یکی از بیماری هایی که زندگی شهرنشینی به آن دامن زده است بیماری کبد چرب است. تشخیص بیماری کبد چرب از طریق بررسی علائم کبد چرب امکان پذیر است. علائم کبد چرب در افراد مختلف ممکن است به شکل های گوناگونی مشاهده شود. راه تشخیص کبد چرب چیست و برای درمان کبد چرب چه باید کرد؟ با خواندن این مطلب اطلاعات کافی درباره کبد چرب پیدا خواهید کرد. با ما باشید.
همه چیز درباره کبد چرب
علائم، علل، راه تشخیص کبد چرب، درمانهای خانگی کبد چرب، انواع کبد چرب، پیشگیری از کبد چرب و … را در ادامه خواهید دید. داشتن مقادیر کمی چربی در کبد شما طبیعی است، اما اگر از حد معینی بیشتر شود می تواند به یک بیماری تبدیل شود.
کبد شما دومین عضو بزرگ بدن شما است. این ماده به پردازش مواد مغذی موجود در مواد غذایی و نوشیدنی ها کمک می کند و مواد مضر موجود در خون شما را فیلتر می کند. وجود چربی زیاد در کبد شما می تواند باعث التهاب کبد شود که می تواند به کبد شما آسیب برساند و حتی ممکن است کبد شما را زخم کند. در موارد شدید ، این زخم می تواند منجر به نارسایی کبد شود.
این مطلب مفید را بخوانید: علت تلخی دهان چیست؟
انواع کبد چرب
۳ نوع کبد چرب داریم، کبد چرب الکلی و کبد چرب غیر الکلی و کبد چرب بارداری
کبد چرب الکلی (AFLD):
هنگامی که کبد چرب در شخصی که الکل زیادی می نوشد ، ایجاد می شود ، به عنوان بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شناخته می شود.
سایر عواملی که می توانند شما را در معرض ابتلا به بیماری کبد چرب الکلی قرار دهد عبارتند از:
- هپاتیت C (که می تواند به التهاب کبد منجر شود.)
- آهن اضافه در بدن
- چاقی
- رژیم غذایی
کبد چرب غیر الکلی (NAFLD):
بیماری کبد چرب در اشخاصی که الکل نمی نوشند، به بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) معروف است. طبق گفته محققان ۲۵ تا ۳۰ درصد از افراد در ایالات متحده و اروپا مبتلا به کبد چرب غیر الکلی هستند.
کبد چرب حاد بارداری (AFLP):
کبد چرب حاد بارداری (AFLP) یک عارضه نادر اما جدی در بارداری است و علت دقیق آن مشخص نیست. وقتی AFLP معمولاً در سه ماهه سوم بارداری ظاهر می شود. در صورت عدم درمان، خطرات جدی برای سلامتی مادر و نوزاد در حال رشد دارد. اگر به AFLP مبتلا شده باشید ممکن است لازم باشد چندین روز بعد از زایمان مراقبت های لازم از شما به عمل بیاید.
سلامت کبد شما به احتمال زیاد طی چند هفته پس از زایمان به حالت عادی باز می گردد.
علائم کبد چرب را بشناسید
در بسیاری از موارد، کبد چرب علائم قابل توجهی ندارد. اما ممکن است در صورت ابتلا به کبد چرب احساس خستگی کرده و یا احساس ناراحتی یا درد در سمت راست بالای شکم داشته باشید. برخی از مبتلایان به بیماری کبد چرب عوارضی از جمله زخم کبد را مشاهده می کنند. جای زخم کبد به عنوان فیبروز کبد شناخته شده است. اگر دچار فیبروز شدید کبدی شوید، به آن سیروز می گویند. سیروز یک بیماری بالقوه خطرناک است.
همچنین بخوانید: چرا در زمستان ترشی می خوریم؟
علائم سیروز کبدی:
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- ضعف
- خستگی
- خون دماغ
- پوست خارش دار
- پوست زرد و چشم
- خوشه های رگ های خونی زیر پوست شما
- درد شکم
- تورم شکم
- تورم پاها
- بزرگ شدن پستان در مردان
- گیجی
دیگر علائم کبد چرب
کبودی و خون‌ریزی، بوی بد دهان، قرمزی کف دست، وجود لک‌های پوستی و کک و مک و کاهش تمرکز
جوش صورت یکی از نشانه های کبد چرب است
جوش نزدیک چشم ها و بینی نشان دهنده عملکرد ضعیف کبد و یا کبد چرب است.
