نرمی استخوان (Rickets) یا راشیتیسم اختلالی در کودکان است که در آن استخوان‌ها نرم شده و مستعد شکستگی و تغییر شکل یا بدشکلی می‌شوند. این بیماری در افراد بالغ با نام استئومالاسی شناخته میشود که شکل دیگری از نرمی استخوان با همان عوارض قبلی است. این بیماری در کشور ما شیوع نسبتاً بالایی دارد به همین علت اطلاع در مورد درمان نرمی استخوان مهم است.
در ایران، خانم‌های در سن رشد (دهه‌ی دوم زندگی) بیشتر از همه در خطر نرمی استخوان هستند. از علایم این بیماری می‌توان به درد استخوانی (در ناحیه‌ی درد زانو، کمر و لگن) و ضعف عضلانی اشاره کرد که در بیش از ۸۰ درصد مبتلایان مشاهده میشود. اختلال در راه رفتن و تغییر شکل استخوان‌ها هم در بیش از یک‌سوم بیماران دیده میشود. همچنین در حدود دوسوم افراد مبتلا به نرمی استخوان، علایم کاهش تراکم استخوان نیز در تصویربرداری مشخص است.
تشخیص
پیش از این که به سراغ درمان نرمی استخوان برویم، لازم است در مورد نحوه‌ی تشخیص این بیماری صحبت کنیم. تشخیص بیماری ممکن است با معاینه بالینی ممکن باشد. پزشک با وارد کردن اندکی فشار، درد و حساسیت استخوان‌ها به لمس را بررسی خواهد کرد.
در کودکان علامت‌هایی مانند کمانی شدن یا پرانتزی شدن پاها، پیش آمدن قفسه سینه، نرم بودن جمجمه و انحنای ستون مهره‌ها از جمله علائم و عوارض نرمی استخوان هستند. البته این علایم زمانی مشاهده می‌شوند که بیماری طولانی مدت و وخیم شده باشد.
سایر شیوه‌های تشخیصی شامل موارد زیر است:
آزمایش خون: برای اندازه‌گیری سطح کلسیم و فسفات خون
تصویربرداری اشعه ایکس: برای بررسی بدشکلی‌های استخوانی و کاهش تراکم استخوان
نمونه برداری از استخوان: در مواردی نادر بخش بسیار کوچکی از استخوان جدا شده و به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده میشود
درمان نرمی استخوان در کودکان
در بیشتر موارد نرمی استخوان کودکان ناشی از کمبود ویتامین D یا کلسیم است. به همین علت افزایش دریافت این دو ریز مغذی مهم‌ترین اقدام درمانی است.
افزایش سطوح ویتامین D و کلسیم در بدن با راه‌های زیر ممکن است:
افزایش مصرف غذاهای حاوی کلسیم و ویتامین D
مصرف مکمل‌های ویتامین D و کلسیم
دریافت ویتامین D به صورت تزریقی (سالانه) – در صورتی که کودک نتواند از راه خوراکی ویتامین D دریافت کند یا به بیماری‌های روده و کبد مبتلا باشد.
بسته به سن و علت بیماری، پزشک معالج توصیه‌هایی مبنی بر میزان دریافت ویتامین D و کلسیم خواهد کرد. بهترین کار این است که از دستورات پزشک متخصص اطفال پیروی کنید. گاهی نرمی استخوان کودکان ناشی از یک بیماری زمینه‌ای است. در این صورت باید بیماری زمینه‌ای درمان شود تا نرمی استخوان هم بهبود یابد.
درمان نرمی استخوان ژنتیکی
شکلی از نرمی استخوان به صورت ارثی یا ژنتیکی است. در این شکل بیماری، کلیه‌های کودک نمی‌توانند تعادل فسفات را در بدن برقرار کنند. فسفات برای عملکرد مناسب کلسیم و ویتامین D ضروری است. نرمی استخوان ژنتیکی با نام راشیتیسم هیپوفسفاتمیک (کمبود فسفات) هم شناخته میشود.
مصرف مکمل‌های فسفات و همچنین شکل خاصی از ویتامین D می‌تواند در درمان بیماری موثر باشد. برخی از کودکان مبتلا به این بیماری باید مقادیر بسیار زیادی از مکمل ویژه‌ی ویتامین D مصرف کنند.
درمان استئومالاسی
همانطور که گفتیم استئومالاسی شکلی از نرمی استخوان است که بزرگسالان را درگیر می‌کند. علت این بیماری کمبود ویتامین D است و مصرف مکمل‌های ویتامین D به مدت چند هفته تا چند ماه بیماری را درمان می‌کند. به دلیل مواردی همچون عدم برخورد نور آفتاب به پوست و رژیم غذایی، کمبود ویتامین D در کشور ما بسیار شایع بوده و بهترین راه دریافت میزان کافی ویتامین D مصرف مکمل‌ها است.
گاهی استئومالاسی ناشی از بیماری‌های کلیوی یا کبدی است. در این صورت درمان بیماری زمینه‌ای برای درمان نرمی استخوان ضرورت دارد.
ممکن است پزشک به شما توصیه کند که در کنار مکمل‌های ویتامین D، از مکمل‌های کلسیم و فسفر هم استفاده کنید.
