تفاوت شیزوفرنی و اسکیزوفرنی به تلفظ این کلمه در فارسی برمیگردد. در واقع هر دو کلمه به یک بیماری روانی اشاره دارند که در آن فرد مرز میان واقعیت و خیال را تشخیص نمیدهد.
ستاره | سرویس روانشناسی - بسیاری از ما درباره بیماری شیزوفرنی و اسکیزوفرنی شنیدهایم و خیلی از ما آن را با فیلم ذهن زیبا میشناسیم، اما ممکن است همه ندانند که این دو بیماری درواقع یک بیماری هستند و تنها دو تلفظ مختلف از کلمه لاتین schizophrenia هستند. در این مقاله به بررسی این کژفهمی و تفاوت شیزوفرنی و اسکیزوفرنی میپردازیم و سپس علائم این بیماری را بررسی میکنیم.
در صورتی که مطالعه قسمت خاصی از این مطلب مد نظر شماست، با انتخاب عناوینی که در فهرست موضوعی زیر ارائه شدهاند، به موضوع دلخواه خود برسید.
تفاوت شیزوفرنی و اسکیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی در انگلیسی به صورت schizophrenia نوشته میشود که در زبان فارسی بسیاری آن را شیزوفرنی تلفظ میکنند. در واقع دو واژهی اسکیزوفرنی و شیزوفرنی اسم یک بیماری هستند و تفاوتی با هم ندارند! به زبان ساده و عامیانه میتوان گفت افرادی که به اختلال اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی مبتلا شدهاند ارتباطشان با واقعیت قطع میشود و در دنیای ساخته شده توسط ذهنشان زندگی میکنند. مشخصه اصلی این بیماری فرایند فکری درهم ریخته است.
این واژه برای نخستین بار در سال ۱۹۰۸ میلادی توسط یک روانپزشک به نام یوجین بلولر استفاده شد. این عبارت از دو واژهی یونانی shizein به معنای گسستن و phrenos به معنی اندیشه تشکیل شده است.
این واژه برای نخستین بار در سال ۱۹۰۸ میلادی توسط یک روانپزشک به نام یوجین بلولر استفاده شد. این عبارت از دو واژهی یونانی shizein به معنای گسستن و phrenos به معنی اندیشه تشکیل شده است.
بیماری شیزوفرنی یا اسکیزوفرنی چیست؟
بیماری شیزوفرنی یا اسکیزوفرنی که یک اختلال ذهنی است، با رفتارهای غیرطبیعی، گفتگوهای عجیب و کاهش توان درک واقعیت شناخته میشود. از دیگر نشانههای آن میتوان به عقاید غلط، تفکر درهم و غیرشفاف، توهم شنوایی (شنیدن صداهایی که در واقع وجود ندارند)، کاهش تعامل اجتماعی و کاهش ابراز هیجانات و کمبود انگیزه اشاره کرد. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی اغلب به سایر مشکلات ذهنی همچون اضطراب، افسردگی، یا سوء مصرف مواد نیز دچار هستند. نشانههای این بیماری معمولا به تدریج آشکار میشوند، در جوانی آغاز میشوند و در بسیاری از موارد هرگز پایان نمییابند.
علت بروز اسکیزوفرنی شامل عوامل محیطی و ژنتیکی است. از جمله عوامل محتمل محیطی این بیماری، میتوان به بزرگ شدن در شهر، استفاده از ماریجوآنا در دوران بلوغ، عفونتهای خاص، سن والدین، ضعف تغذیه در دوران بارداری و ... اشاره کرد. عوامل ژنتیکی آن شامل عوامل رایج و غیررایج مختلف ژنتیکی میشود. تشخیص این بیماری از طریق مشاهده رفتار فرد، گزارش تجربههای مشابه قبلی در فرد انجام میگیرد و در این تشخیص فرهنگ فرد نیز در نظر گرفته میشود. تست هدفمندی در این مورد وجود ندارد. اسکیزوفرنی به مفهوم «تجزیه شخصیت» یا «اختلال تجزیه هویت» نیست، که در مواردی با این دو مورد اشتباه گرفته میشود.
