همه ما کم و بیش با دل درد و نفخ شکم آشنا هستیم برخی به مراتب بیشتر
از دیگران نفخ همان حس ناخوشایند تورم شکم بعد از خوردن برخی از غذاها
است اگر زیاد نفخ می کنید باید دلایل آن مورد بررسی قرار گیرد و بعد از آن
به درمان آن بپردازید در ادامه مطلب از پرشین وی با دلایل و درمان دل درد و نفخ شکم بیشتر
آشنا خواهید شد
دل درد و نفخ شکم
نفخ شکم مورد شکایت بسیاری از افراد جامعه است.
حتما شما هم با کسانی برخورد کردهاید که با خوردن بسیاری از غذاها و خوراکیها گرفتار این حالت ناخوشایند میشوند
و این مساله باعث میشود که گاهی به اضطراب و افسردگی هم مبتلا شوند.
بیشتر این افراد بعد از خوردن غذا ترجیح میدهند که قدم بزنند تا شاید این عارضه مزاحم، دست از سرشان
بردارد یا این که به توصیه اطرافیانشان کمی عرق نعناع و نبات میخورند که البته کمی هم به آنها کمک
میکند، اما چاره این دردسر تنها با عرق نعناع و نبات حل شدنی نیست بلکه باید یک فکر اساسی برای
غلبه بر این مشکل کرد.
اولین علامت نفخ با اتساع شکم خود را نشان میدهد که میتواند با سیری زودرس، حالت تهوع، افزایش صدای شکمی
و دفع گاز همراه باشد.
بوی بد دهان نیز که اغلب به علت نفخ شکم در این بیماران به وجود میآید نهتنها برای بیمار آزاردهنده
است بلکه میتواند اطرافیان را هم کلافه کند.
با وجود تمام این مشکلات باید بگوییم نفخ شکم خوشبختانه در بیشتر مواقع نشانهای از یک بیماری حاد و جدی
نیست و با رعایت برخی نکات و پرهیز از خوردن بعضی از مواد غذایی قابل کنترل است.
شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید در دستگاه گوارش همه ما گازهای مختلفی وجود دارد که ۵ گاز
اصلی موجود در روده شامل نیتروژن، اکسیژن، دیاکسیدکربن، هیدروژن و متان است.
از میان این گازها اکسیژن و نیتروژن موجود در روده از طریق بلع هوا وارد معده و سپس روده میشوند
که البته ممکن است بر اثر آروغ زدن خارج شوند، اما بقیه این گازها در نتیجه تخمیر مواد غذایی توسط
باکتریهای روده به وجود میآیند که این گازهای تولیدی معمولا به صورت گاز از مخرج دفع میشوند.
یک روده طبیعی روزانه ۷ تا ۹ لیتر گاز تولید میکند و بیشتر گازهای تولید شده جذب خون میشوند و
تنها ۶۰۰ میلیلیتر از گازها از طریق مخرج یا دهان خارج میشوند.
به گفته پزشکان، اگر دفع گاز ۱۴ تا ۲۵ نوبت در شبانهروز صورت گیرد یک امر طبیعی است، ولی چنانچه
این مساله بیشتر از ۲۵ بار در طول ۲۴ ساعت رخ دهد، قطعا نیاز به پزشک متخصص خواهد بود و
نمیتوان از کنار آن براحتی گذشت.
با علل نفخ آشنا شوید
اگرچه پدیده نفخ شکم که حاصل تخمیر باکتریایی و تولید گاز در روده است اغلب
یک پدیده طبیعی تلقی میشود، اما اگر مقادیر بالایی از این گازها در روده به وجود آیند میتوانند نتیجه برخی
از اختلالات کوچک و بزرگ دستگاه گوارش باشند.
بلع هوا همراه غذا: نفخ شکم میتواند به علت آتروفاژی یا بلع هوا همراه با غذا به وجود بیاید.
این مساله بیشتر گریبانگیر افرادی میشود که عادت دارند هنگام غذا خوردن صحبت کنند.
