تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت چیست؟

تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت چیست؟


منبع: ستاره

498

1398/4/18

17:23


تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت، در ریسک سرمایه‌گذاری است. این دو نوع اوراق دو ابزار تامین مالی برای جذب نقدینگی در پروژه های تولیدی و خدماتی بزرگ و کوچک هستند که سرمایه‌گذار، بابت پولی که برای مشارکت پرداخت می‌کند، در سود شریک می‌شود.

تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت چیست؟


ستاره |
سرویس علوم -
 تفاوت اصلی اوراق قرضه با اوراق مشارکت این است که سود اوراق مشارکت سود علی‌الحساب بوده و مصداق بانکداری بدون ربا می باشد و پولی که خریدار به فروشنده (ناشر اوراق) می‌دهد، حتما باید در کاری که از قبل قرارداد شده هزینه شود؛ اما چنین الزامی در اوراق قرضه نیست. اما برای شناخت دقیق‌تر اوراق قرضه و مشارکت و تفکیک آن‌ها بر اساس تفاوت‌هایشان، با ما همراه باشید.


در صورتی که مطالعه قسمت خاصی از این مطلب مد نظر شماست؛ با انتخاب عناوین ارائه شده در فهرست زیر به موضوع دلخواه خود برسید


اوراق قرضه چیست؟

نام اوراق قرضه یا اوراق بدهی (bond) اوراقی است که توسط یک شرکت یا موسسه یا سازمان منتشر می‌شود و به دارنده آن، سود سالانه می‌دهد. این سود، در زمان‌های خاص قابل پرداخت و دریافت بوده و در زمان سر‌رسید، اصل مبلغ که خریدار برای مالکیت اوراق قرضه پرداخت کرده، مسترد می‌شود.

اگر شما دارای یک برگه اوراق قرضه باشید، حق دریافت اصل و سود را داشته اما هیچ حقی برای شما در مالکیت پروژه یا شرکت یا موسسه یا فعالیت سازمان مربوطه، محفوظ نیست. بر خلاف سهام شرکت‌های بورسی که دارنده حتی یک برگه سهم، قادر است در مجمع عمومی شرکت و حق رای داشته باشد.

اوراق قرضه از جمله اوراق بهادار است که صادر کننده برگه، به خریدار بدهکار می‌شود و خریدار، بستانکار می‌گردد. این  اوراق، دارای کوپن بهره است و در فاصله معینی در بانک، قابل نقد شدن خواهد بود.

اوراق قرضه قابلیت معامله در بورس در کشورهای دیگر را داشته و ۲ نوع تنزیلی (DISCOUNT) و با صرفه (PREMIUM) دارد. این اوراق به صورت کوتاه مدت (سر رسید ۱ تا ۵ ساله)، میان مدت (۵ تا ۱۰ ساله) و بلند مدت (۱۰ سال به بالا) تقسیم می‌شود.

 

اوراق قرضه و ماده ۵۲ قانون تجارت

ورقه قرضه، عبارت است از برگه قابل معامله که مبلغی وام با بهره معین را معرفی می‌کند که کلیه یا بخشی از آن در موعد معین باید مسترد شود. اوراق قرضه طبق قانون تجارت، قابل تعویض با سهام شرکت در بازار بورس است.

 

شرایط صدور اوراق قرضه

برای صدور اوراق قرضه، رعایت شرایط زیر از طرف شرکت سهامی الزامی است:

  • نوع شرکت باید شرکت سهامی عام باشد، بنابراین شرکت‌های سهامی خاص از صدور اوراق قرضه محروم شده‌اند.
  • از تاریخ ثبت شرکت دو سال تمام گذشته باشد.
  • اجازه انتشار و صدور اوراق قرضه باید در اساسنامه شرکت قید شده باشد. در صورت عدم تصریح این موضوع در اساسنامه، بنا به پیشنهاد هیئت مدیره و اجازه و تصویب مجمع عمومی فوق العاده و اصلاح اساسنامه می‌توان به صدور اوراق قرضه اقدام کرد.
  • شرکت زمانی می‌تواند نسبت به صدور اوراق قرضه اقدام کند که تمام سرمایه ثبت‌شده شرکت، توسط صاحبان سهام پرداخت شده باشد.
  • حداقل در دو نوبت ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت توسط مجمع عمومی صاحبان سهام به تصویب رسیده باشد.

 

ویژگی‌های اوراق قرضه

برای اوراق قرضه می‌توان چند ویژگی زیر را برشمرد که برای خریدارانش، جذاب است و مصداق یک سرمایه‌گذاری بلند مدت محسوب می‌شود:

  • اوراق قرضه، سر رسید مشخص دارد.
  • برخی از اوراق قرضه، به تدریج سر رسید می‌شوند و مقطع معین زمانی ندارند.
  • اوراق قرضه، ارزش اسمی مشخص دارد.
  • اگر صادر کننده اوراق قرضه ورشکسته شود، صاحب این اوراق، حق تقدم برای دریافت اصل و سود سرمایه گذاری دارد.
  • برخی از اوراق قرضه را می‌توان با وثیقه ملکی یا زمین، تصاحب کرد.
  • دارنده اوراق، حق تصمیم گیری در شیوه مدیریت و کسب و کار صادر کننده برگه را ندارد.

