حادثه اتمی چرنوبیل حادثهی هستهای فاجعهباری بود که در روز ۲۶ آوریل ۱۹۸۶ در نیروگاه چرنوبیل در شهر پریپیات اوکراین رخ داد. انفجار و آتشسوزی در رآکتور شماره ۴ نیروگاه چرنوبیل Chernobyl باعث پخش مواد رادیواکتیو در بخش بزرگی از غرب شوروی و اروپا شد. در این نوشتار به بررسی و نقد سریال چرنوبیل خواهیم پرداخت، با نت نوشت همراه باشید.
نقد سریال چرنوبیل
در ۲۵ و ۲۶ آوریل ۱۹۸۶ متصدیان رآکتور برای انجام آزمایش قطعی برق سیستم ایمنی رآکتور را غیرفعال کردند، هدف متصدیان از این آزمایش این بود که بدانند آیا توربینهای چرنوبیل در هنگام قطع برق قادر به تولید برق کافی برای ادامه کار نیروگاه خواهند بود یا خیر.
بیشتر بخوانید: سریال چرنوبیل: هدف ما خوشحالی تمام بشریت است!
نتیجه آن رآکتوری بدون کندکننده مناسب و از کنترل خارج شدن آن بود. بدون توانایی در کنترل رآکتور، دمای آن به حدی رسید که بیشتر از میزان حرارت خروجی طرحریزی شده بود.
این اتفاق بزرگ دستمایهی ساخت مینی سریالی به نام چرنوبیل شد. شبکهی اچ بی اُ آمریکا با همکاری شبکهی بریتانیای تلویزیونی اسکای است. این مینی سریال که بعد از پایان سریال مهم دیگر این شبکه به نام Game of thrones در تاریخ ۶ می ۲۰۱۹ در آمریکا و یک روز بعد در بریتانیا به نمایش درآمد و مورد استقبال مردم قرار گرفت.
پیش از آغاز نقد سریال چرنوبیل باید گفت بعد از پایان نا امید کنندهی سریال Game of thrones و نارضایتی طرفداران این مجموعه با تولید مینی سریال چرنوبیل chernobyl این شبکه باز توانست مخاطبان بسیاری را جلب کند. سریال که با توجه به سایت IMDB یکی از بهترین سریال هایی است که تا کنون ساخته شده است.
این مینی سریال پنح قسمت دارد و تاریخ پخش و عنوان قسمتهای این مینی سریال به این ترتیب است.
- قسمت اول” ۱:۲۳:۴۵” در تاریخ ۶ می ۲۰۱۹
- قسمت دوم “لطفا آرامش خود را حفظ کنید” ۱۳ می ۲۰۱۹
- قسمت سوم “حفاری گسترده روی زمین” ۲۰ می ۲۰۱۹
- قسمت چهارم “شادی تمام آدمیان ” ۲۷ می ۲۰۱۹
- قسمت آخر ” حافظهی ابدی” ۳ جون ۲۰۱۹
نویسندهی این فیلمنامه کریگ مایزن Craig Mazin فیلنامه نویس آمریکایی است. او متولد ۸ آوریل ۱۹۷۱ درآمریکاست. کارگردان مینی سریال چرنوبیل، یوهان رنک Johan Renck است. او متولد ۵ دسامبر ۱۹۶۶ در سوئد است. که پیش از این سه قسمت از سریال بریکینگ بد و یک قسمت از سریال واکینگ دد (مردگان) را کارگردانی کرده است.
در نقد سریال چرنوبیل باید گفت که این اثر به روایت زندگی انسان هایی میپردازد که شاید در روایت کلان این فاجعهی اصلا و یا کمتر به آنها پرداخته شده بود. بحث علمی، سیاسی و نظامی همواره در حادثهی چرنوبیل مورد توجه بود و از مردم تنها به عنوان قربانیانی یاد شده است که در این حادثه جان خود را از دست داده اند اما در این سریال به آدمهایی پرداخته میشود که مردمی عادی بودند و ناگهان در اثر یک حادثه به شکلی وحشتناکی آسیب دیده، جان خود را از دست داده اند.
و یا مردمی که ناگهان مجبور به ترک خانه و تمام آنچه زندگی شان بوده شده اند. شخصیت هایی که هر کدام به نوعی درگیر ماجرا هستند و یا در این اتفاقات مسئولیتی دارند و ما با واکنشهای روانی و جسمی آنها همراه داستان هستیم.
در نقد سریال چرنوبیل می توان گفت این سریال با صحنهی خودکشی پروفسور لگاسف رئیس تیم تحقیق و بررسی فاجعهی چرنوبیل آغاز میشود. و فیلم به غقب بر میگردد به ساعتی که حادثهی اتمی اتفاق افتاده. مردم در آن ساعات شب که انفجار رخ داده خواب بوده اند و با دیدن نوری خوشرنگ و آسمان زیبا برای تماشا میروند.
پنهان کاری مسئولین در ساعات آغازین فاجعه باعث میشوند که مردم از عواقب این رنگها و ذرات زیبا آگاه نیستند و تماما آلوده میشوند. تعداد زیادی از ما تمام حادثهی چرنوبیل را بصورت کلی میدانیم. تمام آنچه رخ داده و آنچه بر سر مردم زیادی آمده است.
