نقد فیلم زهر مار

نویسنده: انسیه نجفی نشلی
اختصاصی آسمونی

جشنواره فیلم فجر در بخش نگاه نو به بررسی تجربه اول فیلم بلند کارگردانان با پروانه ساخت سینمایی، می پردازد . فیلم اولی ها به دو دسته تقسیم می شوند . گروهی که با ساخت فبلم های کوتاه ومستند ، مرحله به مرحله به فیلم بلند رسیدند وگروهی که در حوزه های دیگر مرتبط با سینما وهنر وفرهنگ وحتی عرصه مطبوعات و ژورنالیسم به عرصه کارگردانی فیلم بلند وارد می شوند . البته نمی توان نسخه خاصی تجویز کرد اما معمولا افرادی که از گروه اول به کاربلند سینمایی می پردازند موفق ترند. بطور خاص فیلم اولی ها ، به دليل تجربه اولی که ممکن است دیگر تکرار نشود، سعی می کنند همه حرفهایشان را در فیلم اول بیان کنند .

به عبارتی بیان مفاهیم گوناگون قابل ارایه ، در فرم فیلم کار اولی وبازه زمانی نود دقیقه نمی گنجد .
روایت داستانک ها ، ماجراها ، پیام ها ومفاهیم متفاوت در فرم وقالب (فیلم اولی) یا هر فیلم دیگری، آش شله قلم کاری از تعابیر و روایات متفاوت ومتنوع خواهدشد، مگر آنکه کارگردان با متنی خوب و دکوپاژ و شخصیت پردازی مناسب، بتواند این عناصر را در پیرنگ و بن مایه ودرام، جمع وجور کند و تلفیق وترکیب مفاهیم در ساخت وپرداخت، درست از آب در آید‌ اما شتاب در این امر وضعف ساختاری، خروجی ماندگار و قابل دفاعی نخواهد داشت .

قوی نبودن متن و دکوپاژ سبب می گردد هرکدام از عناصر و ساختار، داستانها و پیام ها، ناقص مانده و هیچکدام به سرانجام نرسد. همین امر باعث شده که صحنه های اضافی، گسستگی در روایت، عدم التزام اصول روایی بر اصول منطقی، سوژه کهنه ونخ نما و کلیشه ای ، شخصیت پردازی ضعیف و در حد پرسوناژ مانده ، انفعال و وجوه غیرمنطقی در شخصیت ها ،در فیلم ودرام مشاهده گردد. زهرمار از جمله فیلم اولی هایی است که در دسته بررسی موارد ذکر شده قرار می گیرد .

جوادرضویان، درسال ۱۳۸۹ فیلم اکران نشده (کمی شیرین، بسی فرهاد) را به عنوان بازیگر و كارگردان در پرونده کاری اش دارد. اما بعنوان یک فیلم اولی پا به عرصه کارگردانی بلند می گذارد.
مصداق بارز آنچه تاکنون روایت شده است، روایت تضادها و تناقضات سیاسی در بستر نقد اجتماعی در شکل درام کمدی هدف (زهرمار) است . حرفهای زیادی قراراست گفته شود اما نیمه کاره ومعطل می ماند ‌ بررسی ها در سطح مانده و نافص رها می شود .

هدف طنازی و بیان کمدی است؟ نقد اجتماعی است؟ نصایح سیاسی است؟ هیچکدام عمقی نیست و فرمولهای تکراری کمدی های مشابه دیگر، روایت می شود. داستان تک خطي است اما گسستگی در روایت در آن موج می زند. شخصیت حاج حشمت ودستیارش، دارای تناقض آشکار در رفتار وعمل هستند که در ارتباط با جامعه و محیط پیرامون جلوه گر می شود . به هم ریختگی روایت و ضعف ساخت وپرداخت در درام و فیلمنامه (زهرمار) که می تواند به دلیل نداشتن شناخت مناسب از درام باشد، خلا هایی اتمسفری را در سناریو تشدید می کند که با هیچ وصله پینه ای قابل رفع ورجوع نیست .

میانه فیلم ریتمی کند دارد و بیشتر از مشکلات عمیق درام، ‌انفعال و وجوه غیرمنطقی شخصیت های مانده در حد تیپ ، مخاطب را سردرگم می کند . بطور نمونه ، تغییر شخصیت (شبنم مقدمی)، بدون منطق دراماتیک و روایی، غیر قابل باور وتاحدودی خنده دار به نظر می رسد تا اینکه تآثیر گذار جلوه کند.
هنرپیشه های قدرتمند اخیرا به هردلیل در نقش های نه چندان قوی وحتی ضعیف ودر فیلم های متفاوت ، نقش آفريني می کنند وهمین باعث می شود که تعدد بازی در فیلم های معمولی و حتی سطحی ، شباهت های زیادی در نوع بازی و پرسوناژ آن بازیگر ایجاد کرده و تکرار و افت سطح کار و پرونده حرفه ای آن فرد را به همراه می آورد.
برعکس تبلبغات فیلم وگریم سیامک انصاری فیلم زهرمار تکلیفش باخودش نامشخص است .البته فیلم حرف هايي هم برای گفتن دارد و شخصیت بانمک و مثبت ومردمی جواد رضویان ، بازی سیامک انصاری، شبنم مقدمی ،سیامک صفری ،حضور مهربانانه مرحوم حسین محب اهری ورضا رویگری ،جمعی دوستانه ودوست داشتنی در مقابل مخاطب قرار می دهد که توقع فيلمي با داستانی بهتر ومنطقی تر دارد اما با همین بضاعت ،با توجه به پتاسیلی که در گروه حرفه ای فیلم است ،آنچه تماشا کرديم ، “آنی نبودکه می باید” بود .