کاخ سروستان از باشکوه‌ترین کاخ‌های برجای مانده از دوره ساسانیان

کاخ سروستان از باشکوه‌ترین کاخ‌های برجای مانده از دوره ساسانیان

مجموعه: مكانهاي تاريخي ايران

در مورد کاخ سروستان:
کاخ سروستان که قدیمی ترین گنبد آجری کشور محسوب می ­شود در زمان بهرام گور ساسانی ساخته شده است. آخرین بررسی های باستان شناسی در مجموعه کاخ سروستان نشان می­ دهد که این مجموعه ساسان در دوره اوج شکوه خود حدود 30 هکتار وسعت داشته است. کاخ سروستان در استان فارس و در نه کیلومتری جنوب شهر سروستان و در مسیر روستای نظرآباد در دشتی وسیع جاي گرفته است.

زمان ساخت کاخ سروستان:
بعضی از محققان معماری ساسانی، باتوجه به تکنیک پیشرفته تر در طرحی کلی و جزئیات بنا آنرا مربوط به اواخر دوران ساسانی می دانند و معتقد هستند که ساخت این بنا یکی از اولین قدم ها در جهت سبک ساختمانی ویژه ای بود که معماری گوتیک را میتوان تحقق نهایی آن دانست.

در منابعی تاریخی- جغرافیایی اطلاعاتی در باب کاخ ساسان یافت می شود. این خردادبه در کتاب المسالک و الممالک بعد از توضیحات فراوان در مورد شهر استخر و عنوان این که استخر یکی از قدیمی ترین شهرهای پارس است، سروستان را یکی از قصبه های آن می شمارد. وی در آن بین از بنایی یاد می کند که عظیم بوده و ساختمان آن از سنگ و گچ ساخته شده است و مشتمل بر گنبدهای تالار ستون دار، چند ایوان، اتاق ها و راهروهای متعددی می باشد. وی بنای این کاخ را به بهرام پنجم ساسانی نسبت می دهند.

 
معماری کاخ سروستان:
نمای اصلی بنا در ضلع جنوبی قرار دارد که شامل یک ایوان مرکزی و دو ایوان کوچکتر در دو طرف است. ایوان مرکزی به تالار اصلی و بعد از آن به چهار حیاط وصل می شود و دیوار جنوبی تالار مرکزی به یک ایوان جانبی خارجی راه می یابد.

ایوانی که در سمت شمال کاخ واقع است به وسیله چند پله به محوطه خارج کاخ مربوط می شود ولی ایوان بزرگ شرقی به تالار مرکزی و بخش های ديگر بنا ارتباط دارد و در دو طرف این بنا دو اتاق باریک با طاق گهواره ای قرار دارد که مقابل هم قرار نگرفته اند. استفاده از فیلپوش برای قرار گرفتن گنبدها روی بنا به طور واضح دیده می شود.

برای تقویت گنبدهای مدور از گوشواره استفاده شده همچنین روش، استفاده از ستون ها را بعنوان محافظ سقف در اتاق ها دیده می شود. همچنين تپه ها و ناهمواری های زمین های مجاور نشانگر ابنیه ای است که در نزدیکی کاخ بنیاد بوده است. روی هم رفته نقشه کاخ سروستان روش بسیار بدیع و جالب معماری عهد ساسانی را به نمایش می گذارد.

بعضی از پژوهشگران معماری ساسانی، باتوجه به روش پیشرفته تر در طرحی کلی و جزئیات بنا آنرا منتسب به اواخر زمان ساسانی می دانند و معتقد هستند که ساخت این بنا یکی از اولین قدم ها در جهت سبک ساختمانی ویژه ای بود که معماری گوتیک را میتوان تحقق نهایی آن دانست.

مصالح بکار رفته در کاخ ساسانی سروستان از سنگ و گچ است. کاخ سروستان دارای ایوانی مربع شکل است که ۱۳متر طول و عرض و ۱۸متر ارتفاع دارد. کاخ سروستان مشابهت بسياري به کاخ اردشیر در فیروزآباد دارد. این کاخ کوچکتر از کاخ فیروزآباد است و طاق های آن با آجر زده شده اند.

کاخ سروستان از نظر ابعاد و مساحت یک چهارم کاخ فیروزآباد است و بنظر میرسد تنها یک تالار پذیرایی بوده است.

مشکلات کاخ ساسان سروستان
این بنا که یکی از باشکوه ترین بناهای تاریخی در استان فارس است از داشتن حداقل امکانات برای حضور گردشگر محروم است. در این بنا تابلویی که آنرا به گردشگر معرفی کند وجود ندارد و درصورتی که گردشگری نیاز به آب اشامیدنی داشته باشد ناگزیر است یک فاصله پنج کیلومتری را پیاده روی کند تا به آب دسترسی پیدا کند، بنابراین آب مورد نیاز خود را همراه داشته باشید.

این بنا چه بسا از داشتن تابلو راهنما در طی مسیر شیراز به سروستان محروم است و حریم خاصی برای کاخ هم وجود ندارد یا درصورتی که این حریم مشخص شده برای همه مشخص نشده است. مجموعه فاقد سرویس بهداشتی یا امکانات رفاهی مانند سکو یا صندلی برای استراحت بازدیدکنندگان است.

 
آدرس کاخ سروستان:
نشانی: استان فارس، 9 کیلومتری جنوب غرب شهرستان سروستان، مسیر منتهی به روستای نظرآباد

نکته مهم:
بهترین فصل سفر به کاخ سروستان، بهار است که هوا در اوج طراوت است و زمین در اوج زیبایی. ولی در ديگر فصل های سال هم زیبایی های خود را دارد.

با توجه به این که در این منطقه امکانات رفاهی وجود ندارد، برای بازديد از این کاخ، بهتر است ساعتهای اولیه صبح را انتخاب کنید.

توجه داشته باشید که این منطقه هیچگونه امکانات رفاهی ندارد، بدین ترتیب وسایل مایحتاج و ضروری بهمراه داشته باشید، بهتر است برای استفاده از امکانات رفاهی و اقامت از هتل های شهر شیراز استفاده کنید.

گردآوری: بخش گردشگری بیتوته