عکس رنگی رحم چگونه است؟!

عکس رنگی رحم یا هیستروسالپنگوگرافی (HSG) روشی است که در آن، با استفاده از اشعه ایکس حفره‌ها و لوله‌های رحمی زنان مورد بررسی قرار می‌گیرد. 

عکس رنگی رحم چگونه است؟

در این روش، علاوه بر اشعه ایکس پزشک متخصص زنان و زایمان از مواد کنتراست محلول در آب نیز استفاده نموده و با ارائه تصاویر داخلی از رحم فرد، می‌تواند اختلالات موجود در بدن او را تفسیر کند.

عکس رنگی رحم چه زمانی برای تشخیص اختلالات استفاده می‌شود؟
 این روش معمولاً هنگامی که خانمی با مشکلات ناباروری یا مسائل مربوط به حاملگی روبرو است، مورد استفاده قرار گرفته و کمک می‌کند تا برخی اختلالات در بدن فرد بیمار تشخیص داده شود. این اختلالات به شرح زیر است:

شکل و ساختار رحم زنان جوان نابارور
چگونگی وضعیت لوله‌های فالوپ زنان جوان
بررسی وضعیت داخل رحم یا حفره صفاقی (شکم) زنان جوان
بررسی سقط‌های مکرر زنان به علت ناهنجاری‌های مادرزادی موجود در بدن این افراد
علاوه بر این موارد، روش تشخیصی عکس رنگی رحم برای تعیین ناهنجاری‌های رحمی زنان نابارور نیز استفاده می‌شود که عبارتند از:

چسبندگی لوله‌های فالوپ زنان جوان
وجود توده در داخل رحم زنان جوان
تشخیص فیبروئید در داخل رحم زنان جوان

همچنین، در برخی موارد روش هیستروسالپنگوگرافی می‌تواند برای ارزیابی اثرات جراحی‌های لوله‌ای در بدن زنان از جمله انسداد لوله‌های فالوپی زنان به علت ابتلا به آلرژی یا عفونت، بستن لوله‌های رحمی، بستن لوله‌های فالوپی در طی عقیم‌سازی، استریلیزاسیون رحم زنان و باز کردن لوله‌های فالوپ زنان که براثر ابتلا به یک بیماری یا عقیم‌سازی مسدود شده است، مورد استفاده قرار ‌گیرد.

چه کسانی نباید از روش عکس رنگی رحم استفاده کنند؟
برای آن دسته از زنان که باردار هستند یا یکی از شرایط بهداشتی مانند عفونت لگن، خونریزی شدید رحمی در زمان عمل جراحی، تشخیص بیماری‌های منتقله از راه جنسی که بدون درمان باقی مانده است و در مورد ابتلا به بیماری‌هایی مانند انواع آلرژی‌ها و یا شرایط خاص پزشکی، استفاده از روش هیستروسالپنگوگرافی ممنوع می‌باشد؛ مگر این که پزشک متخصص زنان و زایمان، استفاده از این روش را به بیمار خود توصیه کند.

عکس رنگی رحم چگونه است؟
 جالب است بدانید که در هنگام استفاده از این روش، پزشک متخصص زنان و زایمان با دستگاه فلوروسکوپی یک پرتو مستمر از اشعه ایکس را برای ایجاد تصاویر متحرک بر بدن بیمار تابانده و آن را توسط دستگاه آشکارساز ضبط می‌کند. سپس این تصاویر ثبت شده بر روی مانیتور پیش‌بینی انتقال یافته و مورد بررسی قرار خواهد گرفت. البته مواد کنتراست محلول در آب مورد استفاده در این روش به داخل حفره رحمی بیمار تزریق شده و باعث می‌شود که منطقه معاینه، روشن و قابل دیدن شود. مواد کنتراست تصویر ایجاد شده را به صورت الکترونیکی به سمت روشن شدن تغییر داده و به کمک روش‌های رادیولوژیکی، اعضای داخلی رحم به راحتی دیده می‌شود. در نهایت، لازم است بدانید که پزشک متخصص زنان و زایمان می‌تواند این تصاویر را در فایل‌های دیجیتالی کامپیوتر خود ذخیره کرده و در دفعات بعدی روند درمان مورد استفاده قرار دهد.

