در پی حادثه دلخراش سقوط هواپیمای اوکراینی و کشته شدن تعدادی از هموطنان بی گناهمان در این حادثه تأسف بار ممکن است این سوال برایتان ایجاد شود که مسئولیت این ماجرا بر عهده چه نهاد و یا شخصی است و افرادی که در این حادثه دلخراش کشته شده اند شهید محسوب می شوند یا خیر؟
آیا کشته شدگان هواپیمای اوکراینی شهید هستند؟
طبق ماده ۴ قانون اساسنامه بنیاد شهید:
“ماده ۴ – منظور از شهید ، کسی است که جان خود را در راه انقلاب اسلامی و حفظ دستاوردهای آن و یا دفاع از کیان جمهوری اسلامی ایران در مقابل تهدیدات و تجاوزات دشمن و عوامل ضد انقلاب و اشرار نثار نموده و یا مینماید. ضوابط تعیین مصادیق عملی شهید و خانوادههای شاهد بموجب آییننامهای خواهد بود که توسط بنیاد و ستادکل نیروهای مسلح و وزارت اطلاعاتتهیه و به تصویب هیأت وزیران میرسد.”
با توجه به این تعریف آیا مسافرین هواپیمای اوکراینی که در حادثه سقوط و انهدام هواپیما به علت خطا کشته شده اند شهید محسوب می شوند؟ برای یافتن پاسخ سوال باید دید مصادیق عملی شهید به چه کسانی گفته می شود؟
در آیین نامه تعیین مصادیق عملی شهید، درحکم شهید و سایر مصادیق ایثارگری آمده است:
مطابق ماده ۲ این آیین نامه این افراد مصادیق عملی شهید هستند:
- رزمندگانی که در میدان نبرد توسط دشمن کشته میشوند.
- رزمندگانی که در حین نبرد و درگیری با دشمن فوت میکنند.
- افرادی که به سبب ماموریتهای محوله در داخل منطقه عملیاتی توسط دشمن و عوامل آن کشته میشوند.
بیشتر بخوانید: به چه کسی شهید گفته می شود؟
تبصره: افرادی که در زمان جنگ به سبب انجام ماموریتهای مرتبط با جبهه و جنگ در اثر حوادث و سوانح در داخل منطقه عملیاتی کشته شده یا فوت میکنند نیز مشمول این بند میباشند.
آیا کشته شدگان هواپیمای اوکراینی شهید هستند؟ کشته شدگان حادثه سقوط هواپیمای اوکراینی طبق تبصره بند ۳ شهید محسوب می شوند و حکم شهید را دارند. حال دقیق تر توضیح می دهیم که چرا باید جانباختگان هواپیمای اوکراینی را در حکم شهید دانست؟
در پاسخ کوتاه به این سوال باید گفت به این دلیل که ایران در لحظه سقوط هواپیمای اوکراینی در حالت جنگی به سر می برده است.
بعد از شهادت سردار سلیمانی که یکی از مقامات نظامی ایران بودند در خاک عراق این حمله را می توان به عنوان یک حمله مسلحانه علیه نظام جمهوری اسلامی ایران قلمداد نمود و کشور ایران طبق قوانین بین المللی در شرایط جنگی قرار گرفته و حق دارد از خود دفاع کند. بنابراین حمله به پایگاه آمریکا در عراق در پاسخ به این ترور بوده و کاملا قانونی است زیرا ایران حق دفاع مشروع از خود را دارد.
بعد از پاسخ ایران به ترور سردار سلیمانی و هدف قرار دادن پایگاه آمریکایی در عراق کشور در شرایط خاص جنگی قرار گرفته است زیرا طبق تعریف کمیته صلیب سرخ با شلیک اولین گلوله درگیری بین دو کشور آغاز می شود. با توجه به مانورهای جنگندههای آمریکایی و شرایط خاص و حساس زمان پس از حمله به پایگاههای نظامی، باید هر جای قلمرو ایران را، چون بالقوه به عنوان هدف نظامی میتوانست باشد به عنوان منطقه جنگی دانست.
با توجه به آنچه گفته شد در زمان سقوط هواپیمای اوکراینی از انجایی که کشور در حالت جنگی قرار داشته و با استناد به تبصره ماده ۳ آیین نامه مصادیق عملی شهید کشته شدگان هواپیمای اوکراینی حکم شهید را دارند و خانواده های محترم آن ها می توانند پیگیری قضایی کنند.
همچنین بخوانید: عکس العمل سلبریتی ها به سقوط هواپیمای اوکراینی
چه کسی مسئول پرداخت غرامت است؟
در صورتی که هواپیما به دلیل نقص فنی سقوط می کرد کشور سازنده هواپیما مسئول پرداخت غرامت به خانواده های کشته شدگان سقوط هواپیمای اوکراینی بود اما با توجه به اینکه هواپیما در اثر اصابت موشک و به اشتباه منهدم شده و سقوط نموده است شرکت بیمه کننده هواپیما مسئولیتی در قبال پرداخت غرامت و دیه ندارد و مسئولیت اصلی این اتفاق متوجه ایران است.
در مورد اینکه چرا پروازهای هوایی در چنین شرایطی لغو نشده ایران مقصر اصلی است و با توجه به برابر نبودن کنوانسیونهای هوایی دو کشور، مذاکرات دوجانبه مشخص میکند که میزان غرامت و نحوه پرداخت آن چگونه محاسبه خواهد شد و ایران تعهدات خود را چطور اجرایی میکند.