جلوگیری طبیعی ضرر دارد؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: با عرض سلام. من و همسرم یک سال هست که با هم ازدواج کرده ایم ولی هنوز شرایط برای بچه دار شدن را نداریم و فعلا در هنگام آمیزش از رفتن منی به داخل رحم جلوگیری میکنیم آیا بعد از مدتی اگر خواستیم بچه دار بشیم کار الان ما مشکلی پیش می آورد یا نه؟

پاسخ دکتر کتایون برجیس، متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی:
جلوگیری طولانی به خودی خود عامل نازایی نیست، ولی با گذشت زمان و بالا رفتن سن زن و شوهر ممکن است مشکلاتی برای هر کدام تان پیش بیاید که روی بارداری تاثیر منفی بگذارد.

بنابراین بهترین کار این است با یک متخصص زنان و زایمان مشاوره کرده و ارزیابی ها و مشاوره های قبل از بارداری را انجام دهید تا ببینید که چقدر برای جلوگیری از بارداری فرصت دارید.

در ضمن یک ریسک اولیه نازایی برای حدود 15 درصد از زوجین وجود دارد که این ریسک با هیچ آزمایشی مشخص نمی شود و هیچ کس نمی تواند به شما اطمینان صد در صد بدهد که پس از قطع روش جلوگیری تان حتما و به سرعت باردار می شوید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
هر کسی اطلاعات ابتدایی مربوط به این سوال را می‌داند. اسپرم روی تخمک می‌نشیند و نه ماه بعد یک بچه متولد می‌شود. اما بسیاری از زنان شاخص‌های دقیق باروری در بدن را درک نمی‌کنند. با آگاهی از علم بارداری، یک زن می‌تواند ابزار مفیدی برای پیشگیری طبیعی از بارداری به دست آورد.
برخلاف روش ریتمیک، که زمان تخمک گذاری را بر اساس طول دوره قاعدگی زن تخمین می‌زند، علم بارداری می‌تواند بر اساس مشاهدات روزانه شخصی شکل گیرد و این روش برای زنانی که سیکل قاعدگی منظمی ندارند و قاعدگی آن‌ها هر ماه با ماه دیگر متفاوت است، نیز موثر واقع می‌شود.
تونی وشلر (Toni Weschler) نویسنده کتاب کنترل بارداری می‌گوید: «به بسیاری از زنان اینطور آموزش داده می‌شود که تخمک گذاری در روز چهاردهم دوره قاعدگی اتفاق می‌افتد (روش ریتمیک) و هنگامی که این تخمک گذاری انجام نمی‌شود، آن‌ها شانس باردار شدن را در آن ماه از دست می‌دهند؛ در حالی که در حقیقت اطلاعات اشتباهی در مورد زمان صحیح باردار شدن خود به دست می‌آورند و در نتیجه به طور ناگهانی باردار می‌شوند.»

پیغام بدن
در اینجا بارور شدن را با استفاده از علم بارداری ذکر می‌کنیم: در اوایل سیکل و چندین روز بعد از پایان قاعدگی، هورمون استروژن در بدن افزایش می‌یابد و افزایش میزان این هورمون، باعث ترشح ماده لزج در دیواره رحم می‌شود.
در طول دوره قاعدگی، میزان این ماده لزج افزایش یافته و ترکیب و بافت آن نیز تغییر می‌کند. هنگامی که این ماده لزج، شفاف، کشسان، لغزنده و شبیه به سفیده تخم مرغِ خام می‌شود، بیشترین احتمال باروری وجود دارد و یا به عبارت دیگر بیشترین احتمال برای تخمک گذاری وجود دارد.
این ماده لزج به اسپرم اجازه می‌دهد که وارد رحم شده و به سمت لوله فالوپ (شیپور رحمی) شنا کند. پس از اینکه تخمک گذاری انجام شد، هورمون پروژسترون ترشح شده و افزایش میزان این هورمون باعث می‌شود که این ماده حالت خمیری شکل و چسبناک به خود بگیرد و مانع عبور اسپرم از دیواره رحم شود (به دیواره رحم می‌چسبد).
تغییر درجه حرارت بدن نیز می‌تواند نشان دهنده باروری بالا باشد. به محض اینکه تخمک گذاری انجام می‌شود، دمای بدن حدود نیم درجه افزایش می‌یابد و تا شروع دوره قاعدگی بعدی در‌‌ همان درجه حرارت (نیم درجه بالا‌تر از حد طبیعی) باقی می‌ماند.