درمان عمده این بیماری از طریق داروهای ضد روانپریشی، همراه با رواندرمانی، کاردرمانی و توانبخشی اجتماعی صورت میگیرد و مشخص نیست کدام دسته از داروهای ضد روانپریشی، رایج یا غیر رایج موثر هستند و در مواردی که با این دو گروه تغییر حاصل نشود از داروی کلوزاپین استفاده میکنند. در بیشتر موارد جدی این بیماری که احتمال خطر برای خود فرد یا سایرین وجود دارد، ممکن است نیاز به بستری ضرورت یابد، اگر چه بستری شدن در بیمارستان ممکن است کوتاه مدت باشد.
حدود ۳ تا ۷ درصد افراد در طول زندگی ممکن است دچار اسکیزوفرنی شوند. در سال ۲۰۱۳ میلادی موارد مبتلا به اسکیزوفرنی در سطح جهان ۲۳/۶ میلیون نفر تخمین زده شد.
این بیماری بیشتر مردان در سنین پایین را گرفتار میکند. حدود ۲۰ درصد از مبتلایان میتوانند آن را در حالت کنترلشده حفظ کنند و عده کمی کاملا سلامتی خود را بازمییابند. متاسفانه حدود ۵۰ درصد آاز مبتلایان تا آخر عمر این نقص را به همراه خواهند داشت. مشکلات اجتماعی از قبیل بیکاری بلندمدت، فقر، بیخانمان بودن در بین این بیماران بسیار رایج است. در سال ۲۰۱۵ میلادی افرادی که در سطح جهان بر اثر علائم و عوارض این بیماری مردهاند ۱۷۰۰۰ نفر برآورد شد.
شیزوفرنی یا اسکیزوفرنی چه علائمی دارد؟
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است خیال و خطای حسی (بیشتر گزارشات درباره شنیدن صداهایی در سر است)، توهم (اغلب توهم تبهکاری) و حرف زدن و فکر کردن غیرمنظم را تجربه کنند. مورد آخر شامل گستره وسیعی از بینظمی در فکر و کلام، شامل عدم توانمندی در فکر و صحبت کردن تا از دست دادن ارتباط کلمات و معانی میشود به طوری که سخنان فرد برای دیگران قابل فهم نیستند. شلختگی پوشش و عدم رعایت بهداشت، از دست دادن احساس انگیزه و تفکر قضاوتگرانه همگی در افراد شیزوفرنی رایج است.
اغلب میتوان یک الگوی رایج مشکلات هیجانی مثل کمبود پاسخگویی را در این افراد مشاهده کرد. نقص شناخت اجتماعی مثل علائم بیماری پارانویا نیز به اسکیزوفرنی مربوط است. انزوای اجتماعی اغلب اتفاق میافتد و در استفاده از حافظهی بلندمدت، توجه، عملکرد موثر فرد و پردازش کلام آنها اختلال ایجاد میگردد. در موارد کمتر رایج آن فرد ممکن است به میزان زیادی ساکت و ساکن باشد یا تحرک بیهدفی نشان دهد. آنجایی که فرد ناگهان برای چند ثانیه یا چند دقیقه ساکت میشود در اسکیزوفرنی اتفاق میافتد.
اغلب میتوان یک الگوی رایج مشکلات هیجانی مثل کمبود پاسخگویی را در این افراد مشاهده کرد. نقص شناخت اجتماعی مثل علائم بیماری پارانویا نیز به اسکیزوفرنی مربوط است. انزوای اجتماعی اغلب اتفاق میافتد و در استفاده از حافظهی بلندمدت، توجه، عملکرد موثر فرد و پردازش کلام آنها اختلال ایجاد میگردد. در موارد کمتر رایج آن فرد ممکن است به میزان زیادی ساکت و ساکن باشد یا تحرک بیهدفی نشان دهد. آنجایی که فرد ناگهان برای چند ثانیه یا چند دقیقه ساکت میشود در اسکیزوفرنی اتفاق میافتد.
