کودکان پیش از کسب مهارت بیان کلمات، توانایی درک و فهم زبان را به دست می آورند. کودک شما قبل از آنکه بتواند چیزی را که می خواهد به شما بگوید، حرف شما را می فهمد.
3 تا 6 ماهگی
نوزاد شما به تغییرات صدا و لحن شما واکنش نشان می دهد، مثلا با گفتن "نه" تاکیدی، به شما زل می زند و از کاری که مشغول انجام دادن آن بود، دست می کشد. به این نکته توجه کنید که ممکن است نوزاد هنوز هم در این مرحله متوجه تغییر لحن شما نشود، بنابراین در موقعیت های خطرناک منتظر عکس العمل کودک نمانید و خودتان وارد عمل شوید.
5 تا 6 ماهگی
نوزاد با شنیدن نام خودش واکنش نشان می دهد اما بعد از اینکه توجه او را با صدا کردن نامش جلب می کنید، نمی توانید مطمئن باشید چیز بیشتری از حرف شما را متوجه شود.
6 تا 7 ماه
ممکن است کودک شما بتواند به دستورات ساده مانند "مامان بزرگ را ببوس" واکنش نشان دهد اما احتمالا لازم است برای درک و انجام آنها به کمک شما نیاز خواهد داشت. البته امکان دارد عکس العمل کودک به دستورات شما با کمی تاخیر صورت بگیرد.
10 تا 12 ماه
کودک شما باید بتواند به دستورات پایه و واضح عمل کند، خصوصا اگر این دستورات به همراه ژست های بدنی باشد. برای مثال همزمان با گفتن "فنجان را به من بده"، اگر دستتان را به سمت کودک دراز کنید یا هنگام گفتن "با گربه مهربان باش"، گربه را نوازش کنید، کودک بهتر متوجه منظور شما خواهد شد.
نگران نباشید: اگر کودک شما همیشه با شنیدن اسمش واکنش نشان نمی دهد و یا وقتی با او حرف می زنید به شما توجه نمی کند، احتمالا به این علت نیست گوش او دچار مشکل است. مغز کودک در هر لحظه حجم وسیعی از اطلاعات را پردازش می کند، به همین علت برای جلب توجه او باید تلاش زیادی بکنید. اگر واقعا نیاز دارید که کودک متوجه حرف شما شود و نسبت به آن واکنش نشان دهد، سعی کنید هم سطح او بنشینید و در حالی که لبخند می زنید با او ارتباط چشمی برقرار کنید و اگر لازم است جمله موردنظرتان را چند بار تکرار کنید.
چگونه به کودک کمک کنید تا حرف شما را متوجه شود: بهترین روش برای کمک به کودک برای فهمیدن کلمات و دستورات این است که با او حرف بزنید. از زبان واضح و توصیفی و تکنیک تکرار استفاده کنید تا کودک شما شروع به یادگیری ارتباط کلمات با معانی آنها کند. زمانی که بازی می کنید، برای قدم زدن بیرون می روید و یا همراه کودک به فروشگاه می روید،همزمان با گفتن نام اشیا به آنها اشاره کنید. تا جایی که امکان دارد به جای استفاده از ضمایر، از اسم استفاده کنید. برای کودک "توپ" واضح تر از "این" است و یا فهمیدن "مامان" از "من" آسان تر است.
علاوه بر این، شما می توانید دستورالعمل های ساده را در قالب بازی با کودک تمرین کنید. در حالی که بینی خودتان را لمس می کنید، از کودک بخواهید که همان کار را انجام دهد، در مورد چشم ها، انگشتان پا و شکم همین کار را انجام دهید. توپ را به سمت کودک بگیرید و به او بگویید "مامان توپ سبز را به سارا می دهد" و توپ را به او بدهید. تکرار به یادگیری کودک کمک می کند. ممکن است تکرار برای شما خسته کننده باشد اما کودکان از انجام کارهای تکراری هیجان زده می شوند، خصوصا اگر این تکرار همراه پاداش و لبخند باشد.
