سوال:
سلام. پسرم 5 ماهشه و پنج روزه اسهاله، میگن ویروسیه و تا 6 روز تمام میشه و چیکار کنم؟
جواب:
کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شوند ممکن است روزانه شش تا هشت نوبت هم دفع مدفوع داشته باشند که اسهال تلقی نمی شود و نیاز به درمان ندارد. اگر تب ندارد و یا اسهال خونی نیست و یا بیشتر از 6 تا 8 بار در روز نیست لازم نیست نگران باشید.
اسهال های کودکان معمولا نیازی به تجویز داروهای ضد اسهال و آنتی بیوتیک ندارند، به جز موارد عفونی و یا بسیار شدید. خطر اسهال های غیر عفونی کاهش مایعات بدن است. پس در قدم اول تا می تواند شیر بخورد. البته توجه کنید که تا 6 ماهگی به هیچ وجه هیچ چیزی به جز شیر مادر نخورد. البته در صورت نیاز می تواند دارو مصرف کند.
اگر هم احساس تشنگی زیاد داشت می توانید کمی آب جوشیده سرد بدهید. خودتان نیز اگر مواد حساسیت زا و یا شیر گاو مصرف می کنید فعلا تا مدتی مصرف نکنید. شاید به این مواد حساسیت داده باشد. اگر همچنان اسهال ادامه دارد و شیرتان کفایت نمی کند از پودر او.آر.اس می توان استفاده کرد.
می توان با حل کردن این پودرها که به صورت بدون نسخه قابل خریداری هستند در آب و خوراندن آن به کودک از خطرات کاهش مایعات بدن جلوگیری کرد. در این سن چون کودک مواد زیادی را به دهان خود نزدیک می کند اسهال شایع است. مناسب ترین درمان این است که بگذاریم طبیعت خود بدن، کار خودش را بکند و مواد زائد را دفع کند. فقط درصورتی که خطرناک شد دخالت کنیم.
مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
اسهال زمانی است که مدفوع نوزاد به شکل مایع و بسیار روان باشد و مقدار آن در برخی موارد بیش از حد معمول می‌شود و نوزاد به دفعات مکرر نیاز به دفع مدفوع پیدا می‌کند. همچنین ممکن است مدفوع وی به شکل مخاطی باشد. اسهال نوزادان در برخی موارد با استفراغ همراه است
علائم اسهال کودکان چیست؟
اسهال یک علامت در خود دارد یا خود یک علامت است؛ اما شما می‌توانید اسهال را از طریق ویژگی‌های زیر از یک مدفوع طبیعی متمایز کنید:
1- بیش از حد طبیعی مدفوع داشتن
یک نوزاد شیرخوار سالم در روز حداقل بین ۶ تا ۱۰ بار مدفوع می‌کند و حتی می‌تواند به مراتب کمتر و یا به طور مکرر بعد از هر بار شیردهی مدفوع کند.
فرمول تغذیه برای مادرانی است که نمی‌توانند شیردهی کنند و مواد مغذی را جایگزین شیر خود کرده اند. نوزادانی که تحت فرمول تغذیه هستند، کمتر از ۴ بار در روز به دفع مدفوع تمایل دارند. خالی شدن روده پس از ۲ ماه به مرور زمان کاهش می‌یابد.
برنامه دفع مدفوع هر نوزاد نسبت به سایر نوزادان متفاوت است؛ اما اگر به صورت ناگهانی مدفوع نوزاد افزایش پیدا کرد و به صورت آبکی از بدن نوزاد خارج شد، احتمال دارد نوزاد شما دچار اسهال شده باشد و از این بابت رنج ببرد.
2- مدفوع بدبو و مخاطی داشتن
اگر یک نوزاد مدفوع بدبو و مخاطی داشته باشد؛ یعنی دچار اسهال شده است. مدفوع نوزادان زرد رنگ تا قهوه‌ای مایل به زرد است. رنگ مدفوع نوزاد می‌تواند به موادغذایی نیز بستگی داشته باشد.
همچنین یک کودک می‌تواند مدفوع مایل به رنگ سبز را نیز تجربه کند که با توجه به عبور سریع غذا از روده و صفرا فرصت قهوه شدن را پیدا نکرده است و این مورد کاملا طبیعی است.
مدفوع آبکی مانند یک شاخص مطمئن برای تشخیص بیماری اسهال است و می‌تواند با علائمی مانند گرفتگی شکم، تب و غیره همراه باشد. این علائم نشان می‌دهد که شما باید نوزاد خود را نزد یک پزشک اطفال ببرید.
