صاعقه و رعد و برق را وقتی از روی زمین تماشا می کنیم به اندازه کافی دچار ترس و وحشت می شویم به خصوص وقتی بدانیم ولتاژ برق و درجه حرارت این اتفاق طبیعیِ الکتریکی بسیار بالا است. اما داستان صاعقه و هواپیما داستان متفاوتی دارد. اگر سوار یک هواپیما باشیم و متوجه شویم درمیان ابرهایی درحال پرواز هستیم که بارهای الکتریک خود را تخلیه می کنند و صاعقه هایی هولناک در اطراف هواپیمای ما درحال وقوع است این اضطراب و ترس چند برابر می شود و این سوال پیش می آید که آیا حفاظت هواپیما در برابر صاعقه ممکن است؟ علاوه بر نگرانی از برخورد مستقیم صاعقه به بدنه هواپیما، از کار افتادن لوازم الکترونیکی کابین خلبان و یا آتش گرفتن باک سوخت، از دیگر خطراتی است که در آن لحظه به سراغ ما می آید اگر از ایمنی و نکات رعایت شده در هواپیما ها مطلع نباشیم و ندانیم که صاعقه گیر هواپیما چگونه کار می کند. برای آشنایی بیشتر با سیستم ایمنی این پرنده های غول پیکر ساخت دست انسان در برابر خطرات صاعقه، شاید لازم باشد همراه با همگردی نگاهی به قفس فارادی بیندازیم.
قفس فارادی (Faraday cage)
فاردی دانشمند مشهور جهان در سال 1873 دست به آزمایشی زد که برای همه عالم مفید واقع شد. او سعی داشت با این آزمایش ثابت کند که ولتاژ های بالای الکتریکی وارد هیچ محفظه فلزی ای نخواهند شد و در واقع حفاظت هواپیما در برابر صاعقه تضمین است. به همین منظور با ورقه های قلع دور تا دور یک قفس چوبی را پوشاند و با یک عایق این قفس را از زمین جدا کرد. در ادامه اطراف را با استفاده از ماشین ویمجورست به شدت بار دارد نمود. احتمالا کسی حاضر نمی شد وارد قفسی شود که اجسام اطرافش به شدت جرقه می زدند و نشان دهنده اختلاف پتانسیل بالای بیرون قفس بودند. اما فارادی که از ایمنی آزمایش خود مطمئن بود بدون احساس خطر وارد این قفس شد و به همراه خود یک الکتروسکوپ بود. این دستگاه اثبات کرد که برای افراد درون قفس هیچ خطری وجود ندارد و ایمنی کامل وجود دارند. این آزمایش باعث شد تا همه متوجه شوند در هنگام صاعقه اگر از اتومبیل خود خارج نشوند در ایمن ترین نقطه جهان مانده اند. هواپیماها هم از همین روش برای حفظ ایمنی مسافران خود در برابر خطرات صاعقه محافظت می کنند.
همه چیز درباره صاعقه و هواپیما
اگر از فیلم تخیلی بازگشت به آینده (Back to the future) که در آن صاعقه ای به قدرت 1و 21 صدم گیگا وات تولید شد صرف نظر کنیم هیچ صاعقه ای نمی تواند آسیبی به مسافران داخل هواپیما های فلزی قدیمی برساند اما در هواپیما های جدید که بدنه های سبک و غیر فلزی دارند از پلاستیک های تقویت شده ای از جنس فیبر کربن سود می برند که بویینگ 787 (Boeing 787) نمونه بارز این نوع هواپیما های ایمن شده در برابر خطرات صاعقه است و یک جورهایی صاعقه گیر هواپیما دارد.. مهندسان و طراحان هواپیما های مدرن با استفاده از یک فویل مخصوص خواص قفس فارادی را ایجاد می کنند و صاعقه از میان لوله های فویلی عبور کرده و ار کنار بال ها به راه خود ادامه می دهد و هیچ خطری برای هواپیما ایجاد نمی کند.
آیا صاعقه باعث ایجاد تاخیر در پرواز های هواپیما ها می شود؟
تا این جا مطمئن شدیم که صاعقه هیچ خطری برای بدنه هواپیما ندارد و از آنجایی که لایه های محافظتی شدیدتری ایمنی باک و محل سوخت گیری هواپیماهای را تامین می کنند؛ اگر صاعثه بزند ایرانگردی با جهانگردی شما را اگر در هواپیمایی پرواز می کنید که صاعقه با آن برخورد کرده نگران تاخیر در رسیدن هم نباشید چون هیچ اتفاقی نمی افتد و هواپیمای شما کامل در برابر خطرات صاعقه ایمن است. اما اگر در فرودگاه منتظر پرواز هستید و هواپیمایی که قرار است شما را ببرد قبل از فرود دچار صاعقه شده باشد باید بگوییم کمی بد شانس بوده اید چون پرواز شما دچار تاخیر خواهید شد. چرا که قوانین سخت گیرانه ای برای بازرسی هواپیما هایی وجود دارد که دچار صاعقه شده اند و باید از لحاظ ایمنی در برابر خطرات صاعقه مجدد کنترل شوند و همه چیز درباره صاعقه و هواپیما بررسی شود. این بازرسی ها شامل دریچه های فرود افزار، دماغه، چراغ ها، بال ها، رادار، دُم، آنتن ها، حس گر های مختلف و پوشش پلاستیکی آنتن رادار می شود.
صدای هولناک صاعقه هنگام برخورد با هواپیما
اصابت صاعقه با صاعقه گیر هواپیمایی که داخل آن نشسته اید صدایی وحشتناک ایجاد می کند که ممکن است شما را به شدت وحشت زده کند اما حالا دیگر باید با خیال راحت در صندلی خود فرو بروید و به سفر خود ادامه دهید چون هواپیما ها در برابر خطرات اصابت صاعقه کاملا ایمن هستند. در ضمن هواپیماهای صاعقه خورده هم به سرعت بررسی شده و آماده پرواز می شوند پس نگران تاخیر خیلی زیاد نباشید.
