عوارض زایمان سزارین، پانزده مورد مهم

زایمان سزارین عملی است که در آن پزشک نوزاد را از طریق برش شکم و رحم مادر از بدن مادر خارج می کند. در این زایمان نوزاد از طریق واژن خارج نمی شود. سزارین می تواند عوارض احتمالی را برای مادر و جنین افزایش دهد. این بدان معنا نیست که ممکن است این عوارض برای شما اتفاق بیفتد، اما احتمال وقوع آنها در مقایسه با زایمان طبیعی بیشتر است. در مورد عوارض احتمال سزارین برای مادر و جنین با ماما یا پزشک خود صحبت کنید.

عوارض احتمالی سزارین برای مادر
خطرات احتمالی مربوط به سزارین شامل موارد زیر است:
- عفونت زخم یا پوشش رحم
- خونریزی که منجر به انتقال خون یا خارج کردن رحم می شود - این عارضه غیر معمول است و احتمال آن در صورت بروز مشکل در جفت یا خونریزی در دوران بارداری زیاد می باشد.
- حمله قلبی
- ایجاد مشکل در بارداری های بعدی
- ایجاد مشکل در بارداری های بعدی مانند جفت پایین افتاده، چسبندگی جفت، سقط جنین و زایمان فرزند مرده
سزارینی که در اواخر درد زایمان انجام می شود با خطر زایمان زودرس در بارداری بعدی مرتبط است. هنگامی که سزارین در صورت گشادی کامل دهانه رحم (در مرحله دوم درد زایمان) انجام شود، خطر از 2٪ به حدود 15٪ افزایش می یابد.

خطرات احتمالی سزارین برای نوزاد
خطرات احتمالی سزارین برای فرزند شما شامل موارد زیر است:
- برش بر روی پوست، ناشی از عمل - این برش معمولاً جزئی است و به سرعت بهبود می یابد
- خطر پذیرش در واحد نوزادی بیشتر است
- مشکلات تنفسی
اگر فرزند شما قبل از هفته 39 بارداری متولد شود، مشکلات تنفسی شایع تر است. بیشتر مشکلات تنفسی بعد از چند روز بهبود می یابد اما بعضی از نوزادان باید به بخش نوزادان منتقل شوند. اگر نگران نفس کشیدن نوزاد در زمان بستری شدن در بیمارستان هستید با ماما صحبت کنید. اگر در خانه هستید و فرزند شما به درستی تنفس نمی کند، با اورژانس تماس بگیرید.
تحقیقات محدودی در مورد چگونگی تأثیرگذاری سزارین بر سلامت طولانی مدت کودکان انجام شده است. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد کودکان متولد شده توسط سزارین بیشتر در معرض خطر بیماری های طولانی مدت مانند آسم کودکان، دیابت نوع 1 یا چاقی قرار دارند. دلیل این افزایش خطر مشخص نیست. شواهد کافی وجود ندارد که نشان دهد این مشکلات تنها ناشی از سزارین می باشد. به عنوان مثال، سلامتی مادر و دلیل انجام سزارین می تواند به یک اندازه علت قرار گرفتن کودک در معرض خطر بیماری های طولانی مدت باشد.
یک نظریه این است که کودک در معرض باکتری های واژن مادر نیست. این باکتری میکروبیوم نامیده می شود و در روده نوزادانی که به طور واژینال متولد می شوند یافت می شود و ممکن است در دوران کودکی در برابر آسم و چاقی از آنها محافظت کند.

عوارض احتمالی سزارین
1- بازیابی و بهبود طولانی تر
خبر خوب این است که مادر معمولاً برای بهبودی پس از سزارین نیاز به مرخصی طولانی تر دارد، بنابراین مدت بیشتری با فرزند خود خواهد بود. خبر بد این است که این هفته های اضافی مورد نیاز است زیرا بهبودی پس از سزارین دشوار است و زمان بیشتری نسبت به بهبودی پس از زایمان طبیعی نیاز دارد.
همیشه بعد از زایمان نیاز به دوره بهبود است اما در سزارین بدن مادر تحت عمل جراحی قرار می گیرد. ماهیچه ها و بافت ها بریده می شود و اندام های مادر برای خارج کردن نوزاد به اطراف کشیده می شود. سزارین به معنای احتمال بیشتر عفونت است. همچنین زمان بهبود پس از سزارین طولانی است و مادر باید بیشتر مراقب خود باشد.