یادداشت کردن حرارت بدن در طول ماه
علم بارداری (دانش باروری)، به عنوان ابزاری جهت تسهیل در باروری استفاده می‌شود و روش مؤثر و آسانی است که شما را از درمان‌ها و معالجات ناباروری بی‌نیاز می‌کند.
دکتر مایکل زینامان (Michael Zinaman)، رئیس بخش غدد تناسلی در مرکز پزشکی دانشگاه لویالا در می‌وود (Maywood)، توصیه می‌کند که یک زن باید همیشه ترشح ماده لزج رحم خود را چک کند و درجه حرارت بدنش را در ماه اندازه گیری و یادداشت کند تا روند منظمی را بدست آورد.
زینامان می‌گوید: «بانوان باید هر ماه سیکل قاعدگی خود را یادداشت کنند. با این کار می‌توانند به سوابق ماه قبل خود رجوع کرده و روزی را که احتمال تخمک گذاری در آن وجود دارد، مشخص نمایند.»
مشاهده و چک کردن ترشحات لزج رحمی بسیار آسان است. می‌توانید از تست‌های دوره‌ای استفاده کنید و یا قبل از ادرار کردن، توسط یک دستمال کاغذی ماده لزج را پاک کنید: ترشحات را بین انگشت شصت و انگشت سبابه خود قرار داده و انگشتتان را از هم به آرامی دور کنید.
هرچه که ماده لزج بیشتر کش بیاید زمان تخمک گذاری نزدیک تر است. برای بررسی و چک کردن درجه حرارت بدن، از یک دماسنج بدنی-زبانی استفاده کنید (این دماسنج از دماسنج‌های معمولی دیگر حساستر و دقیق تر است) و هر روز صبح قبل از انجام هر کاری باید دمای بدنتان را اندازه بگیرید، حتی قبل از اینکه از رخت خواب خود بیرون بیایید، دوش بگیرید، چیزی بنوشید و یا بخورید.
کار‌شناسان پیشنهاد می‌کنند هنگامی که یک الگو و روند ثابت برای تخمک گذاری خود مشخص کردید، پس از آغاز ترشحات رحمی، برای باردار شدن باید حداقل باید یک شب در میان آمیزش داشته باشید و این روند باید تا روزی که تخمک گذاری انجام شود، ادامه پیدا کند.

روش‌های طبیعی پیشگیری از بارداری
روش های طبیعی پیشگیری از بارداری، بر مبنای تعیین دوره باروری در چرخه قاعدگی خانم ها استوار است که معمولا 7 تا 10 روز طول می کشد. برای جلوگیری از بارداری، زنان باید از مقاربت با همسر خود در این مدت اجتناب کنند.
پیشگیری طبیعی از بارداری انواع و اقسام مختلفی دارد؛ مؤثرترین این روش ها این است که هر خانمی جدولی بر مبنای سیکل قاعدگی خود داشته باشد و با توجه به دو فاکتور اصلی یعنی تغییر ترشحات واژن و دمای بدن، زمان تخمک گذاری خود را تعیین کند و بر همین اساس با همسرش رابطه داشته باشد.

روش های طبیعی پیشگیری از بارداری چگونه کار می کنند؟
با اندازه گیری درجه حرارت بدن در ابتدای هر صبح و پیش از بر خواستن از رخت خواب و تهیه یک جدول از تغییرات دمایی بدن می توان زمان تخمک گذاری را در خانم ها تخمین زد.
بنابراین با اندازه گیری درجه حرارت پایه بدن هر خانمی می فهمد که چه روزهایی در شرایط باروری قرار دارد و چه روزهایی شانس باردار شدن برایش کمتر است.
اگر خانم ها چرخه قاعدگی منظمی داشته باشند، در طی ماه حالات زیر را تجربه می کنند:
1- 3 تا 7 روز خون ریزی قاعدگی
2- چندین روز متوالی که خبری از ترشحات واژینال نیست.
3- چندین روز متوالی که روزهای به اصطلاح خیس چرخه قاعدگی محسوب می شوند. در این روزها ترشحات واژن افزایش پیدا می کند و ترشحات شفاف و چسبناک هستند و تا حدودی کش می آیند.
4- بعد از تخمک گذاری که دمای پایه بدن افزایش پیدا می کند و ترشحات واژن کمتر یا ناپدید می شود.
از زمانی که میزان ترشحات واژینال شروع به افزایش می کند و درجه حرارت بدن به مدت سه روز متوالی به بالاترین میزان خود می رسد، روزهای باروری خانم ها فرا می رسد و در این مدت اگر نمی خواهد بچه دار شود، نباید مقاربت داشته باشد و اگر قصد بارداری دارد، این روزها بهترین زمان برای باردار شدن هستند.
البته این روش زمانی قابل استفاده و اطمینان بخش است که خانم ها سیکل قاعدگی طبیعی داشته باشند. این روش برای خانم هایی با شرایط زیر قابل استفاده نیست:
1- نداشتن چرخه قاعدگی منظم
2- عدم توانایی در تفسیر نشانه های باروری
3- ابتلا به عفونت های مداوم
بررسی تغییرات دهانه رحم، موقعیت و استحکام آن نیز یکی دیگر از روش هایی است که به تعیین روزهای باروری در خانم ها کمک می کند.

