یکی از ساعات بکری که اکثر علما در آن وقت مشغول عبادت و راز و نیاز با خداوند هستند، بین الطلوعین است. اعمال بین الطلوعین را باید در کلام بزرگان دین و ائمه (علیهمالسلام) جستجو کرد.
ستاره | سرویس مذهبی _ اعمال شرعی بین الطلوعین شامل چه مواردی میشود؟ به فاصله زمانی میان اذان صبح و طلوع آفتاب، بین الطلوعین میگویند. این زمان خاص، در روایات اسلامی و احادیث ائمه (علیهمالسلام) بسیار مورد توجه قرار گرفته و اعمال خاصی برای آن سفارش شده است. در این مقاله، قصد بررسی اعمال مخصوص بینالطلوعین و فضلیتهای آن را داریم.
در این مطلب میخوانید:
اعمال بین الطلوعین
چنانکه گفته شد، برای بینالطلوعین اعمال بسیاری سفارش شده است. بیشتر این اعمال، ادعیه و اذکار سفارش شده از زبان مبارک ائمه (ع) هستند. در این قسمت، این اعمال را همراه با دستهبندی معرفی میکنیم:
ادعیه مخصوص بینالطلوعین
از امام محمد باقر (ع) نقل شده که فرمودهاند: ابلیس در دو ساعت از شبانهروز، لشکریان خود را در زمین پراکنده میکند؛ در زمان غروب و طلوع آفتاب. پس در این دو ساعت، بسیار خداوند را یاد کنید و از شر شیطان و لشکریان او، به خداوند پناه ببرید.
مهمترین ادعیه مخصوص بینالطلوعین به شرح زیر هستند:
۱. دعای شیخ طوسی
شیخ طوسی در کتاب "مصباح" خواندن این دعا را در وقت طلوع صبح صادق (هنگام بینالطلوعین) سفارش کرده است:
اللّٰهُمَّ أَنْتَ صاحِبُنا فَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَ أفْضِلْ عَلَیْنا.
خدایا تو یاور مایی، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و برما فزونی بخش، خدایا
اللّٰهُمَّ بِنِعْمَتِکَ تَتِمُّ الصَّالِحاتُ فَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَأَتْمِمْها عَلَیْنا.
به نعمت تو کارهای شایسته به پایان میرسد، پس بر محمّد و آل محمّد درود فرست و آنها را برای ما به پایان رسان.
عائِذاً بِاللّٰهِ مِنَ النَّارِ، عائِذاً بِاللّٰهِ مِنَ النَّارِ، عائِذاً بِاللّٰهِ مِنَ النَّارِ.
پناهندهام به خدا از آتش، پناهندهام به خدا از آتش، پناهندهام به خدا از آتش.
خدایا تو یاور مایی، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و برما فزونی بخش، خدایا
اللّٰهُمَّ بِنِعْمَتِکَ تَتِمُّ الصَّالِحاتُ فَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَأَتْمِمْها عَلَیْنا.
به نعمت تو کارهای شایسته به پایان میرسد، پس بر محمّد و آل محمّد درود فرست و آنها را برای ما به پایان رسان.
عائِذاً بِاللّٰهِ مِنَ النَّارِ، عائِذاً بِاللّٰهِ مِنَ النَّارِ، عائِذاً بِاللّٰهِ مِنَ النَّارِ.
پناهندهام به خدا از آتش، پناهندهام به خدا از آتش، پناهندهام به خدا از آتش.
- پس از خواندن دعای بالا، بگو:
یَا فالِقَهُ مِنْ حَیْثُ لَاأَرىٰ، وَمُخْرِجَهُ مِنْ حَیْثُ أَرىٰ، صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ، وَاجْعَلْ أَوَّلَ یَوْمِنا هٰذَا صَلاحاً، وَأَوْسَطَهُ فَلاحاً، وَآخِرَهُ نَجاحاً.
ای شکافندهی سپیده از جایی که نمیبینم و بیرونآورندهی آن از جایی که میبینم، بر محمّد و خاندانش درود فرست و قرار ده آغاز این روز را شایستگی و میانهاش را رستگاری و پایانش را کامیابی.
- سپس ده مرتبه بگو:
اللّٰهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنَّهُ مَا أَصْبَحَ بِی مِنْ نِعْمَةٍ أَوْ عافِیَةٍ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیا فَمِنْکَ وَحْدَکَ لَاشَرِیکَ لَکَ.