به محض اینکه کودک توانایی درک و فهم زبان را کسب کند و اولین کلماتش را بگوید، شروع به صحبت کردن در قالب جملات می کند. این مرحله از رشد زبان معمولا در کودکان نوپا اتفاق می افتد و دستورالعمل هایی که درک و انجام آنها تا پیش از این برای کودک جالب بود، ناگهان به وسیله ای برای آزمودن قوانین و محدودیت ها خواهد شد. با وجود اینکه شاید درک این مسئله برای شما آسان نباشد اما سعی کنید به خاطر داشته باشید که وظیفه اصلی کودک نوپای شما درک خودآگاهی و استقلال و عدم وابستگی است. به همین علت در این سنین به خواسته های شما عمل نمی کند و کج خلقی می کند.
اولین سال تولد و زندگی نوزاد، یک دوره حیاتی است. نوزاد قابلیت یادگیری فراوانی دارد و بسته به نوع رفتار و آموزش شما، چیز‌های بسیار زیادی را یاد خواهد گرفت.
نوزاد برای تامین نیاز‌های ابتدایی خود به شما تکیه می‌کند، این نیاز‌ها در درجه اول تامین غذا، امنیت و رفاه اوست. اما در ادامه به سمت نیاز به توجه بیشتر و برقراری رابطه اجتماعی سوق پیدا می‌کند. شما تبدیل به اولین همبازی کودکتان می‌شوید و او به صدا، نگاه و حتی لمس شما واکنش نشان خواهد داد.
دریافت حمایت، عشق و توجه از سوی شما به فرزندتان اطمینان و اعتماد به نفس می‌دهد تا در برقراری روابط اجتماعی مانند تعامل با دیگران و پیدا کردن دوست جدید، رشد کند.
اولین کلمه‌ای که احتمالا برای کودک معنایی دارد، نام خودش است. او این نام را هر وقت که با آشنایی یا فرد جدیدی برخورد می‌کند، می‌شنود. وقت‌هایی که به او سلام می‌دهند یا از او خداحافظی می‌کنند و مدام پدر، مادر و یا پرستارش آن را تکرار می‌کنند. کودک در حدود چهار یا پنج ماهگی در می‌یابد که نامش ارتباط خاصی با او دارد. اگرچه مدتی طول می‌کشد تا شاهد واکنش نوزاد به اسم خود باشید و او سپس بتواند نام خود را بگوید.
اولین واکنش نوزاد به اسم خود
حدود ۵ تا ۹ ماه طول می‌کشد تا نوزاد اسم خود را بشناسد و نسبت به آن واکنش نشان دهد. بیشتر نوزادان در هفت ماهگی با شنیدن اسم خود برمی‌گردند. اولین واکنش نوزاد به اسم خود برای پدر و مادر بسیار هیجان انگیز است.
توصیه می‌شود پدر و مادر هنگام صحبت با کودک، اسم او را به زبان بیاورند تا نوزاد بتواند با اسم خود ارتباط برقرار کند.
اگر کودک تا ۹ ماهگی به اسم خود واکنش نشان ندهد، بایستی این مساله را با پزشک کودک در میان بگذارید. البته لازم به ذکر است که هر کودکی با سرعت مختص به خود رشد و نمو می‌کند.
واکنش نوزاد به اسم خود معمولا در حدود هفت ماهگی دیده می‌شود. بهتر است در هنگام گفتگو با نوزاد اسم او را تکرار کنید. اینگونه کودک ارتباطی میان خود و اسمش برقرار می‌کند.
رشد دیگر مهارت‌های اجتماعی نوزاد
به گفته کارشناسان BabyCentre، نوزاد از لحظه تولد "شروع به یادگیری برای واکنش نشان دادن و ارتباط برقرار کردن با دیگران" می‌کند.
آنها می‌افزایند که در طول سال اول زندگی، تمرکز کودک بر کشف این است که چه کارهایی می‌تواند انجام می‌دهد، برای مثال برداشتن اشیاء، راه رفتن، صدا در آوردن و بازی کردن است.
کودکان در این مرحله از تماشای دیگر افراد لذت می‌برند، اما پدر و مادر شخصیت‌های مورد علاقه شان هستند.
