ورزش سپک تاکرا یکی از پرطرفدارترین ورزشهای جنوب شرقی آسیاست و فدراسیون بین المللی سپک تاکرا بیش از ۴۲ کشور عضو دارد، که ایران جزء کشورهایی است که در چند سال اخیر وارد این مجموعه شده است.
کشورهایی مانند:
- تایلند
- مالزی
- اندونزی
- فیلیپین
- ویتنام
و … از جمله کشورهای پیشرو در این ورزش به شمار می آیند و صاحب عناوین قهرمانی بانوان و مردان جهان می باشند.
سپک تاکرا (یا والیبال با پا) علاوه بر کشورهای جنوب شرقی آسیا که امروزه به ورزشی متناوب مبدل شده، در کشورهایی مانند:
- کانادا
- استرالیا
- آلمان
- انگلیس
- اتریش
- برزیل
و … عمومیت یافته است.
سپک تاکرا در ایران ورزش نوپاییست. ورزشی که در حال حاضر دوران ابتدایی شکل گیری خود را طی می کند و می رود تا کم کم جای خود را در میان سایر ورزشهای توپ و تور باز کند. بر عکس والیبال مردم چیز زیادی از آن نمی دانند.
هر ورزشی اصول اولیه خاص خود را دارد و سپک تاکرا از این قاعده مستثنی نیست. بهترین توانایی در این بازی ضربه زدن است. خوب دیدن و خوب ضربه زدن، مهارت در بازی با توپ ؛ کنترل ضربات و تمرکز.
اولین کوشش ها در ضربه زدن با توپ سپک تاکرا اغلب ناامید کننده است که با تمرینات مستمر به صورت عادی در می آید. اما یکی از چیزهای هیجان انگیز و پرشور درباره این بازی کشف این حقیقت است که چقدر می توانیم از پاها و عضلات بدن خود بهره بگیریم و چگونه می توانیم ضربات ظریف و دقیق بزنیم.
بطور کلی سپک تاکرا را میتواان ترکیبی از رشته های فوتبال والیبال و ژیمناستیک و بدمینتون دانست یعنی فردی می تواند در این رشته موفق باشد که دارای توانایی ضربه و کنترل با پا در فوتبال، فکری والیبالی و انعطاف یک ژیمناست یا رزمیکار و ظرافت عمل در بدمینتون باشد.
با توجه به اینکه این ورزش مفرح و زیبا را می توان در هر محیط و مکانی از جمله پارکها، استادیوم ها، زمین خاکی و ساحلی انجام داد و احتیاج به امکانات خاصی ندارد و می توان به گسترش هرچه بیشتر آن در کشور عزیزمان امیدوار بود البته این رشته ورزشی آنچنان در کشور ما غریب نیست چرا که بخش کوچکی از تمرینات تیمهای فوتبال تحت عنوان تنیس فوتبال جهت بالا بردن توان کنترل توپ برگزار می گردد.
تاریخچه ورزش سپک تاکرا
سپک تاکرا نام یکی از ورزش های قدیمی و باستانی ایالت های مختلف مالزی و کشورهای اطراف آن است. فرم و قالب این بازی به این صورت است که بازیکنان دایره وار ایستاده و توپ را با استفاده از پای خود به هوا می فرستند. در این بازی بازیکنان حق استفاده از دست خود را به هیچ عنوان ندارند.
این بازی در قرن ۱۵ و در ملاکا انجام می شد و سال ها پس از جنگ جهانی دوم نیز نه تنها در مناطق اطراف ملاکا بلکه در شهر های متمدن متداول شده بود و مردمان مالزی از آن استقبال ویژه ای می کردند.
تا اینکه در نیمه قرن نوزدهم دستخوش تغییراتی گشت و به صورت پیشرفته تری به نمایش گذاشته شد. به این صورت که بازیکنان دو طرف یک تور که مانند تور زمین بدمینتون بود می ایستادند و با پا توپ را از روی تور به زمین حریف می فرستادند.
