زایمان طبیعی با همه محاسنی که برای زنان و نوزادان دارد، گاهی می‌تواند با عوارضی هم همراه باشد که یکی از آنها پارگی واژن است. با اینکه پارگی واژن در زایمان طبیعی است، اما بهتر است انواع و راههای درمان آن را بشناسید.
چرا در زایمان طبیعی واژن دچار پارگی می‌شود؟
قطر واژن فقط ۱/۲ تا ۵/۳ سانتی متر است ، اما متوسط اندازه سر نوزاد حدود ۱۱ سانتی متر است . همین تفاوت اندازه باعث پارگی و کشیدگی بافت واژن در زایمان طبیعی می‌شود.به دلیل اینکه بافت اطراف واژن به اندازه کافی انعطاف پذیر نیست احتمال پارگی واژن در حین زایمان بین ۹۰ تا ۹۹ درصد بالا می‌شود. در مرحله دوم زایمان طبیعی وقتی سر نوزاد به درون واژن حرکت می‌کند و به سمت ناحیه میان دوراه یعنی به قسمت بین واژن و مقعد که پرینه نام دارد می‌رسد،زمانی که سر نوزاد به سمت جلو حرکت می کند، لبه بیرونی و خروجی واژن به اندازه دور سر او باز می‌شوند. اگر پوست و عضله پرینه به اندازه کافی کشسانی و انعطاف پذیری نداشته باشند، باعث پارگی این قسمت می‌شوند. البته حدود ۹۰ درصد این پارگی ها جزئی است و بعد از چند روز بهبود پیدا می‌کند.درد پارگی واژن هم معمولا در زایمان طبیعی به دلیل فشارها دردهای دیگر حس نمی‌شود.
عواملی که احتمال پاره شدن واژن را افزایش می‌دهند :
زایمان سریع
اضافه وزن نوزاد و مادر
استفاده از فورسپس و وکیوم برای زایمان
طولانی شدن درد زایمان
صورت جنین به سمت جلو باشد
اولین زایمان طبیعی
انوع پارگی واژن در زایمان طبیعی
پارگی واژن یا پرینه در زایمان طبیعی انواع مختلفی دارد که به شرح زیر است:
پارگی نوع اول
پارگی سطحی است که شامل پوست پرینه و بافت اطراف دهانه واژن می‌شود. این پارگی اغلب آن‌قدر کم و سطحی است که بدون بخیه یا فقط با چند بخیه به سرعت بهبود پیدا می کند.
پارگی نوع دوم
این پارگی کمی عمیق‌تر است و به ماهیچه‌های زیرین کشیده می‌شود. پارگی نوع دوم به به بخیه نیاز دارد و باعث درد و ناراحتی می‌شود.
پارگی نوع سوم و چهارم
این پارگی‌ها که عمیق‌تر و دردناک‌تر است خیلی کم و به ندرت اتفاق می‌افتد. درصد بسیار کمی از زنان در زایمان ممکن است پارگی واژن یا پرینه‌ای داشته باشند که تا رکتوم یا راست‌روده برسد. این نوع پارگی می‌تواند برای ماهها باعث ایجاد درد شدید شود و خطر ابتلا به بی‌اختیاری مدفوع را افزایش می‌دهد. این نوع از پارگی شدید، پارگی درجه سوم یا چهارم نام دارد. پارگی درجه سوم در واقع پارگی در بافت واژن، پوست پرینه و ماهیچه‌های پرینه است که تا عضله‌ای که مقعد را احاطه کرده نیز می‌رسد. پارگی نوع چهارم هم تا ماهیچه‌های اسفنکتر مقعد و بافت زیر آن ادامه پیدا می‌کند.