با این وجود در نظر داشته باشید که برخی از نوزادان بیش از دیگران اجتماعی هستند. اگر می‌خواهید به رشد مهارت‌های اجتماعی نوزاد خود کمک کنید، در کلاس‌های مادر و کودک یا خانه‌های بازی شرکت کنید تا کودک بتواند در کنار همسالان خود بازی کند.
مهارت‌های اجتماعی نوزاد در ماه اول تولد
با گذشت چند روز پس از تولد، نوزاد با شما تماس چشمی برقرار خواهد کرد و به تدریج حالات چهره شما را تقلید خواهد کرد.
وقتی با کودک یک ماهه خود حرف می‌زنید. او با حرکت دادن کل بدنش به شما واکنش نشان می‌دهد. با حرکت‌های کششی و آهسته به شما می‌گوید که به هیجان آمده و دوست دارد با شما حرف بزند.
مهارت‌های اجتماعی نوزاد سه ماه پس از تولد
با گذشت دو ماه از تولد، کودک نخستین لبخند را به شما می‌زند و برخی از حالات شما را تقلید می‌کند.
لبخند کودک کلیدی‌ترین راه‌های ارتباط شما و فرزندتان در یک سال اول زندگی است. یکی از شیرین‌ترین خاطره‌های پدر و مادرها، هنگامی است که کودک لبخند آنها را با لبخندش پاسخ می‌دهد. لبخند‌های ناپایدار کودک در آغاز تحت کنترل او نیستند و به هیچ چیز خاصی هم مربوط نمی‌شوند. اما حدود شش هفتگی این لبخند‌ها ارادی می‌شوند و وقتی به او نزدیک می‌شوید و به چهره اش نگاه می‌کنید، احساس می‌کنید که لبخندش برای شماست.
زبان خودتان را در بیاورید و به او نشان دهید. ببینید که او تلاش می‌کند تا این حرکت شما را تکرار کند.
مهارت‌های اجتماعی نوزاد شش ماه پس از تولد
با گذشت شش ماه از تولد نوزاد، او شروع به غان و غون می‌کند و از خودش صدا‌های مختلفی در می‌آورد. نوزاد در این سن از ارتباط برقرار کردن با دیگر افراد خشنود می‌شود. او به تدریج می‌فهمد که فردی متفاوت از پدر و مادر است.
مدتی بعد از آوا‌های مشخصی برای نامیدن استفاده می‌کنند. اما این نام‌ها خیلی کلی هستند، برای نمونه به همه حیوانات می‌گویند "سگ"، یا به همه مردان می‌گویند "بابا".
مهارت‌های اجتماعی نوزاد در یک سالگی
بین شش تا نه ماهگی، کودک شروع به شناسایی افراد می‌کند. در این دوران اولین واکنش به اسم خود را نشان می‌دهد.
کودک در نه ماهگی معنای واژه‌های "نه" و "بای بای" را می‌فهمد.
او ترجیح می‌دهد با افراد آشنا وقت بگذراند. هم چنین این زمان نقطه آغاز اضطراب جدایی - یعنی ناراضی بودن از دور شدن از شما- خواهد بود.
در یک سالگی برخی از واژگان را می‌فهمد و به درخواست‌هایی پاسخ می‌دهد، مانند "دست بزن". کودک می‌تواند در این سن چند واژه محدود را بگوید.
وقتی با کودک حرف می‌زنید، نزدیکش باشید تا بتواند روی صورت شما متمرکز شود و نگاهتان را ببیند. گفتگو را با خنده‌ای باز و یک سوال شروع کنید:"سلام سارا کوچولو. حالا که حمام کردی، شاد و سرحالی؟ "
حالا مکث کنید و منتظر بمانید. شاید کودک اوایل با یک خنده حسابی، مستقیم به صورتتان نگاه کند، چون مدتی طول می‌کشد تا بتواند عکس العملش را نشان دهد، مثلا صدایی از خود درآورد یا بدن و دست هایش را تکان بدهد.
در پاسخ دادن به او درنگ نکنید. اگر صدایی در آورد، صدایش را تقلید کنید یا چیزی در موردشان بگویید. مثلا بگویید:" سارا چه صدای قشنگی داره! " سعی کنید تا وقتی او علاقه اش را به گفتگو از دست نداده به حرف زدن با او ادامه دهید.