علائم کبد چرب روی پوست صورت
- جوش صورت و پشت کمر و روی بازوها
- یکی از علائم کبد چرب روی پوست صورت به خصوصص در افرادی كه به بیماری سیروز کبد مبتلا هستند تیرگی پوست است.
- زردی پوست
- خارش پوست
- ایجاد لک روی پوست صورت
دلایل کبد چرب
چه عواملی باعث چرب شدن کبد می شود؟ کبد چرب هنگامی ایجاد می شود که بدن شما چربی زیادی تولید کند یا چربی را به اندازه کافی متابولیزه نکند. چربی اضافی در سلولهای کبدی تجمع یافته و باعث بیماری کبد چرب می شود.
تولید چربی در کبد می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال، نوشیدن زیاد الکل می تواند باعث بیماری کبد چرب الکلی شود.
- چاقی
- قند خون بالا
- مقاومت به انسولین
- وجود مقادیر زیاد چربی به خصوص تری گلیسیرید در خون شما
دلایل کبد چرب که کمتر شایع است
- بارداری
- کاهش سریع وزن
- برخی از انواع عفونت ها ، مانند هپاتیت C
- عوارض جانبی برخی از داروها مانند متوترکسات (Trexall) ، تاموکسیفن (Nolvadex) ، آمیودورون (Pacerone) و والپروئیک اسید (Depakote)
- قرار گرفتن در معرض سموم خاص
- برخی از ژن ها ممکن است خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش دهند.
روش تشخیص کبد چرب چگونه است؟
برای تشخیص کبد چرب، پزشک تاریخچه پزشکی شما را بررسی می کند، یک معاینه فیزیکی انجام می دهد و یک یا چند آزمایش را تجویز می کند. در صورتی که پزشک مشکوک باشد که شما کبد چرب دارید این سوالات را از شما خواهد پرسید:
بررسی سابقه پزشکی
- سابقه پزشکی خانواده شما ، از جمله سابقه بیماری کبد
- مصرف الکل و سایر عادات سبک زندگی
- هر شرایط پزشکی که ممکن است داشته باشید
- هر دارویی که ممکن است مصرف کنید
- تغییرات اخیر در سلامت شما
- اگر شما دچار خستگی ، کاهش اشتها یا سایر علائم غیر قابل توضیح هستید ، به پزشک اطلاع دهید.
معاینه بدنی برای تشخیص کبد چرب
گاهی بیماری کبد چرب باعث التهاب کبد می شود در این حالت ممکن است پزشک با لمس ناحیه مربوط به کبد بتواند این التهاب را تشخیص دهد اگر التهاب کبد با معاینه فیزیکی قابل تشخیص نباشد پزشک راه دیگری را برای تشخیص کبد چرب انتخاب می کند.
آزمایش خون برای تشخیص کبد چرب
آیا با آزمایش خون کبد چرب مشخص می شود؟ در بسیاری از موارد ، بیماری کبد چرب پس از آزمایش خون نشان داده می شود در صورتی که در آزمایش خون شما آنزیم های کبدی زیادی نشان داده شود پزشک می تواند احتمال بدهد که شما مبتلا به کبد چرب هستید. به عنوان مثال ، پزشک شما ممکن است آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و تست آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) را برای بررسی آنزیم های کبدی شما تجویز کند.
آنزیم های کبدی بالا نشانه ای از التهاب کبد است. بیماری کبد چرب یکی از دلایل اصلی التهاب کبد است، اما ممکن است التهاب کبد دلیل دیگری داشته باشد بنابراین نمی توان به طور قطع گفت که دلی آن کبد چرب است.
اگر آنزیم های کبدی بالا داشته باشید ، پزشک به احتمال زیاد برای شناسایی علت التهاب آزمایش های اضافی انجام می دهد.