بعدها به خاطر اینکه این بازی بیشتر در جشن تولد کینگ جورج (جورج شاه پنجم) برگزار می شد نام این ورزش را سپاگ راگا گذاشتند. این ورزش نخستین بار به عنوان یک دوره رقابت میان تیم ها در ماه می سال ۱۹۴۵ انجام شد.
در اواسط قرن ۲۰ بازیکنان این وشته ورزشی را بیشتر بازیکنان فوتبال تشکیل می دادند. زیرا در بازی با توپ به وسیله پاهایشان مهارت بیشتری داشتند.
این مسابقات در آن زمان با قوانین داوری بدمینتون انجام می گرفت که در سال ۱۹۶۰ به ریاست محمد خیر جوهری فدراسیون تشکیل شد و این در حالی بود که با مشاهده استقبال علاقمندان و مردم به این ورزش مسئولان تصمیم گرفتند تا آن را به عنوان یک ورزش ملی به جهان معرفی کنند.
از آن پس بود که نام بازی به سپک تاکرا تغییر یافت. سپک در زبان مالزیایی به معنی ضربه و تاکرا به معنای توپ است. سپک تاکرا به سه شکل رکو (تیمی ۳ نفره) سه سیکل (تایمی و با تیم های پنج نفره و دبل) راگا (تیم های دو نفر) می باشد.
قوانین بازی
اندازه و ارتفاع زمین و ارتفاع تور بازی و به طور کلی سایز زمین مسابقه شبیه زمین بدمینتون است و هر تیم ۳ بازیکن دارد. قوانین فعلی آن تا حد زیادی شبیه والیبال است اما ۳ فرق کلی دارد که به شرح زیر است:
- استفاده از دست غیر قانونی است.
- هیچ چرخش و دورانی برای موقعیتهای دفاعی یک تیم نیست.
- هر بازیکن ممکن است قبل از عبور توپ از تور حداقل یک بار به آن ضربه زده باشد.
سایر قوانین Sepak takraw:
۱ . تعداد کل بازیکنان: ۴ نفر
۲ . بازیکنان داخل زمین: ۳
۳ . تعداد کل داوران: ۲ نفر در طرفین پایه های طور و در قسمت بالا قرار می گیرند.
۴ . تعداد گیم ها (ست) : ۳ ست ۱۵ تایی
۵ . تعداد استراحت: هر نیمه یک استراحت ۱ دقیقه ای
۶ . شکل و اندازه توپ: اندازه توپ هند بال و تو خالی می باشد و سوراخ هایی روی توپ هست و توپ حصیری می باشد و با برخورد به زمین بالا می آید.
۷ . نت: نداریم
۸ . رالی: انجام نمی شود.
۹ . محل دایره برای سرویس زدن می باشد و سرویس زن باید یک پای خود را در داخل دایره بگذارد. اگر زمین این بازی را شبیه زمین بدمینتون بدانیم محل دایره تقریباً در منطقه ۶ می باشد.
۱۰ . محل ربع دایره جایی است که یار سرویس زدن توپ را با دست روی پای سرویس زن می اندازد و این دو ربع دایره دو زمین هر کدام در انتهای طرفین خط زمین قرار دارند و از طرفین انتهای خطوط طولی به فاصله یک متر به هم وصل می شوند (یم نیم دایره) .
۱۱ . هر کسی از یار مقابل می تواند توپ را دریافت کند.
۱۲ . کنترل توپ توسط سر و سینه ضربه حساب نمی شود.
۱۳ . ارتفاع تور ۵۵.۱ متر برای آقایان و برای خانم ها ۴۲.۱ می باشد.
۱۴ . طول زمین ۴۰.۱۳ و عرض آن ۱۰.۶ متر
۱۵ . پهنای کلیه خطوط ۴ سانتی متر
۱۶ . خط میانی زمین به عرض ۲ سانتی متر زمین را به دو قسمت مساوی تقسیم می کند.