میزان اسهال
- اسهال خفیف: ۵ مدفوع مایع آبکی در روز
- اسهال متوسط: ۶ تا ۹ مدفوع آبکی و مایع در روز
- اسهال شدید: ۱۰ مدفوع مایع و آبکی یا بیشتر در روز
دلایل شایع اسهال در نوزادان عبارتند از
- عفونت‌های ویروسی: هر مقدار ویروس (مانند روتاویروس و آنفولانزا) می‌تواند موجب ابتلا به اسهال و همچنین استفراغ، درد شکم، تب و لرز و درد نوزاد شود.
- عفونت‌های باکتریایی: باکتری‌ها مانند سالمونلا، شیگلا، استافیلوکوس، کامپیلوباکتر یا ای. کولی می‌توانند موجب اسهال گرفتن نوزاد شوند. اگر نوزاد شما به عفونت‌های باکتریایی مبتلا شده است، ممکن است دچار اسهال شدید همراه با انقباضات ماهیچه‌ای، مدفوع خونی و تب شود.
- عفونت‌های گوش: در برخی موارد عفونت گوش (عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی) می‌تواند باعث ابتلا به اسهال شود. در این موارد، نوزاد بسیار گریان و ناراحت بوده و به روی گوش خود دست می‌کشد. همچنین ممکن است نوزاد استفراغ کرده و بی‌اشتها شود و همچنین ممکن است او به تازگی دچار سرماخوردگی شده باشد.
- انگل: عفونت‌های انگلی هم ممکن است عامل ابتلا به اسهال باشند.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: اگر نوزاد شما در حال مصرف آنتی‌بیوتیک به اسهال مبتلا شود، این اسهال او مرتبط با دارویی است که مصرف می‌کند.
- عدم تحمل غذایی یا حساسیت‌های غذایی: ممکن است نوزاد غذایی بخورد که هضم آن در روده برای او مشکل باشد. این غذاها برای هر فرد متفاوت است.
- عدم تحمل لاکتوز: این متداول‌ترین نمونه عدم تحمل غذایی است
- مواد افزودنی و رنگ‌های شیمیایی یا شکر: این مواد می‌توانند روده نوزادان را دچار مشکل کنند.
- آلرژی‌های غذایی: آلرژی‌های غذایی علائم مختلفی دارند و اسهال مخاطی که گاهی اوقات با خون نیز همراه است یکی از این علائم است. عدم تحمل غذایی ممکن است تأثیر خود را در نقاط مختلف بدن مانند روده‌ها، پوست و دستگاه تنفسی بگذارد.
- آلرژی به پروتئین شیر: این یک نمونه از علائم آلرژی‌های غذایی است. ممکن است نوزاد دچار اسهال شود یا صورت، بدن و ناحیه تحت پوشک او دچار بثورات پوستی شده و آب بینی او روان شده و دچار سرفه و خس‌خس سینه شود.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
در بیشتر اوقات، اسهال نوزاد به حدی است که باید مراقبت‌های پزشکی اورژانسی از او به عمل آید اما در صورتی که کودکی علائمی مبنی بر کم‌آبی بدن داشته باشد (خشک بودن پوشک برای مدتی بیش از ۶ ساعت، کمبود اشک یا نیامدن اشک، خشکی دهان، چشم‌های گودرفته یا کم‌تحرکی) باید به پزشک مراجعه کنید.
همچنین اگر در مدفوع نوزاد خون دیدید یا نوزاد تب شدیدی کرد و مکرراً استفراغ کرد باید به پزشک مراجعه کرد.
تشخیص
به کمک معاینات فیزیکی و بررسی سوابق پزشکی و مشاهده مدفوع نوزاد می‌توان بیماری او را تشخیص دهد. اگر خون یا چرک در مدفوع نوزاد دیده شد یا اسهال او به موقع بهبود نیافت، آزمایش مدفوع می‌تواند به شناسایی دلیل زمینه‌ای کمک می‌کند.
این آزمایش‌ها شامل کشت مدفوع، مطالعات ویروسی و آزمایش انگل می‌شود.
درمان اسهال نوزادان
معمولاً علائم اسهال در نوزادان پس از ۳ تا ۵ روز برطرف می‌شود و این بیماری به ندرت بیش از دو هفته طول می‌کشد. به هر حال، برای رهایی از این بیماری برخی اقدامات مراقبتی که در زیر به آنها اشاره شده می‌تواند مفید باشد:
نوشیدن مایعات
غالباً اسهال باعث کم‌آبی بدن می‌شود و نوزاد دچار خشکی دهان، خشکی غیرطبیعی شده و تحریک‌پذیر می‌شود. زمانی که نوزاد به اسهال مبتلا می‌شود، باید مایعات زیادی به وی بنوشانید. مصرف مقادیر کم مایعات به دفعات مکرر می‌تواند بسیار مفید باشد.