تصویربرداری
پزشک شما ممکن است از یک یا چند تست تصویربرداری زیر را برای بررسی چربی اضافی یا سایر مشکلات کبد شما استفاده کند:
- سونوگرافی
- سی تی اسکن
- اسکن ام آر آی
پزشکان همچنین ممکن است آزمایشی بنام الاستوگرافی کبد را تجویز کنند. در این تست از امواج صوتی با فرکانس پایین برای اندازه گیری سختی کبد استفاده می شود که می تواند به بررسی زخم کبد کمک کند. از الاستوگرافی کبد جهت بررسی فیبروز استفاده می شود.
بیوپسی کبد
بیوپسی کبد یا نمونه برداری از کبد بهترین راه برای تعیین شدت بیماری کبد در نظر گرفته می شود. در طی بیوپسی کبد ، پزشک سوزنی را به داخل کبد شما وارد کرده و یک قطعه از بافت را برای معاینه خارج می کند. بیوپسی به روش های مختلفی انجام می شود:
۱- از طریق پوست
۲- از طریق ورید ژوگولر
۳- از طریق الپاروسکوپ
۴- از طریق جراحی
برای کاهش درد در نمونه برداری از کبد بی حس کننده ای به شما داده می شود. این آزمایش می تواند به تشخیص بیماری کبد چرب و همچنین جای زخم کبدی کمک کند.
توصیه هایی برای پیشگیری از بیماری کبد چرب
- خودداری و کاهش مصرف الکل
- کاهش وزن و رژیم غذایی
- تغییر در رژیم غذایی
برای پیشگیری از ابتلا به بیماری کبد چرب موارد زیر را رعایت کنید:
- از خوردن غذاهای سرخ شده و غذاهایی كه چربی بالایی دارند، خودداری كنید.
- در خوردن غذاهایی که با هم سازگاری ندارند خودداری کنید به عنوان مثال خوردن ماست با تخم مرغ، ماست با ترشی، تخم‌مرغ با ترشی روی کبد تأثیر منفی می گذارند.
- خوردن پنیرهای پرنمک و شور برای سلامتی کبد مفید نیستند.
- افراط در شیرینیجات می تواند منجر به کبد چرب شود. در خوردن شیرینی اعتدال داشته باشید.
- آجیل و پسته باعث غلظت خون می شوند. مراقب آن ها باشید و آن ها را به اندازه مصرف کنید و بعد از مصرف آن ها آب انار بنوشید.
- مصرف زیاد گوشت نیز توصیه نمی شود.
- اگر طبع گرمی دارید بعد از خوردن گوشت هایی که طبع گرمی دارند مانند گوشت شتر، آب انار بخورید.
- بعد از خوردن گوشت گاو که طبع سردی دارد یک مصلح گرم مانند سیر یا آویشن بخورید.
- از خوردن گوشت گاو با ماست خودداری کنید.
درمان کبد چرب
در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان بیماری کبد چرب تصویب نشده است. برای تهیه و آزمایش داروها برای درمان این بیماری تحقیقات بیشتری لازم است. در بسیاری از موارد، تغییر در شیوه زندگی می تواند به معالجه و درمان بیماری کبد چرب کمک کند.
روش های درمان کبد چرب:
اگر کبد شما چرب باشد و دچار مشکل شده باشید، ممکن است پزشک معالج درمان های دیگری را توصیه کند. به عنوان مثال، برای درمان سیروز کبد، ممکن است یکی از روش های تجویز شود:
- تغییر سبک زندگی
- داروها
- عمل جراحي
سیروز می تواند منجر به نارسایی کبد شود. در صورت بروز نارسایی کبد ، ممکن است به پیوند کبد احتیاج داشته باشید.
درمان های خانگی برای کبد چرب
تغییرات سبک زندگی اولین روش برای درمان خانگی کبد چرب است. بسته به شرایط فعلی و عادت های زندگی شما ممکن است مجبور شوید تا:
- وزن خود را کاهش دهید
- میزان مصرف الکل را کاهش دهید
- یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی بخورید که کم کالری باشد و چربی اشباع و چربی های ترانس کمی داشته باشد.
