نرمی استخوان یا راشیتیسم نوعی اختلال استخوان مربوط به دوران کودکی است که بروز آن باعث نرمی استخوان‌ها شده و درنتیجه احتمال شکستگی و بدشکلی استخوان‌ها را افزایش می‌دهد. ابتلا به این اختلال در کشورهای توسعه‌یافته نادر است، اما در کشورهای توسعه‌یافته از مشکلات نسبتاً شایع می‌باشد. در این مقاله به بررسی کامل این اختلال و همچنین روش‌های درمان نرمی استخوان می‌پردازیم.
علت اصلی نرمی استخوان کمبود ویتامین د است. همچنین مصرف ناکافی کلسیم می‌تواند به بروز راشیتیسم و سایر مشکلات نظیر استفراغ، اسهال و بیماری‌های کبدی منجر شود. برخی از عوارض جانبی اختلالات گوارشی نیز می‌توانند باعث بروز نرمـی استخوان شوند.
روش‌های درمان نرمی استخوان بر بهبود تغذیۀ فرد تمرکز دارند. مطالعۀ منتشر شده در JAMA در سال ۲۰۱۳ نشان داده است که نوزادان برای استخوان‌سازی مطلوب باید روزانه ویتامین د دریافت کنند.
نرمی استخوان چیست؟
نرمی استخوان یا راشیتیسم نوعی اختلال است که معمولاً در دوران کودکی رخ می‌دهد و در اثر آن استخوان‌های بدن ضعیف شده و تغییر شکل می‌دهند.
این بیماری معمولاً با سوء تغذیه در ارتباط است. راشیتیسم در ایالات متحده و کشورهای توسعه‌یافته عارضه‌ای نادر می‌باشد اما آمار و ارقام نشان می‌دهند که در چند سال اخیر شیوع آن رو به افزایش بوده است.
نرمـی استخوان در اغلب موارد از کمبود ویتامین د در بدن نشئت می‌گیرد؛ یعنی اگر به‌اندازۀ کافی در معرض نور خورشید نباشید، احتمال بروز این بیماری در شما افزایش می‌یابد.
راشیتیسم عمدتاً در کودکان بروز می‌کند، اما احتمال بروز آن در بزرگسالان نیز وجود دارد. نرمی استخوان در بزرگسالان با نام استئومالاسی (osteomalacia) شناخته میشود. در اغلب موارد، کودک مبتلا به راشیتیسم، سوء تغذیه شدید و درازمدتی را تجربه کرده است.
علائم نرمی استخوان
نشانه‌ها و علائم نرمی استخوان ممکن است موارد زیر را شامل بشوند:
سستی در دست‌ها و پاهای نوزاد
درد استخوان
حساس شدن استخوان‌ها
شکستگی آسان استخوان
ورم در نواحی دنده یا بروز برآمدگی‌های مشخص بر روی استخوانِ بین دنده‌ها و قفسه سینه
خط هریسون – خطی افقی و قابل‌مشاهده که بر روی سینه قرار دارد (در نقطه‌ای که دیافراگم به دنده‌ها متصل میشود)
سطح پایین کلسیم در خون
پای ضربدری در کودکان سنین بالاتر
نرمی جمجمه
کوتاهی قد و وزن کم
بدشکلی در ستون فقرات، لگن یا جمجمه
پای پرانتزی در کودکان نوپا
اسپاسم‌های عضلانی غیرقابل‌کنترل که سراسر بدن را درگیر می‌کنند
پهن شدن مچ دستان
شدت این علائم می‌تواند در هر فرد متفاوت باشد و همچنین ممکن است که علائم به‌طور متناوب و یکی پس از دیگری بروز کنند.
عوارض نرمی استخوان
برخی از عوارض راشیتیسم عبارت‌اند از:
نرمـی استخوان اگر درمان نشود احتمال شکستگی استخوان در کودک را افزایش می‌دهد. افرادی که به راشیتیسم شدید و درازمدت دچار هستند ممکن است بدشکلی‌های استخوانی دائمی را تجربه کنند.
کمبود شدید کلسیم در خون می‌تواند به بروز گرفتگی، تشنج و مشکلات تنفسی بینجامد.