خدایا من تو را گواه میگیرم که هرچه سپیدهدمان به من میرسد، از نعمت یا سلامت کامل در دین یا دنیا، تنها از جانب توست، یگانهای و برای تو شریکی نیست.
لَکَ الْحَمْدُ، وَلَکَ الشُّکْرُ بِها عَلَیَّ حَتَّىٰ تَرْضَىٰ وَبَعْدَ الرِّضا
تو را ستایش و بر من است سپاس بر آن تا خشنود شوی و بالاتر از خشنودی.
خدایا من تو را گواه میگیرم که هرچه سپیدهدمان به من میرسد، از نعمت یا سلامت کامل در دین یا دنیا، تنها از جانب توست، یگانهای و برای تو شریکی نیست.
لَکَ الْحَمْدُ، وَلَکَ الشُّکْرُ بِها عَلَیَّ حَتَّىٰ تَرْضَىٰ وَبَعْدَ الرِّضا
تو را ستایش و بر من است سپاس بر آن تا خشنود شوی و بالاتر از خشنودی.
۲. دعای وحدت
دعای زیر که تماما شامل ستایش پروردگار مهربان میشود، برای بینالطلوعین سفارش شدهاست. امام باقر (ع) درباره این دعا میفرمایند: هرکس در هنگام طلوع صبح صادق، این دعا را ده مرتبه بخواند و ده بار بر محمد و آل او درود بفرستد و ۳۵ مرتبه "سبحان الله" و ۳۵ مرتبه "لا اله الا الله" و ۳۵ مرتبه "الحمد لله" بگوید، نامش در آن روز، در میان غافلان نوشته نخواهد شد.
متن دعا
لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لَاشَرِیکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ، وَلَهُ الْحَمْدُ، یُحْیِی وَ یُمِیتُ.
معبودی جز خدا نیست، یگانه است و شریکی ندارد، فرمانروایی و ستایش از آن اوست، زنده میکند و میمیراند.
وَ یُمِیتُ وَ یُحْیِی، وَ هُوَ حَیٌّ لَایَمُوتُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَ هُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ
و میمیراند و زنده میکند و او زندهای است که نمیمیرد، خیر تنها به دست اوست و او بر هر چیز تواناست.
معبودی جز خدا نیست، یگانه است و شریکی ندارد، فرمانروایی و ستایش از آن اوست، زنده میکند و میمیراند.
وَ یُمِیتُ وَ یُحْیِی، وَ هُوَ حَیٌّ لَایَمُوتُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَ هُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ
و میمیراند و زنده میکند و او زندهای است که نمیمیرد، خیر تنها به دست اوست و او بر هر چیز تواناست.
۳. دعای هنگام اذان صبح
در هنگام اقامه اذان صبح، دعای زیر را بخوانید:
اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِإِقْبالِ نَهارِکَ، وَ إِدْبارِ لَیْلِکَ، وَحُضُورِ صَلَواتِکَ وَأَصْواتِ دُعاتِکَ.
خدایا از تو میخواهم به آمدن روزت و رفتن شبت و رسیدن نمازهایت و بانگهای دعایت.
وَتَسْبِیحِ مَلائِکَتِکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَتُوبَ عَلَیَّ إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ
و تسبیح فرشتگانت، اینکه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و توبهام را بپذیری که تویی توبهپذیر و بخشنده.
۴. دعای پیامبر گرامی اسلام (ص)
پیامبر (ص) میفرمایند: هرکس در هنگام بینالطلوعین، هفت بار این دعا را بخواند، از بلایای روز در امان خواهد بود.
فَاللّهُ خَیْرٌ حافِظاً وَهُوَ اَرْحَمُ الرّاحِمینَ، اِنَّ وَلِیِّىَ اللهُ الَّذى نَزَّلَ الْکِتابَ وَهُوَ یَتَوَلَّى الصّالِحینَ.
خدا بهترین نگهبان است و او مهربانترین مهربانان است براستى سرپرست من خدایى است که قرآن را فرستاد و او شایستگان را دوست دارد.
فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقُـلْ حَسْبِىَ اللهُ لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ، عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظیمِ.
پس اگر رو گرداندند، بگو: خدا مرا بس است که معبودى جز او نیست. بر او توکل کنم که او پروردگار عرش بزرگ است.
۵. دعای امام باقر (ع)
شیخ کلینی از زبان امام باقر (ع) فضیلت زیادی برای خوانندگان این دعا در هنگام بینالطلوعین ذکر کرده است.