 

سود اوراق خزانه (قرضه) چقدر است؟

سر رسید اوراق یا اسناد خزانه اسلامی (اخزا)، ۴ و ۱۳ و ۲۶ و ۵۲  هفته‌ای است و چون اشکال فقهی دارد، دولت این  اوراق را به صورت مستقیم به طلبکاران غیر دولتی (مثل پیمانکاران بخش‌های دولتی بابت طلب) پرداخت می‌کند و قابلیت فروش در بازار فرابورس ایران را دارد.

 

اسناد خزانه اسلامی

 

در سررسید اسناد خزانه اسلامی، خزانه‌داری مبلغ اسمی اوراق را به حسابی نزد بانک عامل واریز می‌کند. پس از آن شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، مبلغ اسمی را به شماره حساب بانکی دارندگان اوراق واریز خواهد کرد بنابراین اعلام شماره حساب و شبای بانکی دارندگان اوراق به کارگزار ضروری است.

با خرید و فروش اسناد خزانه اسلامی درصدی به عنوان کارمزد معاملات از حساب سرمایه گذار کسر می‌گردد. اسناد خزانه اسلامی معاف از مالیات است. کارمزد معاملات این اوراق به این شرح است:

  • کارمزد خرید: ۰٫۰۷۲۶ درصد
  • کارمزد فروش: ۰٫۰۷۷۴ درصد

 

اوراق مشارکت چیست؟

علاوه بر اوراق قرضه، ابزار دیگری هم برای تامین مالی پروژه‌ها، شرکت‌ها، موسسات و سازمان‌ها وجود دارد که «اوراق مشارکت» نامیده می‌شود. این اوراق که در سال‌های اخیر بیشتر توسط دولت‌ها منتشر شده و سودی بین ۱۵ تا ۲۰ درصد سالانه معاف از مالیات را به دارنده پرداخت کرده، همچون اوراق قرضه، یک برگه بهادار است.

اوراق مشارکت

 

اوراق مشارکت، می‌تواند توسط دولت یا شهرداری‌های استان‌ها در سراسر کشور یا حتی شرکت‌های دولتی و خصوصی و خصولتی (ترکیب دولتی و خصوصی) منتشر شود. علت انتشار، تامین مالی است. مقررات ناظر بر انتشار اوراق مشارکت، بر عهده بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است. یعنی هر شخص حقیقی یا حقوقی، نمی‌تواند بدون کسب مجوز از بانک مرکزی، نسبت به تولید و انتشار اوراق مشارکت اقدام کند.

 

tsetmc.com

(انواع و اقسام اوراق مشارکت با سود ۲۰ درصد را می‌توان در بازار بورس ایران انتخاب و از طریق tsetmc.com خریداری کرد)

 

سود اوراق مشارکت چقدر است؟

هر ناشر بسته به پروژه و میزان نقدینگی مورد نیاز، اوراق مشارکت تحت مجوز بانک مرکزی منتشر می‌کند.  سپس بابت مشارکت خریدار اوراق سودی قابل دریافت در بازه‌های مشخص را تعیین و پرداخت می‌کند که در ایران، بین ۱۸ تا ۲۰ درصد است.

به هر حال، صرفه خرید اوراق مشارکت از سپرده‌گذاری بانکی (سالی ۱۵ تا ۱۸ درصد) بیشتر است. همان‌طور که می‌دانید از ۷ بهمن ۹۷، پرداخت سود روزشمار به سپرده‌های کوتاه مدت در سیستم بانکی ایران ممنوع شد و صدور کد شهاب در سامانه نهاب نیز برای شفاف‌سازی بیشتر تراکنش‌های بانکی در ایران به شمار می‌رود.

 

تفاوت اوراق سلف با اوراق مشارکت

اوراق سَلَف (sukuk salaf)، اوراقی است که بر اساس قرارداد سلف منتشر می‌شود و به معنی پیش‌خرید نقدی محصولات واحدهای تولیدی به قیمت معین با کیفت معین و به قیمت معین است تا تامین سرمایه بنگاه فراهم شود. این اوراق با اوراق مشارکت فرق دارد؛ چرا که برای خرید کالایی مشخص به قیمت مشخص است در حالی که چنین چیزی در اوراق مشارکت وجود ندارد.