2- احساس جدایی
هر مادر فرزند خود را دوست دارد و هر نوزادی به طور غریزی می خواهد نزدیک مادرش باشد. با این حال ، سزارین به دلایل مختلفی که هیچ ارتباطی با عشق مادر به فرزندش ندارد، روند نزدیکی را دشوار می کند. در حین زایمان واژینال، مادر و نوزاد افزایش هورمون را تجربه می کنند که به معنای پیوند آنها بعد از اتمام زایمان است. زایمان سزارین باعث می شود این افزایش هورمون در مادر و نوزاد اتفاق نیفتد؛ به خصوص اگر مادر قبل از سزارین درد زایمان را تجربه نکند.
همچنین معمولاً در طی سزارین به مادر مقادیر زیادی دارو تزریق می شود، بنابراین مادر روند زایمان و درد شدید آن را احساس نمی کند. پزشکان حتی پس از پایان زایمان سزارین به مادر دارو تزریق می کنند و تمام داروهایی که در سیستم بدن مادر وجود دارد منجر به ایجاد احساس جدایی می شود.
از طرفی در طول سزارین پیوندی که در زایمان طبیعی ایجاد می شود، اتفاق نمی افتد. دمای سرد اتاق عمل و محیط استریل بدان معنی است که نوزاد در حین بهبود و بازیابی مادر در مکانی متفاوت قرار می گیرد. این روند پیوند عاطفی مادر و نوزاد را به تأخیر می اندازد. همه این موارد قابل برطرف شدن است و برخی از مادران حتی اگر سزارین انجام دهند هیچ مشکلی با پیوند عاطفی با فرزند ندارند، در حالی که بسیاری از مادرانی که به طور طبیعی زایمان انجام می دهند مشکلات پیوند عاطفی دارند.
3- مشکلات احتمالی در بارداری های بعدی
سزارین نه تنها عوارض جانبی کوتاه مدت دارد بلکه می تواند بر بارداری های آینده تأثیر بگذارد. اگرچه زایمان طبیعی بعد از سزارین ممکن است، اما بسیاری از پزشکان آن را انجام نمی دهند. این بدان معنی است که مادر در نهایت باید سزارین انجام دهد و اگر بعد از سزارین زایمان واژینال انجام دهد، در معرض خطر پارگی رحم قرار می گیرد.
مادرانی که سزارین انجام داده اند در بارداری بعدی در معرض خطر مشکلات جفت قرار دارند. جفت سرراهی، مشکلی که در آن جفت در رحم خیلی پایین رشد کرده است و گاهی اوقات جلوی دهانه رحم را می پوشاند، بعد از سزارین بسیار رایج است. مشکلات جفت منجر به خونریزی بیش از حد می شود و در موارد شدید ممکن است برای متوقف کردن خونریزی هیسترکتومی لازم باشد.
4- خستگی شدید
مطمئناً برخی افراد فکر می کنند سزارین آسانترین راه حل زایمان است زیرا مادر ساعت ها درد زایمان را تجربه نمی کند و بعد از سزارین به زندگی عادی خود باز می گردد. اما این حقیقت ندارد. انجام سزارین از نظر جسمی و عاطفی بسیار خسته کننده است.
بهتر اس بعد از زایمان (به خصوص زایمان سزارین) از دیگران کمک بگیرید. استراحت برای روند بهبودی ضروری است، بنابراین اجازه ندهید خستگی در بدن شما باقی بماند.
5- خارش
ممکن است مادر در اتاق بهبودی متوجه عارضه بعدی شود. این عارضه کم کم شروع می شود و سپس در سراسر بدن پخش می شود اما برخی از خانم ها اصلاً آن را تجربه نمی کنند. خارش عارضه بعدی است که گاهی اوقات آنقدر عذاب آور است که مادر به شدت خود را می خاراند و منجر به خونریزی می شود.
زنانی که مورفین را از طریق اپیدورال یا ستون فقرات دریافت کرده اند، بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند. در صورت مشاهده خارش غیرقابل کنترل حتما به پرستار خود بگویید.