اَللّهُ اَکْبَرُ، اَللّهُ اَکْبَرُ کَبیراً، وَسُبْحانَ اللّهِ بُکْرَةً وَ اَصیلاً.
خدا بزرگتر است خدا بزرگتر است به کمال بزرگى و منزه است خدا در بامداد و پسین
وَ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ کَثیراً، لا شریکَ لَهُ، وَصَلَّى اللّهُ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ؛
و ستایش بسیار خاص خدا پروردگار جهانیان است که شریکى ندارد و درود خدا بر محمّد و آلش.
۶. دعای امام علی (ع)
قطب راوندی از امام علی (ع) روایت کردهاند که ایشان میفرمایند از رسول خدا (ص) شنیدم که فرمود: میترسم هرکس که شب را صبح کند و از چهار نعمت خدا یاد نکند، خداوند این چهار نعمت را از وی زایل گرداند. این چهار نعمت و شکر بر آنها، به شرح زیر است:
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى عَرَّفنى نَفْسَهُ، وَلَمْ یَتْرُکْنى عَمْیانَ الْقَلْبِ.
ستایش خدایى را سزاست که خود را به من شناساند و مرا کوردل وامگذارد.
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى جَعَلَنى مِنْ اُمَّةِ مُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ.
ستایش خدایى را سزاست که مرا از امّت محمّد که درود خدا بر و خاندانش باد قرارم داد
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى جَعَلَ رِزْقى فى یَدَیْهِ وَلَمْ یَجْعَلْ رِزْقى فى اَیْدى النّاسِ.
و ستایش خدایى را سزاست که روزى مرا در اختیار خود قرار داد و قرار نداد روزیم را در اختیار مردم
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى سَتَرَ ذُنُوبى وَعُیُوبى، وَلَمْ یَفْضَحْنى بَیْنَ النّاسِ.
ستایش خدایى را سزاست که گناهان و عیبهایم را پوشاند و در میان مردم رسوایم نکرد.
۷. دعای صباح
از دیگر ادعیه سفارش شده برای بینالطلوعین، دعای صباح امام علی (ع) است. با کلیک کردن بر روی عبارت دعای صباح امیرالمومنین (متن و فایل صوتی با صدای فرهمند)، متن دعای صباح و ترجمه آن در دسترس شما قرار خواهد گرفت.
۸. ستایشنامه خداوند
از دیگر دعاهای سفارش شده برای بینالطلوعین، دعای زیر است:
سُبْحانَ اللّهِ کُلَّما سَبَّحَ اللّهَ شَى ءٌ وَ کَما یُحِبُّ اللّهُ اَنْ یُسَبَّحَ وَ کَما هُوَ اَهْلُهُ
منزه است خدا هر زمان که چیزى او را تنزیه کند، و آنچنانکه دوست دارد تنزیه شود، و آنچنانکه او شایسته آن است.
وَ کما یَنْبَغى لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلالِهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ کُلَّما حَمِدَ اللّهَ شَى ءٌ وَ کَما یُحِبُّ اللّهُ اَنْ یُحْمَدَ
و آنگونه که براى مقام والا و رفعت جلالش سزاوار است و سپاس خداى را هر زمان که او را چیزى سپاس گوید و همان طور که دوست دارد سپاسش گویند.
وَ کَما هُوَ اَهْلُهُ وَ کَما یَنْبَغى لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلالِهِ وَ لا اِلهَ اِلا اللّهُ.
و چنانکه شایسته آن است و آنگونه که براى مقام والا و شکوه رفیعش سزاوار است. معبودی جز خدا نیست.
کُلَّما هَلَّلَ اللّهَ شَى ءٌ وَ کَما یُحِبُّ اللّهُ اَنْ یُهَلَّلَ وَ کَما هُوَ اَهْلُهُ وَ کَما یَنْبَغى لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلالِهِ.
هر آنکه چیزى به یگانه پرستی اش بانگ برآرد و همان طور که دوست دارد یگانه شمرده شود و آنگونه که سزاوار است وآنگونه که شایسته مقام والا و عزت رفیع او است.
وَ اللّهُ اَکْبَرُ کُلَّما کَبَّرَ اللّهَ شَى ءٌ وَ کَما یُحِبُّ اللّهُ اَنْ یُکَبَّرَ وَ کَما هُوَ اَهْلُهُ.