در موارد نادر، نرمی استخوان می‌تواند عضلات قلب را ضعیف کند.
درمان نرمی استخوان
برنامۀ درمانی نرمـی استخوان بر افزایش مصرف کلسیم، فسفات و ویتامین د تمرکز دارد.
قرار گرفتن در معرض نور خورشید، مصرف روغن ماهی، ارگوکلسیفرول یا کولهکلیسفرول (دو نوع ویتامین د) می‌توانند از گزینه‌های درمان نرمی استخوان باشند. قرارگیری در معرض پرتو UVB و مصرف کلسیم و فسفر معمولاً برای درمان نرمی استخوان یا پیشگیری از آن کافی است.
اگر راشیتیسم ناشی از رژیم غذایی نامناسب باشد، فرد باید روزانه مکمل‌های کلسیم و ویتامین د مصرف کند و سالانه تزریق ویتامین د انجام دهد. این افراد همچنین باید غذاهای سرشار از ویتامین د را در رژیم غذایی خود جای دهند.
درصورتی‌که نرمی استخوان ریشۀ ژنتیکی داشته باشد، داروهای فسفری و هورمون‌های ویتامین د فعال برای او تجویز می‌شوند.
اگر راشیتیسم ناشی از یک بیماری باشد، مانند بیماری کلیه، برنامۀ درمانی باید بر روی درمان و کنترل آن بیماری متمرکز شود.
تشخیص راشیتیسم
تشخیص این اختلال از طریق روش‌های زیر ممکن است:
آزمایش‌های خون: این آزمایش‌ها سطح کلسترول و فسفر خون را اندازه‌گیری می‌کنند. در صورت ابتلا به نرمی استخوان، سطح فسفات قلیایی خون نیز ممکن است بالا باشد.
گاز خون شریانی: این آزمایش به بررسی میزان اسیدی بودن خون می‌پردازد.
پرتو ایکس: استفاده از این آزمایش ممکن است به تشخیص کمبود کلسیم در استخوان‌ها یا تغییرات به وجود آمده در ساختار یا شکل استخوان‌ها کمک کند.
بافت‌برداری: بیوپسی استخوان وجود راشیتیسم را در فرد تایید می‌کند اما به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
علائم جسمانی نرمی استخوان مانند پای پرانتزی یا نرمی جمجمه نیز مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند.
بااین‌وجود، این علائم به‌تنهایی برای تشخیص این اختلال کافی نیستند. برای تشخیص دقیق راشیتیسم باید از آزمایشاتی که بالاتر به آن‌ها اشاره شد استفاده شود.
پیشگیری از نرمی استخوان
مصرف کافی ویتامین د می‌تواند از بروز نرمـی استخوان جلوگیری کند.
تخمین میزان ویتامین مورد نیاز هر انسان کار دشواری است، چراکه اندازه‌گیری میزانِ ویتامین د سنتز شده در پوست از طریق نور خورشید کار سختی می‌باشد.
در کشورهایی که در نزدیکی مناطق گرمسیری نیستند و شدت نور خورشید در آن‌ها پایین می‌باشد، مردم باید برای پیشگیری از نرمی استخوان مکمل‌های ویتامین د و غذاهای حاوی این ویتامین را مصرف کنند.
برای افزایش مصرف ویتامین د از راهکارهای زیر کمک بگیرید:
استفاده از شیر غنی‌شده و سایر محصولات غذایی حاوی ویتامین د برای نوزادان
مصرف روزانه مکمل ویتامین د
دریافت دوزهای بسیار بالای ویتامین د به دلایل اجتماعی-اقتصادی
در مناطقی که نور خورشید به‌اندازۀ کافی در دسترس می‌باشد، کافی است کودک را برای پیشگیری از راشیتیسم در معرض نور خورشید قرار دهید.
اگرچه نور خورشید منبع خوبی از ویتامین د محسوب میشود، اما مهم است که فرد بیش‌ازحد زیر نور آفتاب قرار نگیرد تا به آفتاب‌سوختگی و سرطان پوست دچار نشود.