6- سردردهای وحشتناک
معمولاً بعد از سزارین مادر دچار سردرد یا میگرن می شود. اپیدورالی که غالباً برای جلوگیری از احساس درد در مادر استفاده می شود، خطرات خاص خود را دارد. از آنجا که قبل از عمل باید یک سوزن بزرگ در ناحیه ستون فقرات قرار گیرد، ممکن است به پوشش نخاع برخورد کند و باعث ایجاد سوراخ شود که بعداً منجر به سردرد خواهد شد. ما مایعات نخاعی داریم و وقتی این مایعات به دلیل دسترسی ناشی از سوراخ شدن به نواحی اطراف نخاع نشت کند، سردرد ایجاد می شود. همچنین ممکن است متوجه نشت مایعات نخاعی در پشت خود شوید.
این سردردها هنگامی که مادر روی کمرش است، کمترین صدمه را ایجاد می کند. در صورت سردرد شدید باید حتما به پزشک خود بگویید. پزشک باید بداند سردرد همراه با حالت تهوع است یا خیر. در بعضی مواقع، پزشک برای رفع آسیب هایی که باعث سردرد می شود، باید بیمار را درمان کند.
7- یبوست دردناک
بعد از زایمان یبوست اتفاق می افتد و فرقی نمی کند زایمان طبیعی باشد یا سزارین، اما احتمال یبوست در سزارین بیشتر از زایمان طبیعی است. با توجه به این واقعیت که خانمهایی که سزارین انجام می دهند اجازه ندارند چند ساعت قبل و بعد از عمل غذا بخورند، اغلب در روده آنها چیزی برای حرکت وجود ندارد.
به علاوه، نیم تنه پایین مادر بی حس است بنابراین دستشویی رفتن دشوار می شود. مادرانی که سزارین انجام می دهند درد شدیدی در شکم تجربه می کنند و فشار برای حرکت روده باعث بدتر شدن این درد می شود. اما متأسفانه انتظار برای رفتن به دستشویی باعث بدتر شدن یبوست می شود.
اگر مادر از رفتن به دستشویی می ترسد باید در خصوص مصرف مسهل با پزشک خود صحبت کند. همچنین مادر باید به مقدار زیاد آب بنوشد.
8- حالت تهوع غیر منتظره
استفراغ با وجود بخیه روی شکم کاملاً ناعادلانه است، اما اتفاق می افتد. حالت تهوع و استفراغ از عوارض جانبی شایع سزارین می باشند که به خاطر مصرف دارو در طی جراحی رخ می دهند. هنگامی که به مادر داروهایی داده می شود تا سزارین را حس نکند، فشار خون او کاهش می یابد. این امر طبیعی است، اما این امر در برخی از خانم ها باعث ایجاد حالت تهوع می شود؛ خصوصاً خانم هایی که مشکل فشار خون پایین دارند.
این نکته را نیز در نظر بگیرید که سزارین باعث می شود مادر عصبی شود و بعضی اوقات قبل از رسیدن به اتاق عمل دچار اضطراب شدید می شود و به همین دلیل استفراغ ممکن است رخ دهد.
وقتی رحم مادر در خارج از بدنش قرار می گیرد مادر آسیب پذیر می شود. این اتفاق اغلب در طی سزارین رخ می دهد. بعد از اینکه پزشک رحم مادر را می بندد، آن را خارج می کند تا مطمئن شود همه چیز به درستی بسته شده است. این امر برای بدن مادر غیر طبیعی است و گاهی منجر به تمایل به استفراغ می شود.
9- افسردگی بعد از زایمان
برخی مطالعات خطر ابتلا به افسردگی بعد از زایمان را برای مادرانی که سزارین انجام داده اند، نشان می دهد. دلایل آن مشخص نیست و ممکن است از تغییر هورمون ها گرفته تا احساس شکست باشد، اما اگر زایمان سزارین انجام شود، احتمال افسردگی بیشتر است.
گروه های حمایتی برای کمک به مادرانی که تحت عمل جراحی سزارین قرار گرفته اند وجود دارد زیرا بسیاری از مادران بعد از انجام عمل احساس گناه و عدم موفقیت را تجربه می کنند. گرچه مادران نباید اینگونه احساس کنند، اما برخی خود را مقصر می دانند و فکر می کنند یک تجربه واقعی زایمان را از دست داده اند. بسیاری از مادران نیز پس از سزاین با مشکلات مربوط به دلبستگی سر و کار دارند. با توجه به زمان از دست رفته پس از عمل، مادر احساس می کند نمی تواند با فرزند خود ارتباط برقرار کند و به همین دلیل دچار افسردگی می شود.
