تاخیر در رشد جنین هنگامی اتفاق می افتد که جنین شما با سرعت عادی و طبیعی رشد نکند. این عارضه با نام «محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR)» و همچنین « تاخیر در رشد داخل رحمی» نیز شناخته می‌شود .
جنین که دچار محدودیت رشد داخل رحمی است، بسیار کوچکتر از جنین های دیگر در همان سن حاملگی است. نوزادانی که در بدو تولد وزن آنها کمتر از 5 پوند و 8 اونس است از این عارضه رنج می برند.
دو شکل تاخیر در رشد جنین وجود دارد: متقارن و نامتقارن. کودکان با تاخیر در رشد متقارن ،بدن نسبتاً متناسبی دارند و نسبت به بیشتر کودکان هم سن خود کوچک تر هستند. کودکانی که تاخیر در رشد نامتقارن دارند، دارای یک سر با اندازه طبیعی هستند. با این حال، بدن آنها بسیار کوچکتر از آن چیزی است که باید باشد. در سونوگرافی، سر آنها بسیار بزرگتر از بدن آنها به نظر می رسد.
علائم تاخیر در رشد جنین
ممکن است شما هیچ نشانه ای از اینکه جنین شما دچار تاخیر در رشد شده است را متوجه نشوید. بیشتر زنان تا زمانی که برای سونوگرافی به پزشک مراجعه نکنند از این وضعیت آگاهی ندارند. بعضی از آنها حتی تا بعد از زایمان هم متوجه این موضوع نمی شوند.
کودکانی که با تاخیر در رشد متولد شده اند در معرض خطر ابتلا به چندین عارضه هستند، از جمله:
سطح کم اکسیژن ؛
قند خون پایین؛
افزایش تعداد گلبول قرمز؛
عدم حفظ دمای طبیعی بدن؛
نمره آپگار پایین ( اندازه گیری سلامت در بدو تولد)؛
مشکلات تغذیه؛
مشکلات عصبی.
تاخیر در رشد جنین به چه دلیل اتفاق می افتد؟
این عارضه به چند علت اتفاق می افتد. کودک شما ممکن است دارای ناهنجاری ارثی در سلول یا بافت خود و سوء تغذیه یا کمبود اکسیژن باشد و همین باعث تاخیر در رشد او شود. ممکن است پدر یا مادر مشکلات سلامتی داشته باشند که منجر به تاخیر در رشد فرزندشان شود.
تاخیر در رشد می تواند در هر مرحله از بارداری شروع شود. تعدادی از عوامل خطرناک وجود دارند که باعث افزایش تاخیر در رشد فرزندتان می‌شوند . این عوامل به سه دسته تقسیم می شوند: عوامل وابسته به والدین، عوامل جنینی و عوامل رحمی .جفت و فاکتورهای رحمی جفتی جز عوامل داخل رحمی شمرده می‌شوند.
عوامل وابسته به والدین
عوامل وابسته به والدین مربوط به شرایط سلامتی پدر یا مادر هستند که خطر ابتلا به تاخیر در رشد کودک را افزایش می دهد. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
بیماری‌های مزمن مانند بیماری کلیه، دیابت، بیماری قلبی و بیماری تنفسی؛
فشار خون بالا ؛
سوء تغذیه؛
کم خونی؛
عفونت‌های خاص؛
سوء مصرف مواد؛
سیگار کشیدن.
عوامل جنینی
عوامل جنینی شرایط سالمی هستند که جنین شما می تواند داشته باشد و خطر تاخیر در رشد را افزایش می دهد. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
عفونت؛
نقائص هنگام تولد؛
ناهنجاری های کروموزومی؛
چند قلو بودن.
عوامل داخل رحمی
عوامل داخل رحمی شرایطی هستند که می توانند در رحم شما ایجاد شوند و خطر تاخیر در رشد فرزندتان را افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:
کاهش جریان خون رحم؛
کاهش جریان خون در جفت شما؛
عفونت در بافت‌های اطراف جنین.
بیماری شناخته شده ای که به نام «جفت جلدی» معروف است نیز می تواند باعث تاخیر در رشد شود. جفت جلدی وقتی اتفاق می افتد که جفت شما چسبندگی کمی در رحم داشته باشد.