از دادن آب‌میوه یا نوشیدنی‌های غیرطبیعی به نوزاد اجتناب کنید زیرا ممکن است بیماری او را تشدید کند.
جبران کم‌آبی بدن
پزشکان توصیه می‌کنند که اگر نوزاد دچار کم‌آبی شد، آب بیشتر یا مایعات خوراکی بیشتر بین وعده‌های غذایی نوزاد به او بدهید. داروهای خوراکی جبران‌کننده کم‌آبی بدن باید هر ۴ تا ۶ ساعت یک مرتبه به نوزاد داده شوند.
مصرف شیر مادر یا شیر خشک از شیشه باید به شکل عادی ادامه یابد. در موارد شدید ابتلا به اسهال، ممکن است نیاز باشد که نوزاد در بیمارستان بستری شده و آب بدن او به وسیله لوله‌ای که آب را به معده می‌رساند تأمین شود یا از طریق تزریق سرم این کم‌آبی بدن جبران شود.
دارو
در صورتی که نوزاد به اسهال شدید مبتلا شود، پزشک داروهایی برای درمان اسهال تجویز می‌کند. یکی از داروهای مؤثر برای درمان اسهال کودکان بزرگ‌تر از سه ماه راسکادوتریل است.
آنتی‌بیوتیک‌ها
در صورتی که اسهال نوزاد منشأ باکتریایی یا انگلی داشته باشد، آنتی‌بیوتیک‌ها به درمان اسهال نوزاد کمک می‌کنند.
ترکیب غذاها
اگر نوزاد شما شروع به خوردن غذاهای جامد کرده است به او سیب خردشده، موز تیره، غذاهای نمکی، هویج، کدو، پوره سیب‌زمینی، برنج و بلغور جو دو سر بدهید. همچنین شما می‌توانید به نوزاد نان برشته، کلوچه، نان، چوب شور، برنج، نودل، موز، سیب، هویج، کدو، بلغور جو دو سر و ماست با میکروب‌های فعال بدهید.
مراقبت از کودک مبتلا به اسهال
برای مراقبت از نوزادی که از اسهال رنج می‌برد، ۳ راه ساده وجود دارد:
استفاده از مایعات
علاوه بر شیر مادر و آب باید الکترولیت از دست رفته از بدن نوزاد را با دادن محلول نمکی آبرسان (ORS) جبران نمود. هر ۳۰ دقیقه یک بار یا طبق تجویز پزشک ۲ قاشق غذاخوری از ORS را به نوزاد بدهید.
همچنین نوزادانی کوچکتر از شش ماه نباید ORS مصرف کنند، مگر اینکه توسط پزشک توصیه شود. با این حال شیر مادر گزینه مناسبی برای تمام نوزادان محسوب می‌شود و پزشکان توصیه می‌کنند در طول این بیماری، بهترین گزینه شیردهی منظم به نوزاد است.
وعده‌های غذایی منظم
اسهال باعث تضعیف نوزاد می‌شود و غذا بهترین گزینه برای تامین کالری‌های ضروری بدن او است. برای نوزادانی که تنها با شیر مادر تغذیه می‌شوند بهتر است تعداد دوره‌های تغذیه افزایش یابد و همچنین برای نوزادانی که می‌توانند غذا بخورند بهتر است از موادغذایی جامد استفاده کنند که نوزاد می‌تواند یک بار در هر ۳ تا ۴ ساعت تغذیه شود.
حفظ و نگهداری بهداشت پوشک
رعایت بهداشت پوشک برای سلامتی نوزاد ضروری است و در طول دوره ی بیماری اسهال در نوزادن، نگهداشتن پوشک به صورت خشک و تمییز الزامی است.
سعی کنید قسمت پایین تنه کودک را با آب ملایم و صابون بشویید و با یک دستمال خشک کرده و سپس صبر کنید تا قبل از بستن پوشک تازه، کاملا خشک شود. سپس یک لایه ضخیم از کرم اکسیدروی ویا وازلین را بر روی بدن کودک بزنید و او را مجددا پوشک کنید.
از مصرف محصولات تولید شده از شیر اجتناب شود
برخی نوزادان در هنگام ابتلا به اسهال دچار عدم تحمل لاکتوز می‌شوند بنابراین باید به متخصص اطفال مراجعه کنید.