سایر پارگی‌ها
به غیر از پارگی‌های اول تا چهارم بعضی از پارگی ها در زمان زایمان طبیعی ممکن است در بافتهای دیگر ایجاد شود. برخی از زنان در بالای واژن، نزدیکی مجرای ادرار دچار پارگی می‌شوند. این حالت به نام پارگی نزدیک به مجرای ادرار شناخته می‌شود. این پارگی اغلب بسیار کوچک است و بدون بخیه یا فقط با چند بخیه بهبود پیدا می‌کند. این پارگی عضله را درگیر نمی‌کند به همین دلیل معمولاً با سرعت بیشتری التیام پیدا می‌کند و نسبت به پارگی واژن یا پرینه درد کمتری دارد. این پارگی معمولاً باعث احساس سوزش در زمان ادرار می‌شود.
آیا برش اپیزیوتومی دردناک است؟
برش اپیزیوتومی توسط پزشک زنان و در طول زایمان طبیعی برای تسهیل روند زایمان انجام می‌شود.اکثر زنان معتقدند که برش اپیزیوتومی را هنگام زایمان احساس نکرده‌اند چون بافتهای اطراف واژن در هنگام زایمان به شدت کشیده شده و برش به سادگی انجام می‌شود، اما روند بهبود آن دردناک است.
درمان پارگی واژن چگونه است؟
اگر زنی در زایمان طبیعی دچار پارگی واژن یا پرینه شود، پزشک ابتدا با تزریق مستقیم داروی بی‌حسی آنها را بی‌حس می‌کند و پس از آن با توجه به میزان پارگی، ناحیۀ مورد نظر را به صورت لایه به لایه بخیه می‌زند. پس از بخیه، باید به مدت حداقل ۱۲ تا ۲۴ساعت روی محل زخم، یخ گذاشته شود. اگر پارگی بیشتر از یک شکاف کوچک باشد، احتمال درد بیشتر است.
بعد از پارگی واژن در زایمان طبیعی به این نکات توجه کنید:
رابطه جنسی دردناک می‌شود. به همین دلیل تا وقتی پزشک اجازه نداده بهتر است رابطه زناشویی نداشته باشید.
ادرار یا مدفوع کردن سخت و دردناک می‌شود.
پارگی اسفنکتر یا پارگی منتهی به رکتوم در زنان، احتمال بی‌اختیاری در دفع گاز معده یا مدفوع را افزایش می‌دهد. اگر از این مشکلات رنج می‌برید با پزشک خود در این مورد صحبت کنید.
واژن یا پرینه را همیشه تمیز نگه دارید. می‌توانید از یک بطری آب پاش با آب ولرم استفاده کنید. پس از اجابت مزاج موضع دور مقعد را با دستمال کاغذی جداگانه ای تمیز کنید و برای پاک کردن ناحیه پرینه دستمال جدیدی استفاده کنید. دستمال را از عقب به جلو نکشید.
به رژیم غذایی‌تان توجه کنید. بهتر است چند روز اول پس از زایمان یک رژیم غذایی کم فیبر با مقدار مایعات فراوان انتخاب کنید. مواد غذایی مثل نان سفید، ماکارونی، برنج، تخم مرغ، ماهی، پنیر، گوشت و مرغ، مقدار کمی میوه نرم و سبزیجات بدون پوست استفاده کنید.
از کیسه یخ استفاده کنید. برای کاهش ورم و درد می‌توانید از کیسه یخ روی ناحیه پرینه در طی 24 ساعت اول پس از زایمان استفاده کنید.
در دوران نقاهت به هیچ وجه از تامپون و دوش‌های واژینال استفاده نکنید.
برای تمیز کردن پرینه از دستمال‌های مرطوب نوزاد استفاده کنید.
درمان پارگی واژن چقدر طول می‌کشد؟
اگر پارگی واژن درجه اول که یکی دو روز بعد از زایمان بهبود پیدا می‌کند. پارگی درجه دوم که بخیه دارد بعد از دو هفته التیام پیدا می‌کند. اما پارگی درجه سوم و چهارم بین ۴ تا ۸ هفته طول می‌کشد تا بهبود پیدا کند.
