اسکولیوز عارضه‌ای است که بر دستگاه عصبی- عضلانی تأثیر گذاشته و باعث می‌شود که ستون فقرات به صورت منحنی خم شود. از علائم اسکولیوز می‌توان به شانه‌ها، کمر و باسن غیر هم‌تراز اشاره کرد.
ستاره | سرویس سلامت - اسکولیوز به انحنای جانبی ستون فقرات گفته می‌شود که اغلب در طی دوران رشد و قبل از بلوغ اتفاق می‌افتد. در حالی که اسکولیوز می‌تواند به دلیل بیماری‌هایی مانند فلج مغزی و دیستروفی عضلانی نیز ایجاد شود، اما در بیشتر موارد، علت آن ناشناخته است. در این مقاله با علائم، علت و راه های درمان اسکولیوز بیشتر آشنا خواهیم شد.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
بیماری اسکولیوز
بیشتر موارد بیماری اسکولیوز خفیف هستند، اما برخی ناهنجاری‌های ستون فقرات می‌توانند با رشد کودک وخیم‌تر شوند. اسکولیوز وخیم می‌تواند منجر به معلولیت شود. به علاوه، این وضعیت می‌تواند باعث کاهش فضای داخل سینه شده و در عملکرد ریه‌ها اختلال ایجاد کند.
کودکانی که مبتلا به اسکولیوز خفیف هستند، معمولاً با اشعه ایکس مرتبا مورد معاینه قرار می‌گیرند تا روند پیشرفت بیماری در آن‌ها بررسی شود. در بسیاری موارد، درمان خاصی نیاز نخواهد بود. برخی کودکان برای پیشگیری از بدتر شدن انحنا، نیاز به استفاده از آتل و بریس‌های ارتوپدی خواهند داشت. در موارد شدید، ممکن است از جراحی نیز استفاده شود.
کودکانی که مبتلا به اسکولیوز خفیف هستند، معمولاً با اشعه ایکس مرتبا مورد معاینه قرار می‌گیرند تا روند پیشرفت بیماری در آن‌ها بررسی شود. در بسیاری موارد، درمان خاصی نیاز نخواهد بود. برخی کودکان برای پیشگیری از بدتر شدن انحنا، نیاز به استفاده از آتل و بریس‌های ارتوپدی خواهند داشت. در موارد شدید، ممکن است از جراحی نیز استفاده شود.
علائم اسکولیوز
علائم و نشانه‌های اسکولیوز عبارتند از:
- شانه‌های غیر هم تراز
- یکی از استخوان‌های کتف برآمده‌تر از دیگری است.
- ناموازی بودن کمر و باسن
- برآمدگی دنده
اگر انحنای اسکولیوز بدتر شود، علاوه بر انحنای بدن، ستون فقرات نیز می‌چرخد یا پیچ می‌خورد. این امر باعث می‌شود که دنده‌های یک طرف بدن بیشتر بیرون بزنند. از آنجایی که انحناهای خفیف به تدریج در بدن رشد کرده و معمولا باعث درد نمی‌شوند، از این رو ممکن است این عارضه دیر تشخیص داده شود.
علل اسکولیوز
پزشکان نمی‌دانند چه عواملی باعث بروز شایع‌ترین نوع اسکولیوز می‌شوند، اگرچه به نظر می‌رسد عوامل وراثتی می‌توانند در این موضوع دخیل باشند. علت ایجاد دیگر انواع اسکولیوز که شیوع کمتری دارند، عبارتند از:
- بیماری‌های عصبی-عضلانی مانند فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی
- نقص‌های مادرزادی که روی رشد استخوان‌های ستون فقرات تأثیر می‌گذارند.
- صدمات یا عفونت ستون فقرات
عوامل خطرزا
عوامل خطرزا در بروز شایع‌ترین نوع اسکولیوز عبارتند از:
- سن. علائم و نشانه‌ها معمولا در حین رشد ناگهانی، درست قبل از دوران بلوغ، پدیدار می‌شوند.