اثربخشی روش پیشگیری طبیعی از بارداری
کسانی که می خواهند از این روش برای پیشگیری از بارداری استفاده کنند باید به صورت روزانه دمای بدن و تغییرات ترشحات واژن خود را بررسی و ثبت کنند. در این حالت روش پیشگیری طبیعی از بارداری می تواند تا 93 درصد اثر بخش باشد.
مزایای روش پیشگیری طبیعی از بارداری
1- روش مؤثری برای کنترل باروری است.
2- هیچ عارضه جانبی ندارد.
3- یک جایگزین مناسب برای خانم هایی محسوب می شود که نمی خواهند یا نمی توانند از روش های هورمونی برای پیشگیری از بارداری استفاده کنند.
4- هم راستا با ارزش های دینی و سبک زندگی زوجین است.

معایب روش پیشگیری طبیعی از بارداری
1- محافظتی در برابر بیماری های آمیزشی ایجاد نمی کند.
2- پیدا کردن روز دقیق تخمک گذاری و دوره باروری برای اکثر خانم ها مشکل است.
3- به گذشت 3 تا 6 دوره قاعدگی نیاز است تا خانم ها بتوانند به این روش عادت کنند.
4- نیاز به نظم خاصی دارد و خانم ها باید خودشان را ملزم به رعایت یک سری نکات در تمام طول چرخه قاعدگی کنند.
5- روزهایی که امکان مقاربت با همسر برای خانم ها وجود ندارد، ممکن است باعث بحث میان زوجین شود.

سایر روش های طبیعی پیشگیری از بارداری
1- روش پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی: این روش برای خانم هایی مؤثر است که به تازگی وضع حمل کرده اند و خودشان به نوزاد شیر می دهند. (حداقل میزان شیردهی در روز یک نوبت هر چهار ساعت یکبار و یک نوبت هر شش ساعت یک بار در طول شب است).
این روش تا شش ماه قابل استفاده است و پس از آن سیکل قاعدگی خانم ها به صورت طبیعی در می آید.
2- پیشگیری از بارداری با اندازه گیری دمای بدن: در این روش خانم ها باید هر روز صبح پیش از بیرون آمدن از تخت خواب دمای بدن خود را اندازه گیری کنند. سه روز متوالی که دمای بدن افزایش پیدا می کند، روزهای تخمک گذاری خانم ها محسوب می شود.
3- پیشگیری از بارداری با تقویم: در این روش خانم ها باید دوره خونریزی قاعدگی خود را در تقویم مشخص کرده و با شمردن روزهای سیکل شان، روز تخمک گذاری را مشخص کنند که البته چون دمای بدن یا تغییرات ترشحات واژن بررسی نمی شود، خیلی نمی توانید روی این روش حساب کنید.

پرهیز از ریختن اسپرم به درون واژن
در این روش مرد باید آلت تناسلی خود را قبل از انزال از مهبل (واژن) زن خارج کند. احتمال باردار شدن در این روش یک به 5 است.
خارج کردن آلت تناسلی پیش از انزال در شرایطی که هیچ روش پیشگیری از بارداری دیگری در دسترس نیست می تواند تا اندازه ای در جلوگیری از حاملگی های ناخواسته مؤثر باشد.

مزایای پرهیز از ریختن اسپرم به درون واژن
این روش تا حدودی مؤثر است چرا که اجازه ورود اسپرم به بدن زن را نمی دهد. اما نیاز به دقت و سرعت عمل دارد و میزان شکست آن حدود 19 درصد است. علاوه بر این از زوجین در برابر بیماری های مقاربتی محافظت نمی کند.
بهتر است پیش از استفاده از این روش با همسرتان صحبت کنید و در اولین دفعات از کاندوم یا اسپرم کش استفاده کنید.