۱۷ . تور بازی باید از سیم های بسیار نازک معمولی یانایلونی به صورت شبکه ساخته شود پهنای تور ۷۰ سانتی متر و طول تور ۱۰.۶
۱۸ . توپ سپک تاکرا، کروی شکل و بایک لایه محافظ از درون با ۱۲ حفره و سوراخ است و جنس آن از فیبر مصنوعی یا خیزران طبیعی است. محیط آن نباید از ۴۴.۰ متر بیشتر باشد و برای خانم ها ۴۳.۰ متر می باشد.
۱۹ . وزن توپ بین ۱۷۰ گرم تا ۱۸۰ گرم می باشد و برای خانم ها وزن توپ بین ۱۵۰ تا ۱۶۰ گرم می تواند باشد.
۲۰ . در بازی سپک تاکرا، میان دو گروه که هر کدام دارای سه بازیکن هستند انجام می شود. یکی از سه بازیکن هر تیم در قسمت عقب زمین قرار می گیرد که در زبان محلی Tekony نامیده می شود که می توان به آن عنوان سرویس زننده را داد. دو بازیکن دیگر باید در قسمت جلوی زمین مستقر شوند یکی در قسمت چپ و دیگری در قسمت راست زمین.
۲۱ . لباس بازیکن باید یک زیر پیراهن، تی شرت، شورت ورزشی و کفش ورزشی باشد، قد شورت ورزشی بازیکنان باید حداقل تا سر زانو باشد و کفش های ورزشی دارای کف و تخت لاستیکی باشند و در هوای سرد بازیکنان مجازند از ژاکت های مخصوص استفاده کنند.
۲۲ . تمام لباس بازیکنان باید از پشت شماره گذاری شده باشند و شماره ها از ۱ تا ۱۵ برای شماره گذاری می باشد و اندازه شماره ها نباید کمتر از ۱۹ سانتی متر باشد.
۲۳ . شروع بازی و زدن سرویس:
- تیمی که مسابقه را شروع می کند اگر درست اول برنده شود این حق را خواهد داشت که برای شروع مجدد بازی هم زننده سرویس باشد.
- انداختن توپ باید با کسب اجازه داور باشد. اگر هر یک از بازیکنان توپ را بدون اجازه داور بیندازد توسط داور جریمه می شود و باید دوباره سرویس بزند.
- طی سرویس زدن زننده سرویس، سایر بازیکنان مجازند تا آزادانه در زمین مخصوص خود حرکت کند.
- اگر توپ سرویس در هنگام عبور توپ با تور تماس پیدا کند و درون محوطه تیم حریف یا روی خط مرزی زمین مقابل بیفتد باز هم صحیح و سرویس قابل قبول است.
انواع سپک تاکرا
هوپ تاکرا:
شبیه بسکتبال است با حلقه ای که از سقف آویزان است و ۵ بازیکن که زیر حلقه هستند باید طی مدت ۳۰ دقیقه با ضربات پا توپ را وارد حلقه کند.
دبل تاکرا:
با دو نفر بازیکن که روبه روی هم قرار می گیرند.
سپک تاکرای ساحلی:
روی شن و ماسه ساحلی مانند والیبال ساحلی که با ۳ بازیکن انجام می شود.
توپ
دو نوع توپ در این ورزش مورد استفاده قرار می گیرد که یک نوع آن غالبا از مواد پلاستیکی و مشتقاتش (فایبر گلاس) تشکیل میشود و نوع دیگر سالها پیش از نوعی خیزران و بامبو بوده که اکنون منسوخ شده است.
وزن توپ بین ۱۷۰ تا ۱۹۰ گرم است و سایز محیطی آن ۴۰ سانتی متر است.
مهمترین فاکتور در این ورزش آمادگی جسمانی انعطاف پذیری بازیکنان است.
اداره کننده‌گان مسابقه
داور رسمی (خارج از زمین و ناظر بازی)
داوران
خط نگهدار (۴ نفر در خطوط کناری، ۲ نفر در خط اصلی مرکزی زمین)