پایان و کلیات اتفاق مشخص است. پس از غافلگیری در این سریال خبری نیست. و از آن خود حادثه به قدری بزرگ و وحشتناک است که جایی برای پیچیده کردن روایت نمیماند. شخصیتهای داستان از لحاظ گریم و شباهت بسیار شبیه شخصیتهای واقعی هستند.
هر چند باید در نظر داشت که به سبک و سیاق آثار هنری مبتنی بر واقعیت در این سریال نیز تمام روایتها مبتنی بر واقعیت نیست و به نفع خلق قهرمان و ضد قهرمانها روایتها تغییر یافته است. با بازی ها، صحنه پردازی، حرکت دوربین و شیوهی روایت و انتخاب شخصیت هایی که ما فاجعه را از زاویهی دید آنها میبینیم باعث میشود که بیننده درگیر سریال بشود و تا آخر به تماشای آن بنشیند.
ریتم تند فاجعه و به تبع آن سریال باعث کشش و جذابیت آن میشود. سریال چرنوبیل میتوانست یک سریال سراسر پر از ناله و شیون و پر از تنها چهرهی مرگ باشد. اما بیشتر حس وحشتی عمیق را در مخاطب ایجاد میکند.
وحشت از قدرت مخرب یک نیرویی که میتوانست در خدمت بشر باشد. اما تنها یک اشتباه انسانی باعث بوجود آمدن یک فاجعهی انسانی شد. و از سویی دیگر در نقد سریال چرنوبیل باید گفت نکتهی مهمی که در این سریال به آن پرداخته میشود و در تمام اتفاقات داستانی رد پای آن را میبینیم اشارهی کارگردان به سیاست دروغ و پنهان کاری سیاستمداران است.
دولتمردانی که بصورت تیپیکال افرادی فاسد هستند که از حداقل اطلاعات ممکن درباره فاجعه برخوردار هستند اما به جهت پافشاری بر آرمانها بر سر کار هستند و حاضر هستند هر عامل انسانی را از میان بردارند تا خبر شکست پروژه چرنوبیل به گوش خارجیها و مخصوصاً آمریکاییها نرسد.
سیستمی که برای حفظ ظاهر حاکمیت خود به سرکوب نقد میپردازد. هیچ حقیقت عینی را نمیپذیرد و به نفع مقاصد خود آن را دستکاری میکند. سریال چرنوبیل درباره خود حادثه، مسائل فنی و حتی اشکالها و اشتباهها، واقعیات علمی را برای بینندگاه به شکلی ساده و همه فهم توضیح میدهد، اما کریگ مازین، فیلمنامهنویس این سریال اصرار دارد که حرف او و واقعیت مدنظرش، این چیزها نیست.
او اخیراً در توییتر خود نوشت: «درس چرنوبیل برای ما این نیست که قدرت هستهای جدید چقدر خطرناک است بلکه درسش این است که دروغ، تکبر و سرکوب نقد چقدر میتواند خطرناک باشد.»
بعد از نمایش این سریال روسیه ادعا کرد که این یک دیدگاه آمریکایی در مورد حادثهی چرنوبیل است و بازی سیاسی است و حالا تصمیم دارد روایت روسی از این ماجرا را بسازد و از نقش سازمان سیا در این حادثه پرده بردارد. و حالا بسیاری منتظر هستند ببینند که آیا این سریال هم میتواند به قدرت مینی سریال چرنوبیل ساختهی آمریکاییها باشد یا خیر.
با وجود گذشت سالها از این حادثه، هنوز آثاری از مواد رادیواکتیو و جهشهای ژنتیکی در مردم منطقه مشاهده میشود. در این میان میتوان به ناقص شدن نوزادان در دو دهه اخیر، از قبیل بیدست و پا متولد شدن اشاره کرد. مقیاس این فاجعه بسیار بیشتر از آن بود که مقامات دولتی آن را اعلام میکردند.
بر اساس گزارشهای اعلام شده مقامات شوروی میزان استاندارد تشعشعات اتمی که یک انسان میتواند تحمل کند را در عدد پنج ضرب کرده بودند، که این جرمی بسیار بزرگ است. از پانصد هزار نفری که با حادثه چرنوبیل مبارزه کردند، بیست هزار نفر مردهاند و دویست هزار نفر هم رسماً از کار افتاده اعلام شدهاند.
کسانی هم که زنده ماندند، از بیماریها و سرطانهای مربوط به تشعشعات اتمی رنج میبرند. بسیاری از مردم اوکراین و حتی کشورهای همسایه به دلیل وجود ید رادیواکتیو به سرطان تیروئید دچار شدند.
در انتهای نقد سریال چرنوبیل شایان ذکر است که تشعشعات اتمی چرنوبیل همچنان پابرجا بوده و علیرغم ایزولاسیون نوین آن نمیتوان از آن چشم پوشی کرد آمار افزایش نرخ سرطان اوکراین هم گواه بر شرایط وخیم تشعشعات رادیواکتیو که همچنان هم موجود اند میباشد.