همچنین بلع هوا میتواند در نتیجه تند غذا خوردن یا همراه با استعمال سیگار باشد.
البته از جویدن آدامس نیز نباید غافل شد.
عفونتهای قارچی: در سالهای اخیر عفونتهای قارچی که باعث اسهال و نفخ میشوند بسیار شایع شده است که شایعترین این
قارچها کاندیدا آلبیکانز است.
این قارچ در روده تولید گاز و الکل میکند و در نتیجه شخص دچار نفخ میشود.
علاوه بر اینها کاهش قند خون، عطش و علاقه مفرط به مصرف مواد کربوهیدرات مانند شیرینی را نیز باید به
فهرست علائم این بیماری اضافه کرد.
چنانچه از ابتلای بیمار به این قارچ، مدت زمان زیادی گذشته باشد ممکن است شخص حتی دچار اضافه وزن نیز
شود.
یبوست: پزشکان همیشه بر این عقیدهاند که یبوست امالامراض است.
اینجا نیز ردپای یبوست و شکلگیری نفخ دیده میشود.
در افراد مبتلا به یبوست که حرکات روده دچار اختلال و کندی حرکت است همین مساله باعث اختلال در دفع
گاز شده و دل درد و نفخ شکم تشکیل میشود.
دلایل نفخ شکم
کاهش حرکت روده: دیده شده که برخی بیماریها مثل دیابت، بیماریهای انگلی، تیروئیدی، بیماریهای التهابی روده یا مصرف برخی از
داروها باعث کاهش تحرک روده میشود که خود عاملی برای نفخ شکم است.
افزایش باکتریهای روده: به طور طبیعی در روده همه ما باکتریهایی وجود دارند، اما چنانچه به دلایل گوناگونی این باکتریها
شروع به تکثیر کنند اینجاست که دیگر نهتنها سودمند نیستند بلکه باعث اختلال هضم و جذب در روده میشوند.
اختلالات آنزیمی: شاید شما هم جزو آن دسته از افرادی باشید که هیچ رغبتی به مصرف شیر ندارید، چون با
خوردن آن دچار دل درد و نفخ شکم میشوید.
این افراد معمولا بدون آن که خود خبر داشته باشند، دچار کمبود آنزیم لاکتاز هستند.
کمبود این آنزیم و کمبود گروه دیگری از آنزیمهای گوارشی میتواند موجب سوءهاضمه و سرانجام نفخ شکم شود.
بیماریهای هشداردهنده: نفخ شکم مثل تب میتواند به عنوان نشانهای از یک بیماری باشد، مثل ابتلا به تومور، سندرم روده
تحریکپذیر، بیماری سلیاک، انسداد روده یا نشانه آپاندیسیت و سنگ کیسهصفرا.
در صورتی که دل درد و نفخ شکم با گروهی از علائم هشداردهنده مانند کاهش وزن، کمخونی و اسهال همراه باشد حتما نیاز به
بررسیهایدقیقتری دارد.
توصیههایی علمی برای رهایی از نفخ شکم
با رعایت نکات ساده و همچنین با اصلاح سبک زندگی خود میتوانید نفخ
شکمتان را کاهش دهید.
۱ ـ غذاهایی را که باعث ایجاد دل درد و نفخ شکم میشوند مشخص کنید و بتدریج مصرف آنها را کاهش دهید.
مثل حبوبات، کلم، کاهو، بروکلی، پیاز و سیر همچنین کاهش مصرف غذاهای پرچرب نیز میتواند کمک زیادی به شما برای
کاهش این مشکل بکند.
۲ ـ نوشیدنیهای گازدار نیز باید از برنامه غذایی شما حذف شود، چرا که گاز موجود در این نوشیدنیها تخلیه
معده را کند میکند.
۳ ـ بهتر است وعدههای غذایی را در حجم کم و دفعات بیشتر استفاده کنید.
داشتن آرامش هنگام صرف غذا نیز از موارد مهم پیشگیری است، چرا که استرس عامل ایجاد نفخ شکم است.