اگر مادر بعد از عمل احساس افسردگی کند و احساس بهبود نداشته باشد، باید به پزشک خود اطلاع دهد.
10- تورم بیش از حد
بسیاری از مادران در پایان دوران بارداری متورم می شوند. اما در برخی موارد این تورم بعد از زایمان برطرف نمی شود و ممکن است به عنوان عارضه جانبی سزارین دیده شود. تورم بعد از عمل عمدتاً به دلیل مایعات سرم است. به احتمال زیاد مقدار از این مایعات در بدن مانده است و تورم در پاها و کف پاها دیده می شود. هورمون پروژسترون نیز در ایجاد تورم نقش دارد. در خانم های باردار هورمون پروژسترون به مقدار زیاد یافت می شود. این هورمون باعث می شود آب در بدن حفظ شود.
در صورتی که مادر در مناطق متورم حساسیت یا احساس عجیب داشته باشد باید به پزشک اطلاع دهد زیرا می تواند نشانه لخته شدن خون باشد. با این حال، تورم بعد از عمل جراحی بی ضرر و به طور کلی به دلیل احتباس مایعات اضافی و تغییر هورمون ها می باشد.
11- عفونت احتمالی
عفونت ها ممکن است بعد از هر گونه زایمانی رخ دهند و خانمی که به طور واژینال زایمان کرده اما به اپیزوتومی نیاز دارد نیز در معرض عفونت قرار می گیرد. با این حال ، مادرانی که سزارین انجام می دهند (به دلیل برش ایجاد شده) بیشتر در معرض خطر عفونت قرار دارند .
عفونت زخم پس از سزارین به دلیل مشکلات باکتریایی رخ می دهد و برخی از خانم ها بیشتر از سایرین به آنها مبتلا می شوند. خانم هایی که قبلاً سزارین انجام داده اند یا کسانی که آنتی بیوتیک های توصیه شده را قبل از عمل مصرف نکرده اند بیشتر در معرض خطر قرار دارند. همینطور خانم هایی که چاق هستند یا مبتلا به دیابت هستند بیشتر در معرض خطر عفونت قرار دارند.
مواد مورد استفاده برای بستن زخم نیز مهم هستند. براساس مطالعه ای در سال 2012 ، زنانی که از منگنه یا بخیه نایلونی استفاده کرده اند بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت قرار گرفته اند. بخیه های پلی گلیکولید بهترین نتایج را نشان میدهند. اگر مادر احساس عفونت دارد زیرا تب دارد یا درد غیرطبیعی در اطراف محل برش دارد، باید فوراً به پزشک اطلاع بدهد.
12- از دست دادن خون به مقدار زیاد
هر مادر در طول زایمان و بعد از آن خون زیادی از دست می دهد. به همین دلیل حتما باید از پوشک بزرگسالان استفاده کند. در زایمان طبیعی، خون از دست رفته حدود دو فنجان است، اما این مقدار در سزارین دو برابر می باشد.
ایجاد مشکل طی سزارین منجر به از دست رفتن بیش از حد خون می شود. حدود شش درصد از خانم ها از خونریزی پس از زایمان رنج می برند، مشکلی که در آن طی یا بعد از سزارین خون زیادی از دست می رود.
مادر می تواند از آتونی نیز رنج ببرد؛ بیماری که رحم پس از زایمان به اندازه کافی منقبض نمی شود. این انقباضات برای کاهش سرعت خونریزی ضروری هستند، بنابراین هنگامی که این اتفاق نمی افتد ممکن است مادر خیلی سریع خون زیادی از دست بدهد.
داروها و انتقال خون به رفع بسیاری از این مشکلات کمک می کند، و خونریزی بیش از حد برای اکثر خانم هایی که سزارین انجام می دهند اتفاق نمی افتد.
13- صدمات ثانویه به سایر اندام ها
مادر انتظار دارد رحمش تحت تأثیر سزارین قرار بگیرد. در طی سزارین رحم باز می شود تا نوزاد خارج شود. آنچه مادر ممکن است نداند این است که سایر اعضای بدن نیز ممکن است در این فرآیند آسیب ببینند که منجر به ایجاد عوارض پس از زایمان می شود.