علائم این بیماری بسته به فرد تفاوت میکند. به طور کلی این علائم به چهار دسته تقسیم میشوند:
- علائم مثبت: همچنین به عنوان علائم روانی شناخته میشوند، برای مثال توهمات و خطاهای حسی.
- علائم منفی: به المانهایی اشاره دارد که از فرد گرفته شدهاند، برای مثال عدم توانایی در بیان حالات چهره یا فقدان انگیزه.
- علائم شناختی: این علائم بر فرایندهای فکری فرد تاثیر میگذارند. آنها ممکن است جزء علائم مثبت یا منفی باشند، مثلا تمرکز پایین که یک نشانه منفی است.
- علائم عاطفی: معمولا علائمی منفی هستند، مانند بیاحساسی.
اصلیترین علائم شیزوفرنی یا اسکیزوفرنی
مهمترین و اصلیترین علائم اسکیزوفرنی موارد زیر است:
- کژپنداری (Delusions): بیمار، باورهای غلطی را از خود نشان میدهد. این باورها ممکن است اشکال مختلفی از جمله اصرار بر تحت شکنجه بودن، یا توهم بسیار بزرگ بودن را به خود بگیرند. آنها ممکن است احساس کنند که دیگران میخواهند آنها را کنترل نمایند. یا ممکن است فکر کنند تواناییها و قدرت خارقالعادهای دارند.
- توهم بویائی (Hallucinations): شنیدن صداها در اسکیزوفرنی بسیار شایعتر از دیدن، حس کردن، مزه کردن یا بوییدن چیزهایی است که وجود ندارند، با اینحال برخی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است طیف گستردهای از این نوع توهمات را تجربه کنند.
- اختلال فکری: فرد ممکن است از یک موضوع به موضوعی دیگر، بدون هیچ دلیل منطقی، جهش کند. سخنان او ممکن است غیرقابل فهم یا نامنظم به نظر شنونده برسند.
سایر علائم اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی که ممکن است برخی از بیماران آنها را تجربه کنند عبارتند از:
- فقدان انگیزه: بیمار انگیزه خود را از دست میدهد. اقدامات روزمره، مانند شستن، پخت و پز و ... نادیده گرفته میشوند.
- ضعف در بیان احساسات: پاسخ به وضعیتهای شاد یا غمگین ممکن است از بین بروند یا نامناسب باشند.
- عقب نشینی اجتماعی: هنگامی که فردی به اسکیزوفرنی مبتلا باشد، از نظر اجتماعی منزوی میشود چراکه فکر میکند دیگران میخواهند به او آسیب بزنند.
- ناآگاهی از بیماری: از آنجا که توهمات و هذیانها برای بیمار بسیار واقعی به نظر میرسند، این بیماران ممکن است تصور کنند که بیمار نیستند. آنها ممکن است از مصرف داروها به خاطر ترس از عوارض جانبی یا به دلیل ترس از سمی بودنشان خودداری کنند.
- مشکلات شناختی: توانایی بیمار برای تمرکز، به یادآوردن چیزها، برنامهریزی آینده و ... تحت تاثیر قرار میگیرند و ارتباطات برای او دشوار میشوند.
جمع بندی
شیزوفرنی و اسکیزوفرنی دو تلفظ رایج در زبان فارسی از یک بیماری روانی هستند. بنابراین تفاوت شیزوفرنی و اسکیزوفرنی تنها مربوط به شیوه تلفظ نام این بیماری است. مبتلایان به این اختلال قادر به تشخیص مرز میان واقعیت و خیال نیستند، بنابراین ممکن است دچار توهم شوند. بنابراین اگر نشانههایی از این بیماری را در اطرافیان خود مشاهده کردید، حتما آنها را نزد روانپزشک ببرید. برای اطلاعات بیشتر در زمینه این بیماری پیشنهاد میکنیم مطلب اسکیزوفرنی چیست؟ (علل، علائم و درمان) را نیز مطالعه کنید. در پایان فراموش نکنید نظرات و پیشنهادات خود را در رابطه با این بیماری و راهکارهای درمانی آن از طریق بخش نظرات و پرسشها با ما و سایر همراهان ستاره به اشتراک بگذارید.