 

ویژگی‌های اوراق مشارکت چیست؟

موارد زیر را در نظر داشته باشید:

  • اوراق مشارکت، معمولا بی نام است و قابل انتقال به غیر.
  • قیمت اسمی مشخص برای اوراق مشارکت تعیین می‌شود.
  • سر رسید مشخص دارد و مدت آن هم مشخص است.
  • بازپرداخت اصل و سود علی الحساب اوراق مشارکت همچون اوراق قرضه، توسط ناشر برگه (صادر کننده اوراق) تضمین شده است.
  • اگر شما قصد فروش اوراق مشارکت را داشته باشید، از طریق بانک‌های عامل در سراسر کشور قابل انجام است.
  • بر اساس مدت زمانی که صاحب برگه هستید، در سود حاصل از اجرای طرح‌های مربوطه، سهیم خواهید بود.
  • هر برگه اوراق مشارکت، نشان دهنده قدر‌السهم شما در سرمایه گذاری در فعالیت‌های ناشر (صادر کننده برگه) است.
  • در واقع فروشنده اوراق، وکیل شما در انجام پروژه هایی است که به منظور تامین مالی آن‌ها، از شما پول گرفته است.
  • اگر شما صاحب اوراق مشارکت باشید و قصد شرکت در مناقصه یا مزایده یا توثیق به منظور حسن اجرای تعهدات (قرارداد های پیمانکاری) داشته باشید، اوراق مشارکت، برگه بهادار است که جایگزین ضمانت نامه بانکی خواهد بود.

 

تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت چیست؟

حالا که با ویژگی‌ هر یک از این اوراق آشنا شدیم می‌توانیم تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت را به طور دقیق بررسی کنیم:

  • «اوراق قرضه» از حیث ناشر به اوراق خزانه ملی (treasury bonds) و اوراق قرضه دولتی (states bond) تقسیم بندی می‌شوند.
  • ریسک اوراق قرضه به مراتب بیشتر از اوراق مشارکت است.
  • اوراق مشارکت، همان اوراق قرضه است که بر اساس قانون بانکداری اسلامی بدون ربا منتشر می‌شود.
  • تفاوت اصلی اوراق مشارکت با اوراق قرضه آن است که در اوراق مشارکت، وجه دریافتی از خریدار، حتما باید در طرح مشخص تولیدی و خدماتی و عمرانی هزینه شود، اما در اوراق قرضه، وجه دریافتی از خریدار هر جایی به صلاحدید فروشنده، قابلیت هزینه شدن دارد و ناشر را محدود نمی‌کند.
  • انتشار اوراق مشارکت توسط دولت، در راستای سیاست‌های انقباضی پولی در علم اقتصاد کلان است و در اوراق قرضه، بیشتر برای فعالیت‌های کسب و کار خصوصی و کوچک کاربرد دارد.
  • در ایران، اوراق قرضه منتشر نمی‌شود و اوراق یا اسناد خزانه و صکوک شرکتی، جایگزین آن شده است.
  • اوراق قرضه از طریق پذیره نویسی عمومی بوده، اما اوراق مشارکت از طریق خرید برگه از شعب بانک است.
  • اوراق قرضه در خارج از بورس معامله می‌شود، اما امکان معامله اوراق مشارکت دربازار بورس وجود دارد.
  • اوراق مشارکت، معافیت مالیاتی و تضمین بازگشت سود دارد.
  • اوراق قرضه، سود مشخص دارد و اوراق مشارکت، سود علی الحساب.

 

نحوه پذیرش اوراق بهادار اسلامی به عنوان وثیقه تسهیلات را بانک مرکزی در بخشنامه ای بر اساس قانون بودجه سال ۹۷ کل کشور منتشر کرد که در این لینک در دسترس است. دولت چین، اولین کشور جهان است که اوراق قرضه مبتنی بر فناوری «بلاک چین» (block chain) را منتشر کرد.

در سال ۲۰۱۹ میلادی، بزرگ‌ترین اوراق  قرضه جهان توسط شرکت ARAMCO عربستان سعودی به منظور خرید سهام غول پتروشیمی جهان (سابیک) به ارزش ۱۰ میلیارد دلار منتشر شد.

 

مخاطبین گرامی

از مهم‌ترین تفاوت‌های اوراق قرضه و اوراق مشارکت - غیر از سود آن‌ها که در اوراق مشارکت علی الحساب است و در اوراق قرضه سود مشخص - در این است که اصل و سود خرید اوراق مشارکت تضمین شده، در حالی که اوراق قرضه با خطر ورشکستگی ناشر همراه است. همچنین امکان وثیقه گذاشتن اوراق مشارکت به عنوان ضمانت‌نامه برای پیمانکاران خصوصی در قراردادهای دولتی وجود دارد اما اوراق قرضه اینطور نیست.

اگر تجربه خرید و فروش  اوراق قرضه، اوراق سلف و اوراق مشارکت را دارید، نظرات و دیدگاه‌های خود را از طریق بخش کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
و اما برای شروع فعالیت و سرمایه‌گذاری در بورس پیشنهاد می‌کنیم حتما حداقل سرمایه برای ورود به بازار بورس ایران را بخوانید و اطلاعات لازم را کسب کنید.

مطالب مشابه


نظرات


تصویری


ویدئو