پزشک متخصص برای عکس رنگی رحم از چه تجهیزاتی استفاده می‌کند؟
به خاطر بسپارید که تجهیزاتی که هم زمان با روش هیسترسالپینگوگرافی مورد استفاده قرار می‌گیرد، عبارتند از:

یک جدول رادیوگرافی
یک یا دو لوله اشعه ایکس و یک دستگاه آشکارساز که در بالای جدول رادیوگرافی به صورت معلق نصب شده است
یک مانیتور مانند تلویزیون
ذره‌بین

آمادگی لازم برای عکس رنگی رحم
در ابتدا، لازم است بدانید که این روش معمولاً یک هفته پس از پایان یافتن دوره قاعدگی و قبل از انجام عمل تخمک‌گذاری در بدن زنان انجام می‌گیرد. این روش، شانس حاملگی را در بدن فرد رد خواهد نمود. در اینجا، چگونگی آماده شدن زن بیمار برای انجام آزمایش هیستروسالپنگوگرافی را برای شما بیان خواهیم کرد که به شرح زیر می‌باشد:

معمولاً پزشک متخصص زنان و زایمان پیش از انجام این هیستروسالپنگوگرافی، مصرف یک ملین یا یک انما برای پاک کردن روده را به بیمار خود تجویز می‌کند. این کار کمک خواهد کرد تا حفره‌های رحمی خانم بیمار به طور واضح دیده شود.

در مرحله بعد، پزشک متخصص زنان و زایمان به بیمار یک داروی آرام‌بخش می‌دهد تا از بروز ناراحتی تا از بروز درد ناشی از انجام هیستروسالپنگوگرافی در بدن فرد جلوگیری کند. این دارو شامل 600-800 میلی‌گرم ایبوپروفن (Advil یا Motrin) بوده و باید حدود یک تا دو ساعت قبل از انجام عمل مصرف گردد. بر این اساس، اگر به مصرف داروی ایبوپروفن و داروهای آسپیرین حساسیت دارید، توصیه می‌شود که از داروی تیلنول برای از بین بردن درد خود استفاده کنید. در بعضی موارد، پزشک معالج ممکن است قبل از انجام آزمایش هیستروسالپنگوگرافی مصرف آنتی‌بیوتیک (که معمولاً داکسی سایکلین است) را هم به بیمار خود تجویز کند.

در مرحله بعد، از بیمار خواسته می‌شود تا جواهرات، عینک یا لوازم جانبی مانند دندان‌های مصنوعی را در بیاورد تا از تداخل فلزات با اشعه ایکس جلوگیری شود. همچنین، در زمان قبل از انجام آزمایش هیستروسالپنگوگرافی فرد بیمار باید لباس مخصوص کلنیک را بپوشد.

در نهایت، اجازه دهید تا قبل از انجام آزمایش هیستروسالپنگوگرافی، تکنسین از وجود هرگونه آلرژی دیگر از جمله مشکل صدف یا حساسیت شما به بتادین آگاه شود، زیرا او از این مواد بر روی پوست واژن شما استفاده خواهد نمود.

مراحل انجام عکس رنگی رحم
در ادامه این مقاله، چگونگی انجام آزمایش پزشکی هیستروسالپنگوگرافی در کلینیک برای شما توضیح داده شده است که به شرح زیر می‌باشد:

در ابتدا، از بیمار خواسته می‌شود تا بر روی پشت بدن خود قرار گرفته و زانوهای خود را به حالت استراحت، خم نگه دارد.
در مرحله بعد از هیستروسالپنگوگرافی، یک اسپکولوم به درون واژن او وارد می‌شود تا دیواره واژن را از هم جدا کرده و داخل رحم را ارزیابی کند.

سپس، گردن رحم بیمار تمیز شده و ماده بیهوشی موضعی به این ناحیه تزریق می‌شود. علاوه بر این مورد، یک کانول یا کاتتر با یک بالون وارد واژن بیمار خواهد شد. این کاتتر ماده کنتراست (رنگ) را تا داخل رحم، لوله‌های فالوپ و حفره صفاقی شکم حمل می‌کند. اگر لوله‌های فالوپی مسدود شده باشند، مایع موجود سعی خواهد کرد تا این لوله‌ها را باز کند.

بعد از آن، اسپکلوم با دقت برداشته شده و بیمار در زیر دستگاه اشعه ایکس قرار می‌گیرد تا تصاویری توسط دوربین فلوروسکوپی از داخل رحم او گرفته شود.

در صورت بروز هرگونه اختلال، ممکن است بیمار مجبور باشد به مدت 30 دقیقه یا بیشتر صبر کند تا عکس‌های او با تأخیر به دست آید، این حالت می‌تواند سرنخی از وجود انواع ناهنجاری‌ها را در داخل رحم بیمار به پزشک متخصص زنان و زایمان ارائه کند. همچنین، در برخی موارد ممکن است پزشک متخصص زنان و زایمان از بیمار بخواهد تا موقعیت خود را برای مشاهده واضح نمایه کمی تغییر دهد. هنگامی که تصاویری کامل از حفره‌های رحمی بیمار گرفته شد، سوند مورد استفاده قرار گرفته، برداشته می‌شود. البته برای بررسی وجود هر نوع زخم در تخمدان زنان، یک روز بعد از انجام آزمایش هیستروسالپنگوگرافی، پزشک دوباره از اشعه ایکس استفاده خواهد نمود.