پس غذایتان را در کمال آرامش و به آهستگی بخورید و سعی کنید قبل از قورت دادن، حسابی آنها را
بجوید.
۴ ـ کمبود مایعات یکی از دلایل مهم ایجاد یبوست است.
پس حتما در شبانهروز از مصرف ۸ لیوان آب غافل نشوید بویژه اگر غذاهای فیبردار مصرف میکنید.
همچنین استفاده از ملینهای اسموتیک برای رفع یبوست و کاهش نفخ شکم میتواند کمککننده باشد.
۵ ـ غذاهای تازه و طبیعی مصرف کنید و از مصرف غذاهای سرد و بستهبندی شده بپرهیزید.
۶ ـ مصرف زیاد قهوه، چای و شکلات باعث تحریک دستگاه گوارش شده و نفخ شکم را به دنبال دارد.
پس در مصرف این موارد افراط نکنید.
۷ ـ اگر پس از مصرف شیر یا محصولات لبنی دچار نفخ میشوید باید از انواع بدون لاکتوز این مواد
غذایی استفاده کنید.
بیشتر بدانید از خوراکی های ضدنفخ
– گشنیز
گیاهی خوراکی و دارویی است که از قسمت هوایی (برگها) و میوه آن در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی بهداشتی استفاده میشود.
گشنیز از خانواده جعفری و دارای رایحه خوشی است که بیشتر آثار گیاه عمدتاً به آن ارتباط دارد.
آثار این گیاه عبارتند از: مقوی معده، ضداسپاسم، ضددرد (دلدرد)، ضدمیکروب،
ضدقارچ، تقویتکننده قوای جنسی، هضمکننده غذا، صفراآور، آرامبخش، کاهشدهنده قندخون، کاهشدهنده چربیخون و کاهشدهنده فشارخون.
۳- بادرنجبویه
گیاهی است از خانواده نعناع که از نظر شکل ظاهری شباهت زیادی به نعناع دارد ولی
بوی آن متفاوت است. این گیاه که از گیاهان خوراکی- دارویی پرمصرف دنیاست به نام
ملیسا هم مشهور است و از زمانهای قدیم در بسیاری از نقاط دنیا به عنوان ضدنفخ، ضدتب
و معرق مورد استفاده قرار میگیرد. مهمترین آثار بادرنجبویه که از نظر علمی به اثبات رسیده،
آثار ضددرد، ضدباکتری، ضدویروس تبخال، ضدهیستامین، ضدتب، ضدنفخ، آرامبخش، خوابآور، مقوی قلب، مقوی معده و ضداسپاسم است.
۴ و ۵ – دارچین و سیاه دانه
نتایج یک پایاننامه نشان داد مصرف دارچین و سیاه دانه به صورت مخلوط و همراه با رعایت رژیم غذایی، نفخ شکم را کاهش میدهد.
دکتر مژگان پور با راهنمایی دکتر محمد رضا نیاکان لاهیجی و دکتر علیرضا سرکاراتی از
دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران در پایاننامهای به ارزیابی بالینی اثرات
ضدنفخ گوارشی دو گیاه دارچین و سیاه دانه و مقایسه این داروها پرداخته است.
بر اساس این پایاننامه، گیاه دارچین به علت داشتن اسانس و تانن، محرک و قابض است
و به عنوان تقویت کننده، اعمال هضم و جریان گردش خون به کار میرود و از آن برای رفع
سوءهاضمه، به ویژه در مواردی که با نفخ همراه باشد، به عنوان بادشکن استفاده میشود.
همچنین به علت داشتن تانن در رفع اسهال، ضعف عمومی بدن و انعقاد خون مصرف
میشود و به صورت دارو، مانند گرد و تنتور به کار میرود.
از سوی دیگر، سیاه دانه حاوی ۳۰ تا ۴۰ درصد ماده روغنی و ۵/۰ تا یک ونیم درصد
اسانس با بوی نامطبوع و قندهای مختلف، مواد صنعتی و ساپونوئیدی است
جام جم /تبیان