پوکی استخوان یکی از مشکلات جدی برای استخوان هاست که باعث ضعیف و متخلل شدن استخوان ها می شود و خطر شکستگی استخوان ها را به شدت افزایش می دهد. اگرچه این مشکل با افزایش سن بیشتر می شود و افراد مسن بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند اما ممکن هست برخی از افراد در سنین کودکی و نوجوانی نیز با این مشکل مواجه شوند.
برای اینکه با پوکی استخوان بیشتر آشنا شوید و اطلاعات خودتون رو در رابط به با پیشگیری و درمان پوکی استخوان افزایش دهید، حتما در ادامه با زیبامون دات کام همراه باشید.
پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان (Osteoporosis) شرایطی هست که بر روی استخوان ها تاثیرگذار بوده و این نام از ریشه لاتین ان به معنی "استخوان متخلخل" گرفته شده است.
قسمت داخلی استخوان های سالم دارای فضاهای کوچک و شبیه به لانه زنبور است. وقتی پوکی استخوان ایجاد می شود، اندازه این فضاها افزایش پیدا می کند و باعث می شود تا چگالی و قدرت استخوان ها کاهش یابد. علاوه بر این، قسمت بیرونی استخوان ها نیز ضعیف و باریک می شوند.
پوکی استخوان ممکن هست در هر سنی ایجاد شود اما در افراد مسن و به ویژه خانم ها شایع تر است. افراد مبتلا به پوکی استخوان در حین انجام کارهای روزمره، مانند ایستادن یا راه رفتن،در معرض شکستگی استخوان قرار دارند و اگر ضربه ناگهانی به استخوان این افراد وارد شود، خیلی سریع و راحت شکسته خواهند شد. شایع ترین استخوان هایی که بیشتر در معرض شکستن قرار دارند شامل استخوان های دنده، باسن، مچ دست و ستون فقرات هستند.
علائم پوکی استخوان
پوکی استخوان در مراحل اولیه معمولا دارای علائم هشدار دهنده و جدی نیست و در اکثر مواقع، افرادی که دارای پوکی استخوان هستند، از مشکل خود اطلاعی ندارند و تنها زمانی که با شکستگی استخوان مواجه شوند، به مشکل خود پی خواهند برد! از جمله علائم پوکی استخوان عبارتند از:
- بالا بودن میزان کلسیم یا آلکالین فسفات (ALP) در آزمایش خون
- تراکم مواد معدنی استخوانی با نشان منفی 2/5 تی ( 2/5T-)
- کمبود ویتامین D
- ضعیف شدن قدرت بدن برای گرفتن اجسام مختلف
- ناخن های شکننده و ضعیف
- عقب کشیدن لثه ها
- درد در ناحیه مفاصل و عضلات
اگرچه این علائم ممکن هست نشانه ای از وجود یک بیماری دیگر در بدن باشد اما بهتر است در رابطه با این موضوع نیز با پزشک مشورت کنید تا آزمایش های دقیق تری انجام شود.
پوکی استخوان در کودکان
شاید این طور تصور کنید که پوکی استخوان یکی از مشکلاتی هست که در دوران پیری ایجاد می شود اما ریشه این مشکل به دوران جنینی و کودکی ارتباط دارد. شرایط مختلفی باعث ایجاد پوکی استخوان در کودکان می شود که در این میان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شرایط التهابی مانند آرتریت یا بیماری کرون در کودکان و نوجوانان
- بی اشتهایی عصبی و مشکلات تغذیه ای
- تاخیر در بلوغ و شرایطی که منجر به سطح پایینی از هورمون های جنسی در بدن می شود
- مصرف داروی glucocorticoid با دوز بالا برای درمان آسم و آرتروز
- شرایطی که منجر به کاهش تحرک می شوند مانند فلج مغزی، آسیب نخاعی یا دیستروفی عضلانی دوشن
- سرطان خون
از جمله علائمی که می توان به وجود پوکی استخوان در کودکان پی برد عبارتند از:
- شکستگی های مکرر در قسمتهای مختلف بدن
- ایجاد شکستگی با ضربات آرام و خفیف
- بی تحرکی
- سو تغذیه
- نا فرم بودن شکل ستون فقرات
تشخیص پوکی استخوان در کودکان فقط بر اساس سنجش تراکم استخوان نیست. بلکه باید علاوه بر معاینات بالینی، از اعضای خانواده نیز شرح حال گرفته شود تا بیماری های ژنتیکی و مشترک در آن خانواده مشخص شده تا روند درمان بهتر و موثرتر ادامه پیدا کند.
گاهی ممکن هست کودکان سالم به طور ناگهانی و غیر منتظره ای قدرت استخوانی خود را از دست داده و یا استخوان ان ها شکننده و ضعیف شود. این مشکل به پوکی استخوان نوجوانان ایدیوپاتیک (IJO) معروف هست و معمولا علت مشخص و شناخته شده ای ندارد و بسیار هم نادر هست.