تشخیص تاخیر در رشد جنین
این عارضه معمولاً هنگام سونوگرافی تشخیص داده می شود. سونوگرافی از امواج صوتی استفاده می کند تا رشد جنین و رحم شما را بررسی کند. اگر جنین شما از حد معمول کوچکتر باشد، پزشک ممکن است به تاخیر در رشد آن شک کند.
در اوایل بارداری هیچ دلیلی برای نگرانی در مورد کوچک بودن جنین وجود ندارد. به این دلیل که بسیاری از خانم ها از آخرین دوره قاعدگی خود مطمئن نیستند ، ممکن است سن حاملگی جنین شما نامشخص باشد و جنین کوچک بوده و هنوز به اندازه واقعی خود نرسیده باشد.
هنگامی که پزشک شما در اوایل بارداری مشکوک به تاخیر در رشد جنین می شود از طریق سونوگرافی منظم بر رشد آن نظارت می کند. اگر کودک شما نتواند به درستی رشد کند ،پزشک ممکن است تاخیر در رشد را تشخیص دهد.
همچنین ممکن است پزشکتان آزمایش« آمنیوسنتز »( غربال گری )را پیشنهاد کند. برای این آزمایش، پزشک شما یک سوزن باریک و توخالی را از طریق شکم در کیسه آمنیوتیک شما وارد می کند. سپس نمونه ای از مایعات را برمی دارد. این نمونه برای اثبات علائم ناهنجاری مورد آزمایش قرار می گیرد.
آیا تاخیر در رشد جنین قابل درمان است؟
ممکن است تاخیر در رشد بسته به علت وقوع آن برگشت پذیر باشد.
قبل از ارائه درمان، پزشک ممکن است جنین شما را با استفاده از موارد زیر کنترل کند:
سونوگرافی، برای اینکه پیشرفت اندام‌های جنین و بررسی حرکات طبیعی را ببیند
نظارت بر ضربان قلب، برای اطمینان از اینکه هنگام حرکت ،ضربان قلب جنین افزایش پیدا می‌کند
مطالعات جریان «داپلر»، برای اطمینان از اینکه خون در اندام های جنین به درستی جریان می یابد.
درمان به علت اصلی تاخیر در رشد بستگی دارد. وابسته به علت آن، ممکن است یکی از گزینه های درمانی زیر مفید باشد:
افزایش مصرف مواد مغذی
این کار تضمین می کند که جنین شما از غذای کافی برخوردار است. اگر به اندازه کافی غذا نخورید ،ممکن است کودک شما مواد مغذی کافی برای رشد نداشته باشد.
استراحت مطلق
ممکن است برای افزایش گردش خون جنین نیاز به استراحت داشته باشید.
جلو انداختن زمان زایمان
ممکن است در موارد شدید لازم باشد که زایمان زودرس انجام دهید. این امر به پزشک شما اجازه می دهد تا قبل از وخامت اوضاع از آسیب های ناشی از تاخیر در رشد جلوگیری کند. زایمان زودرس معمولاً تنها در صورتی ضروری است که رشد جنین شما متوقف شده یا مشکلات پزشکی جدی داشته باشد. به طور کلی پزشک احتمالاً ترجیح می دهد تا جایی که ممکن است جنین تا قبل از زایمان رشد کند.
عوارض ناشی از تاخیر در رشد جنین
کودکانی که نوع شدید تاخیر در رشد را دارند ممکن است در رحم یا هنگام تولد بمیرند. کودکان با نوع کمتر تاخیر در رشد نیز ممکن است آسیب هایی ببینند.
کودکانی که وزن کم تری دارند، خطر بیشتری آنها را تهدید می کند:
ناتوانی در یادگیری؛
تأخیر در زمان را افتادن یا ورود به اجتماع؛
عفونت.
چگونه می توان کودک خود را از این عارضه تاخیر در رشد جنین دور نگه داشت؟
هیچ روش شناخته شده ای برای جلوگیری از تاخیر در رشد جنین وجود ندارد؛ با این حال، روش هایی وجود دارد که می توان با انجام آن ها خطر ابتلا به تاخیر در رشد را کاهش داد.
این روش ها شامل موارد زیر هستند:
خوردن غذاهای سالم؛
اسید فولیک را همراه ویتامین های دوران بارداری خود مصرف کنید؛
اجتناب از شیوه های زندگی ناسالم مانند مصرف مواد مخدر، مصرف الکل و کشیدن سیگار.