در برخی سزارین ها ، مثانه یا روده مادر آسیب می بیند. دهانه رحم یا مجاری ادراری نیز ممکن است آسیب ببیند. آنچه معمولاً اتفاق می افتد این است که پزشک هنگام خارج کردن نوزاد به طور تصادفی عضو اشتباه را قطع می کند. هرچه تعداد سزارین ها بیشتر باشد، احتمال ایجاد آسیب نیز بیشتر می شود.
علائم آسیب ثانویه معمولاً به سرعت قابل توجه است، اما اگر قبل از اینکه کسی متوجه اشتباه شود، بدن مادر بخیه شود، برای اصلاح آسیب های ثانویه نیاز به جراحی های اضافی می باشد. این یک وضعیت ترسناک است و مادر را پس از زایمان از فرزند خود دور می کند، اما لازم است سایر مشکلات پیش آمده برای بهبود مادر برطرف شود.
14- بی حسی کامل در مناطق
مادر بعد از سزارین بی حسی های دیگری نیز تجربه می کند. خوشبختانه، بی حسی کامل وقتی است که به مادر اپیدورال داده می شود. این احساس عجیب و غیر طبیعی است، اما این بی حسی باعث می شود مادر چیزی را طی سزارین احساس نکند.
این بی حسی چند ساعت بعد از عمل جراحی از بین می رود. بی حسی بعدی طولانی تر است و گاهی اوقات هرگز از بین نمی رود. این بی حسی مربوط به برش در طول سزارین است. در ابتدا، این احساس در محل برش می باشد و هربار که مادر محل را لمس می کند این بی حسی را احساس می کند.
این بی حسی به خاطر اعصاب ضعیفی است که در حین عمل قطع شده اند. ممکن است مادر بعد از مدتی بی حسی را احساس نکند، یا ممکن است فقط در بخش های خاصی از محل برش بی حسی را احساس کند. برخی از مادران هرگز این احساس بی حسی را از دست نمی دهند، اما به مرور زمان به آن عادت می کنند.
15- لرزش بدن
هنگامی که سزارین انجام شود و مادر فرصتی برای نگهداری فرزند خود داشته باشد متوجه می شود که دستهای او به اندازه کافی قوی نیستند که بتواند بدون کمک فرزند خود را در آغوش بگیرد. مادر متوجه لرزش بدن در نیم تنه بالا می شود زیرا نیم تنه پایین به دلیل تزریق اپیدورال بی حس شده است. شدت لرزش متفاوت است، اما معمولاً در ابتدا نگران کننده است.
دلیل لرزش؟ داروها به ویژه اپیدورالی که قبل از زایمان سزارین به مادر تزریق شده است. در حالی که لرزه‌ها برای هر خانمی که در طول زایمان دارو مصرف کرده است رخ می دهد، حتی مادرانی که زایمان طبیعی داشته اند، این عارضه جانبی برای مادرانی که تحت سزارین قرار گرفته اند، شایع تر است زیرا چاره ای جز تزریق اپیدورال وجود ندارد. این لرزش ها بی ضرر است ، اما می تواند ترسناک باشد ، بنابراین در صورت نگرانی به پزشک یا همسر خود اطلاع دهید.

دوران ریکاوری بعد از سزارین
بعد از زایمان سزارین، مادر و نوزاد به مدت 2-3 روز در بیمارستان می مانند. احتمالاً مادر به مدت 4-6 هفته در محل برش، احساس درد و گرفتگی و خونریزی با یا بدون لخته خواهد داشت. شدت این علائم در خانم های مختلف که تحت عمل جراحی قرار گرفته اند متفاوت است اما با گذشت زمان سریع بهبود می یابد.
در صورت نگرانی در مورد شدت این علائم یا در صورت طولانی شدن علائم، به پزشک مراجعه کنید. معمولاً پزشک توصیه می کند :
- از فعالیت بدنی اجتناب کنید.
- به طور معمول 4-6 هفته پس از عمل می توانید به فعالیت های طبیعی بازگردید اما به طور معمول توصیه می شود از انجام ورزش شدید، بلند کردن اجسام سنگین و رابطه جنسی بپرهیزید.
در طول دوره بهبودی (بازیابی)، می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- با نوشیدن مقدار زیادی آب از کم آبی بدن جلوگیری کنید
- داروها را طبق دستورالعمل مصرف کنید
- در صورت لزوم استراحت کنید
- با استفاده از کمربند بارداری یا بالش، از محل برش و شکم پشتیبانی کنید