمت‌های بدن مانند کبد و سیستم لخته شدن خون (سندرم HELLP) شود، که نیازمند توجه فوری پزشکی برای مادر و نوزاد است.
۵. درد حاد در ناحیه‌ی شکم
درد شکم از علائم هشدار دهنده در دوران بارداری است (با توجه به بزرگ شدن رحم، تغییرات در موقعیت قرارگیری جنین و حرکات جنین)، اما اگر این درد از اواسط بارداری به بعد همچنان ادامه داشته باشد، یک ارزیابی دقیق پزشکی لازم است. هر گونه درد موضعی، ناگهانی، ثابت یا شدید در ناحیه‌ی شکم که با تهوع و استفراغ، خونریزی واژینال، یا تب همراه باشد، یک علامت هشداردهنده است که نباید نادیده بگیرید. این علائم باید به طور کامل برای احتمال وجود عوارض بارداری (به عنوان مثال دکولمان جفت و زایمان زودرس) و همچنین مشکلات جدی دیگری که غیرمرتبط با بارداری (به عنوان مثال بیماری‌های کیسه صفرا و آپاندیسیت) هستند، بررسی شود. اگر درد حاد و شدید شکمی در تمام طول حاملگی ادامه پیدا کند، باید با متخصص زنان مشورت کنید.
۶. ترشحات غیرطبیعی از واژن
خروج ترشح از واژن یک علامت رایج است که ۵۰٪ از زنان باردار (و همچنین یک سوم از زنان در سنین باروری) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این مایعات در واقع ترشحات فیزیولوژیک دهانه‌ی رحم و غدد بارتولن و پوسته‌ریزی سلول‌های اپیتلیوم واژن هستند که در نتیجه‌ی فعالیت باکتری در واژن رخ می‌دهند. تخلیه‌ی واژن زمانی غیر طبیعی در نظر گرفته می‌شود که بیش از حد است و بوی ناخوشایندی دارد؛ ترشحات غیرطبیعی واژن اغلب با خارش فرج یا واژن، سوزش ادرار، و / یا مقاربت دردناک همراه است.
ترشحات غیر طبیعی واژن معمولا در اثر عفونت‌های منتقله‌ی جنسی ایجاد می‌شود و می‌تواند به آسیب جدی در زنان باردار و کودکان‌شان (به صورت زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، کوریوآمنیونیت، اندومتریت پس از زایمان و عفونت زخم سزارین) منجر شود. سه بیماری که غالبا با ترشحات واژن همراه هستند عبارتند از واژینوز باکتریال (ناشی از رشد بیش از حد باکتری که طور طبیعی در واژن پیدا می‌شود)، تریکومونا (ناشی از تک‌تارچه‌ی مهبل) و کاندیدیاز (معمولا توسط کاندیدا آلبیکانس ایجاد می‌شود).
۷. آنفولانزا
احتمال این‌که آنفولانزا به بیماری‌های شدید در زنان باردار منجر شود، بسیار زیاد است زیرا تغییرات در قلب، ریه‌ها، و سیستم ایمنی بدن در دوران بارداری باعث می‌شود زنان باردار آسیب‌پذیرتر باشند. زنان باردار حتی ممکن است در معرض خطر بستری شدن در بیمارستان و حتی مرگ قرار بگیرند، در عین حال احتمال زایمان زودرس، و بروز نقص در هنگام تولد نیز برای جنین جود دارد.
به این ترتیب، پدیدار شدن هر گونه علائم آنفلوانزا (به عنوان مثال تب، سرفه، گلو درد، آبریزش بینی یا گرفتگی بینی، درد در عضلات یا بدن، سردرد، و خستگی) تماس فوری با پزشک را ایجاب می‌کند. اگر به موقع اقدام کنید، داروهای ضد ویروسی (به عنوان مثال اوسلتامیویر خوراکی) می‌توانند آنفولانزا را درمان کنند و از بروز هر گونه عوارض جدی ناشی از این بیماری جلوگیری کنند. مرکز کنترل بیماری‌ها (CDC) درمان سریع زنان باردار مبتلا به عفونت آنفلوآنزا (یا مشکوک به عفونت آنفلوآنزا) را توصیه می‌کند چرا که آن‌ّها در معرض خطر بالایی از بروز عوارض جدی آنفولانزا هستند.
۸. دیابت بارداری
دیابت بارداری نوعی دیابت است که می‌تواند در هر زمانی از بارداری رخ دهد، اما به طور معمول در سه ماهه‌ی سوم بارداری اتفاق می‌افتد. علائم و نشانه‌های دیابت بارداری عبارتند از تشنگی، خستگی، خشکی دهان، و ادرار کردن به طور مکرر. در حالی که علائم خفیف به نظر می‌رسند، اما دیابت واقعا از علائم هشدار دهنده در دوران بارداری است که نباید از آن چشم پوشی کنید. دیابت بارداری اگر به درستی مدیریت نشود، می‌تواند اثرات بسیار جدی روی جنین داشته باشد. این علائم هشدار دهنده در دوران بارداری عبارتند از رشد بیش از حد از کودک، دیابت بالقوه در کودک و تولید بیش از حد قند خون پس از تولد و احتمال وقوع تشنج در کودک.
بایدها
– حتما یک برنامه‌ی مشخص برای رسیدن به بیمارستان داشته باشید که در صورت بروز هر گونه علائم هشداردهنده، آماده باشید.
– اطمینان حاصل کنید که تمام اعضای خانواده از برنامه مطلع هستند و آمادگی دارند.
– اگر متوجه هر گونه تغییر فیزیکی غیر معمول یا ناراحت‌کننده شدید، با پزشک یا مامای‌تان تماس بگیرید.
– به دقت حواس‌تان به بدنتان باشد و نسبت به هر عارضه‌ی ناخواسته‌ای به درستی واکنش نشان بدهید.
– خوب غذا بخورید، آرام باشید و به میزان کافی استراحت کنید.
نبایدها
– بیش از حد نگران نباشید. اکثر بارداری‌ها بدون حادثه می‌گذرند و نباید بیش از حد استرس داشته باشید چرا که برای نوزاد مضر است!