- حداقل ۳۰ دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته داشته باشید
- شواهد نشان می دهند که مکمل های ویتامین E ممکن است به جلوگیری یا درمان آسیب های کبدی ناشی از بیماری کبد چرب کمک کند. البته باید مراقب مصرف زیاد ویتامین E باشید.
همیشه قبل از امتحان کردن یک مکمل جدید یا داروی طبیعی با پزشک خود صحبت کنید. برخی مکمل ها یا داروهای طبیعی ممکن است استرس را بر کبد شما وارد کنند یا با داروهایی که مصرف می کنید در تعامل باشند.
درمان کبد چرب در طب سنتی
در طب سنتی توصیه هایی برای درمان کبد چرب وجود دارد:
- مصرف روغن زیتون که سرشار از اسیدهای چرب اشباع نشده است باعث از بین رفتن چربی کبد می شود.
- امگا ۳ موجود در ماهی برای درمان کبد چرب مفید است.
- یکی از بهترین گیاهان دارویی برای درمان کبد چرب خاکشیر است. خ.ردن خاکشیر به ویژه ناشتا بسیار توصیه شده است. خاکشیر را می توان همراه با ترنجبین مصرف کرد.
- یکی دیگر از گیاهان دارویی که در طب سنتی برای درمان کبد چرب توصیه شده است خار مریم است.
- حجامت کبد یکی از روش های درمان کبد چرب در طب سنتی است.
- پروتئین موجود در آب پنیر به پایین آمدن سطح آنزیم کبد کمک می کند.
- خوردن چای سبز باعث کاهش التهاب کبد می شود.
- خوردن فیبر محلول به درمان کبد چرب کمک می کند.
رژیم غذایی برای درمان کبد چرب
اگر به بیماری کبد چرب مبتلا هستید، توصیه می شود موارد زیر را انجام دهید:
- رژیمی بخورید که سرشار از غذاهای گیاهی از جمله میوه ، سبزیجات ، حبوبات و غلات کامل باشد.
- مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده مانند شیرینی ، برنج سفید ، نان سفید و سایر محصولات دانه تصفیه شده را محدود کنید.
- مصرف چربی های اشباع که در گوشت قرمز و بسیاری از محصولات حیوانی موجود است ، مصرف خود را محدود کنید.
- از چربی های ترانس که در بسیاری از غذاهای میان وعده فرآوری شده وجود دارد ، خودداری کنید.
- از نوشیدنی های الکلی خودداری کنید.
- پزشک ممکن است شما را برای کاهش کالری از رژیم غذایی خود برای کاهش وزن تشویق کند. درباره برخی از تغییرات رژیم غذایی دیگر که ممکن است به شما در
- مدیریت بیماری کبد چرب کمک کند ، اطلاعات بیشتری کسب کنید.
موارد زیر شما را در معرض بیماری کبد چرب قرار می دهد
- نوشیدن مقادیر زیاد الکل
- چاقی
- مقاومت به انسولین
- دیابت نوع ۲
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- بارداری
- سابقه عفونتهای خاص مانند هپاتیت C
- مصرف داروهای خاصی مانند متوترکسات (Trexall) ، تاموکسیفن (Nolvadex) ، آمیودورون (Pacerone) و اسید والپروئیک (Depakote)
- سطح کلسترول بالا
- سطح تری گلیسیرید بالا
- قند خون بالا
- سندرم متابولیک
- ذاشتن سابقه خانوادگی در مورد بیماری کبد چرب
مراحل پیشرفت کبد چرب
کبد چرب می تواند طی چهار مرحله پیشرفت کند:
کبد چرب ساده: وجود چربی اضافی در کبد وجود دارد.
استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH): علاوه بر چربی اضافی، در کبد التهاب نیز وجود دارد.
فیبروز کبد: التهاب در کبد باعث ایجاد جای زخم شده است.
سیروز کبد: جای زخم کبد گسترده شده است.
سیروز یک وضعیت بالقوه تهدیدکننده زندگی است که می تواند باعث نارسایی کبد شود. ممکن است غیر قابل برگشت باشد. به همین دلیل بسیار مهم است که در وهله اول از بروز آن جلوگیری شود.
امیدواریم اطلاعات نسبتا کاملی که درباره کبد چرب در اختیارتان قرار دادیم برای شما مفید بوده باشد.