پوکی استخوان در جوانان
کمبود ویتامین D در بدن یکی از دلایل اصلی ایجاد پوکی استخوان در جوانان هست و از انجایی که استخوان بدنی زنان نسبت به مردانه ظریف تر و ضعیف تر هست، احتمال ابتلای زنان جوان به پوکی استخوان نسبت به مردان بیشتر هست. استروژن (هومورن جنسی که از استخوان ها مراقبت می کند) با رسیدن به سن یائسگی، به شدت کاهش پیدا می کند و همین موضوع می تواند دلیلی بر افزایش پوکی استخوان در خانم های جوان شود و با رسیدن به سن یائسگی، میزان پوکی استخوان در خانم ها افزایش پیدا می کند.
پوکی استخوان در سالمندان
با افزایش سن، استخوان ها نازک تر و شکننده تر می شوند و این موضوع در خانم ها در سن یائسگی و در اقایان با کاهش سطح هورمون تستسترون افزایش پیدا می کند. از انجایی که این هورمون های استروئیدی جنسی از حدود 50 سالگی در خانم ها و حدود 60 سالگی در آقایان کاهش پیدا می کند، سرعت تجزیه استخوان ها نیز نسبت به سرعت رشد استخوان های جدید برای جایگزینی، بیشتر شده و به همین دلیل پوکی استخوان در سالمندان بیشتر می شود.
علاوه بر این نوع دیگری از پوکی استخوان در سالمندان وجود دارد که با نام "پوکی استخوان ثانویه" شناخته شده است و معمولا در نتیجه یک بیماری دیگر و یا یک نتیجه منفی از درمان سایر بیماری ها، ایجاد می شود.
پوکی استخوان شدید
پوکی استخوان شدید تا اسئوپنی (osteopenia) یکی از مشکلاتی هست که در ان تراکم یا چگالی استخوان بسیار کمتر از حد طبیعی شده است. از اصلی ترین دلایل ایجاد پوکی استخوان شدید میتوان به کمبود مواد مغذی و مورد نیاز استخوان ها، عدم جذب مواد مغذی در بدن، بیماری سلیاک (Celiac)، یائسگی قبل از 45 سالگی، اختلال در غذا خورردن مثل پرخوری یا بی اشتهایی عصبی، پرکاری تیروئید و مصرف بیش از حد دارو برای درمان این مشکل و ... اشاره کرد.
پوکی استخوان لگن
مفصل و استخوان لگن یکی از بزرگترین مفاصل در بدن بوده و گاهی ممکن است با افزایش سن و ضعیف تر شدن استخوان های این بخش از بدن، با پوکی استخوان لگن مواجه شوید. علت اصلی بروز این مشکل مشخص نیست اما له طور کلی میشه به مواردی همچون مسدود شدن رگهای خونی در مفصل ران، تغییرات هورمونی، وارد شدن فشار زیاد به استخوان لگن و ... اشاره کرد.
افراد مبتلا به پوکی استخوان لگن معمولا در هنگام راه رفتن و یا انجام فعالیت های سنگین با درد زیاد مواجه می شوند و در بسیاری از موارد، این درد به مرور زمان بیشتر می شود. البته دردهای مربوط به پوکی استخوان لگن، با استراحت کردن بهتر می شود اما در هنگام راه رفتن باعث لنگیدن فرد نیز می شود.
پیشگیری از پوکی استخوان
با ایجاد چند تغییر در سبک زندگی می توانید از بروز پوکی استخوان جلوگیری کنید و یا اینکه شدت پیشرفت این مشکل را تا حد زیادی کاهش دهید
مصرف کلسیم
لبنیات یک منبع عالی از کلسیم هستند که به همه کمک می کنند تا خطر ابتلا به پوکی استخوان در ان ها کاهش پیدا کند. کلسیم یکی از مواد معدنی ضروری برای استخوان هاست و باید روزانه به مقدار کافی کلسیم مصرف کنید. به طور متوسط بزرگسالان روزانه چیزی در حدود 1000 میلی گرم کلسیم نیاز دارند و زنان بالای 50 سال و مردان بالای 70 سال باید روزانه 1200 میلی گرم کلسیم مصرف کنند.
بهترین منابع غذایی حاوی کلسیم عبارتند از:
- لبنیات مانند شیر، ماست و پنیر
- سبزیجات برگ سبز مثل کلم بروکلی و کلم
- ماهی قزل آلا و ماهی تن
- غلات صبحانه غنی شده
اگر میزان کلسیم دریافتی از مواد غذایی کافی نباشد میتوانید با مشورت پزشک از مکلمل های کلسیم استفاده کنید.