برای اطمینان از اینکه بیمار در معرض اشعه مادون قرمز بالا قرار نگیرد، پزشک معالج از حداقل دوز تابشی این اشعه استفاده خواهد نمود. اگر وجود اختلال بالقوه در حفره‌های رحمی فرد بیمار شناسایی شود، روش درمانی مخصوص آن شروع شده و توصیه‌های خاصی به او جهت پیشگیری ارائه می‌شود تا پزشک متخصص زنان و زایمان بداند که بدن بیمار چگونه به درمان پاسخ می‌دهد.

در طول انجام عکس رنگی رحم و بعد از آن، بیمار چه ناراحتی‌هایی را تجربه خواهد کرد؟
زنانی که آزمایش هیستروسالپنگوگرافی بر روی آن‌ها انجام شده، ممکن است ناراحتی‌ و درد را در حین و بعد عمل تجربه کنند. این موارد عبارتند از:

مشاهده خونریزی واژینالی در بدن خانم بیمار
گرفتگی عضلات بدن خانم بیمار
احساس سرگیجه یا ضعف شدید خانم بیمار
درد شکم خانم بیمار

توجه داشته باشید که فرد بیمار باید برای اطمینان از سلامت خود، بعد از انجام آزمایش، در هنگام دوش گرفتن از تامپون استفاده نموده و از داشتن رابطه جنسی با همسر خود برای دو روز پس از آزمایش خودداری کند.

بعد از انجام عکس رنگی رحم بیمار چه زمانی باید به دکتر مراجعه کند؟
هیسترسالپینگوگرافی یک روش تهاجمی بوده و با درد و خطرات مختلفی همراه می‌باشد، زیرا بدن برخی از زنان بیمار ممکن است واکنش آلرژیک به تزریق مواد کنتراست مورد استفاده در طول این روش، از خود نشان داده یا به عفونت لگن یا آسیب‌های رحمی مبتلا شوند؛ بنابراین، اگر به عنوان یک زن بیمار بعد از عکس رنگی رحم، یکی از علائم زیر را در بدن خود تجربه کردید، بلافاصله باید با دکتر خود تماس بگیرید. این علائم عبارتند از:

استفراغ کردن
مواجه شدن بیمار با درد شدید شکم یا گرفتگی عضلات
احساس ناامیدی و افسردگی
تخلیه شدن مایعات بودار از واژن بیمار بعد از آزمایش
مبتلا شدن بیمار به مشکل تب یا لرز
مواجه شدن بیمار با خونریزی شدید واژینالی
مبتلا شدن خانم بیمار به خارش شدید و ظهور بثورات جلدی در دستگاه تناسلی او
احساس دشواری در هنگام انجام عمل تنفس یا بلع

مزایای عکس رنگی رحم
مزایای روش هیسترسالپینگوگرافی برای زنان بیمار به شرح زیر است:

به خاطر داشته باشید که این روش کمتر تهاجمی بوده و بدون هیچ گونه عارضه در بدن زنان انجام می‌شود. همچنین، ای روش کوتاه مدت بوده و روند کلی آن حدود 30-45 دقیقه طول می‌کشد. روش هیسترسالپینگوگرافی به پزشک متخصص زنان و زایمان کمک می‌کند تا ناهنجاری‌های رحمی و علل نازایی را در بدن زنان به راحتی تشخیص دهد. گاهی اوقات این روش می‌تواند لوله‌های مسدود فالوپی را در بدن زنان بیمار باز کند. مهم‌تر از همه این که استفاده از این روش عوارض جانبی جدی برای بیمار ندارد.

محدودیت‌های عکس رنگی رحم
در نهایت، لازم است بدانید که انجام این روش در بدن همه زنان بیمار دارای محدودیت‌هایی است که به شرح زیر می‌باشند:

این روش می‌تواند ناهنجاری‌های موجود در دیواره رحم، تخمدان‌ها و ساختار لگن زنان را به راحتی تشخیص دهد؛ اما نمی‌تواند تمام علل ناباروری از جمله عدم توانایی فرد برای اتصال تخمک بارور شده به دیواره رحم یا شمارش تعداد غیرطبیعی اسپرم‌ها را در زوجین تشخیص دهد.

آیا گزینه دیگری به جای استفاده از عکس رنگی رحم، وجود دارد؟
بله، جایگزین‌های دیگری به جای آزمایش هیسترسالپینگوگرافی وجود دارد که عبارتند از:

لاپاروسکوپی - این راهکار یک روش جراحی بوده و با انجام بیهوشی عمومی در بدن فرد بیمار انجام می‌شود.
Hysteroscopy – این روش، دید دقیقی از داخل رحم زنان به پزشک معالج ارائه داده و می‌تواند هر گونه انسداد موجود در لوله‌های فالوپی این افراد را به راحتی تشخیص دهد.
Sonohysterography –این روش از سونوگرافی داخل رحم استفاده می‌کند، اما هیچ گونه اختلالی در داخل لوله فالوپی فرد بیمار تشخیص داده نمی‌شود.