و (خدا بزرگتر است) هر زمان که او را چیزى به بزرگى یاد کند و همان طور که دوست دارد به بزرگى یاد شود و چنانکه او شایسته آن است.
وَ کَما یَنْبَغى لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلالِهِ سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا اِلهَ اِلا اللّهُ.
و آنگونه که براى مقام والا و عزت رفیعش سزاوار است. منزه است خدا و سپاس تنها خدا راست، و معبودى جز خدا نیست.
وَ اللّهُ اَکْبَرُ عَلى کُلِّ نِعْمَهٍ اَنْعَمَ بِها عَلَىَّ وَ عَلى کُلِّ اَحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ.
و خدا بزرگتر است براى هر نعمتى که به من و به هر یک از مخلوقاتش عطا نموده.
مِمَّنْ کانَ اَوْ یَکُونُ اِلى یَوْمِ الْقِیمَهِ اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
چه آنانکه بودهاند و چه آنانکه تا روز قیامت خواهند آمد. خدایا از تو میخواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى.
وَ اَسْئَلُکَ مِنْ خَیْرِ ما اَرْجُو وَ خَیْرِ ما لا اَرْجُو وَ اَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ ما اَحْذَرُ وَ مِنْ شَرِّ ما لا اَحْذَرُ؛
و از تو از بهترین چیزیکه امید دارم و از بهترین چیزیکه امید ندارم درخواست میکنم، و به تو پناه میآورم از شر آنچه که پرهیز میکنم و از شر آنچه که نمیپرهیزم.
بیشتر بخوانید: این دعای ثروت را برای ثروتمند شدن بخوانید
اذکار مخصوص بینالطلوعین
خواندن اذکار زیر در ساعت بینالطلوعین، بسیار سفارش شدهاست:
۱. ذکر باقیات صالحان
سفارش شده که این ذکر را در هنگام بینالطلوعین، بسیار بگویید:
«سُبْحانَ اللَّهِ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللَّهُ وَاللَّهُ اَکْبَرُ.»
خدا پاک و منزّه است و ستایش تنها او را سزاست و خدایی جز او نیست و خدا بزرگتر از هر وصفی است.
۲. تسبیحات حضرت زهرا (س)
تسبیحات حضرت فاطمه (س) از دیگر اذکار سفارش شده برای بینالطلوعین است. تسبیحات حضرت زهرا به شرح زیر است:
- ۳۴ بار الله اکبر؛
- ۳۳ بار الحمدلله؛
- ۳۳ بار سبحان الله.
۳. ذکر لا اله الا الله
این ذکر را دویست بار بگویید:
«لا اله الا الله»
۴. ذکر "الحی"
معروف است که گفتن ذکر "الحی" در بینالطلوعین، ذهن را شکوفا و باز میکند.
بیشتر بخوانید: دعای سریع الاجابه برای رسیدن به حاجت ضروری
قرآن در بینالطلوعین
شیخ صدوق از امام علی (ع) نقل کرده که ایشان میفرمایند: هر شخصی که سورههای توحید، قدر و آیهالکرسی را یازده بار پیش از طلوع آفتاب بخواند، از خسارتهای مالی در امان خواهد بود. امام همچنین میفرمایند: هر کسی که سورههای "قل هو الله احد" و "انا انزلناه" را در بینالطلوعین بخواند، هنگام روز گناهی از وی سر نخواهد زد، حتی اگر شیطان برای گناه کردن وی بسیار تلاش کند.
بیشتر بخوانید: دعای رزق و روزی فراوان برای رونق کسب و کار
سخن آخر
بینالطلوعین از جمله زمانهای مخصوصی است که بزرگان دین بسیار به آن توجه داشتهاند. ادعیه و اعمال بسیاری برای ساعت بینالطلوعین معرفی شدهاست که بسیاری از آنها، از زبان ائمه (ع) جاری شدهاند. علاوه بر زمان بین الطلوعین، زمانهای دیگری نیز هستند که برای دعاکردن سفارش شده اند؛ به همین سبب پیشنهاد میکنیم با بهترین زمانها برای دعا کردن نیز آشنا شوید. شما چه زمانی را برای دعا کردن انتخاب میکنید و دلیل انتخابتان چیست؟ از طریق قسمت "نظرات و پرسشها"، دیدگاهها و نظراتتان را با ما و دیگر همراهان ستاره درمیان بگذارید.