ویتامین D
ویتامین D در بدن کمک می کند تا کلسیم بهتر جذب بدن شود و نقش مهمی در پیشگیری از پوکی استخوان دارد. از بهترین منابع غذایی حاوی ویتامین D میشه به ماهی آب شور، جگر و مواد غذایی غنی شده با این ویتامین اشاره کرد.
با این حال، بیشترین مقدار ویتامین D مورد نیاز بدن باید از طریق نور خورشید تامین شود. به همین دلیل هست که پزشکان توصیه می کنند روزانه و به طور منظم به مدت 15 تا 30 دقیقه در زیر تابش مستقیم نور خورشید قرار بگیرید.اگر ویتامین D بدن بسیار پایین باشد باید با استفاده از مکمل دارویی این کمبود را جبران کنید.
ترک کردن سیگار
سیگار کشیدن مانع از رشد استخوان های جدید در بدن می شود و می تواند احتمال ایجاد پوکی استخوان را افزایش دهد. پس برای پیشگیری از پوکی استخوان لازم هست تا حد امکان از کشیدن سیگار خودداری کنید.
انجام تمرینات ورزشی سبک و منظم
برای افزایش انعطاف پذیری و تعدل در استخوان ها لازم هست روزانه و به طور منظم تمرینات ورزشی سبک انجام دهید. تمرینات یوگا یکی از مناسب ترین تمریناتی هست که می توانید انجام دهید. در این ورزش خطر سقوط و شکستگی هم بسیار پایین است.
درمان پوکی استخوان
اگر بعد از انجام آزمایشات و معاینات مختلف، وجود پوکی استخوان تشخیص داده شود، باید تحت نظر پزشک متخصص، مراحل درمانی را سپری کنید. پزشک متخصص داروهایی برای درمان این مشکل و همچنین تغییر در سبک زندگی را تجویز خواهد کرد. این تغییرات در شیوه زندگی می تواند شامل افزایش میزان مصرف مواد غذایی یا مکمل های حاوی کلسیم و ویتامین D بوده و یا ورزش های مناسب باشد.
متاسفانه هیچ درمان قطعی برای پوکی استخوان وجود ندارد اما دریافت درمان های جانبی می تواند تا حد زیادی به محافظت و تقویت استخوان ها کمک کند. این درمانها به کند شدن شکستن استخوان در بدن کمک خواهند کرد و همچنین برخی از درمان ها تاثیر خیلی خوبی در رشد استخوان های جدید خواهند داشت. پس لازم هست در صورت تشخیص این بیماری، حتما تحت نظر پزشک باشید.
در کنار تمام داروهایی که پزشک متناسب با شرایط و نوع پوکی استخوان تجویز می کند، میتوانید از درمان های خانگی نیز برای بهبود و درمان این مشکل استفاده کنید. برخی از درمان های خانگی و موثر برای پوکی استخوان عبارتند از:
درمان خانگی پوکی استخوان با آناناس
آناناس یک منبع غذایی عالی و سرشار از منگنز هست که می تواند در درمان و بهبودی پوکی استخوان مفید باشد. کمبود منگنز در بدن، یکی از دلایل اصلی ضعیف شدن استخوان ها و ایجاد پوکی استخوان هست. مصرف روزانه یک فنجان اناناس خرد شده و یا نوشیدن یک لیوان آب آناناس تازه برای درمان این مشکل توصیه می شود.
درمان خانگی پوکی استخوان با کنجد
دانه های ریز کنجد سرشار از کلسیم، منگنز، مس، روی، فسفر، ویتامین D و K بوده که همگی برای درمان پوکی استخوان مفید هستند. توصیه میشه روزانه مقداری کنجد بجوید و یا به همراه شیر گرم مصرف کنید. علاوه بر این می توانید از کنجد در تهیه غذا و سالاد نیز استفاده کنید.
درمان خانگی پوکی استخوان با شیر بادام
شیر بادام یکی از مواد مغذی و سالمی هست که سرشار از کلسیم بوده و برای درمان پوکی استخوان بسیار مفید خواهد بود. برای تهیه شیر بادام باید مقداری بادام رو به مدت دو روز خیس کنید، پوست ان را جدا کرده و به همراه مقداری آب یا شیر در مخلوط کن بریزید و میکس کنید و روزانه یک لیوان از ان بنوشید.
درمان خانگی پوکی استخوان با روغن نارگیل
روغن نارگیل میتواند به خوبی اثرات کمبود استروژن در بدن که یکی از دلایل اصلی ایجاد پوکی استخوان هست را جبران کند و به همین دلیل برای درمان این مشکل مفید هست.
شما می توانید از روغن نارگیل خوراکی به طور روزانه مصرف کنید و یا از روغن نارگیل به شکل موضعی بر روی پوست استفاده نمایید و از اثرات آن برای درمان پوکی استخوان بهره مند شوید.