- جنسیت. اگرچه هر دو جنسیت به طور برابر دچار اسکولیوز خفیف می‌شوند، با این حال، وخیم‌تر شدن بیماری و نیاز به درمان در دختران بیشتر است.
- سابقه خانوادگی. اسکولیوز در خانواده می‌تواند ارثی باشد.
عوارض اسکولیوز
اگرچه بیشتر افراد، به اسکولیوز نوع خفیف مبتلا هستند، با این حال، این بیماری گاهی اوقات عوارضی را نیز ایجاد می‌کند. از جمله:
- آسیب به ریه و قلب. در اسکولیوز شدید، قفسه سینه ممکن است به ریه‌ها و قلب فشار آورده و باعث شود که تنفس و پمپاژ قلب سخت‌تر شوند.
- مشکلات کمر. بزرگسالانی که از کودکی دچار اسکولیوز بوده‌اند، احتمال بروز کمردرد‌های مزمن در آن‌ها بیشتر است.
- ظاهر. وخیم‌تر شدن اسکولیوز می‌تواند باعث ایجاد تغییرات قابل توجهی در بدن شود - از جمله باسن و شانه‌های غیرهم تراز، دنده‌های برآمده و انحنای کمر و بالاتنه به یک سو.
نحوه تشخیص اسکولیوز
پزشک ابتدا درباره سابقه خانوادگی و وضعیت رشد کودک سؤال خواهد کرد. سپس در حین معاینه فیزیکی، ممکن است از کودک خواسته شود که بایستد و از کمر خم شده و بازو‌های خود را شل بگیرد، تا پزشک بررسی کند که آیا یک طرف قفسه سینه از طرف دیگر برآمده‌تر است یا خیر.
پزشک همچنین ممکن است برای بررسی موارد زیر، معاینه عصبی انجام دهد:
پزشک همچنین ممکن است برای بررسی موارد زیر، معاینه عصبی انجام دهد:
- ضعف عضلانی
- بی حسی
- رفلکس‌های غیر طبیعی
آزمایش‌های تصویربرداری
با استفاده از اشعه ایکس می‌توان اسکولیوز را تشخیص داده و شدت انحنای ستون فقرات را تعیین کرد. اگر پزشک مشکوک باشد که یک بیماری نهفته مانند تومور، باعث ایجاد اسکولیوز شده است، ممکن است ام آر آی نیز تجویز کند.
درمان اسکولیوز
بیشتر کودکان مبتلا به اسکولیوز دارای انحناهای خفیفی هستند و احتمالاً نیازی به درمان با بریس‌های ارتوپدی یا جراحی ندارند. با این حال، وضعیت آن‌ها باید به طور مرتب چک شود.
اگرچه دستورالعمل‌هایی برای انحناهای خفیف، متوسط و شدید وجود دارند، با این حال تصمیم گیری برای شروع درمان همیشه بستگی به مقیاس‌های فردی دارد. عواملی که در نظر گرفته می‌شوند، عبارتند از:
اگرچه دستورالعمل‌هایی برای انحناهای خفیف، متوسط و شدید وجود دارند، با این حال تصمیم گیری برای شروع درمان همیشه بستگی به مقیاس‌های فردی دارد. عواملی که در نظر گرفته می‌شوند، عبارتند از:
- جنسیت: پیشرفت بیماری در دختران بیشتر از پسران است.
- شدت انحنا: انحناهای بزرگتر احتمالاً با گذشت زمان بدتر می‌شوند.
- الگوی انحنا: انحناهای S شکل به مرور بیشتر از انحناهای C شکل بدتر می‌شوند.
- محل انحنا: انحناهای واقع در قسمت مرکزی بیشتر از انحناهای قسمت فوقانی یا تحتانی ستون فقرات وخیم‌تر می‌شوند.
- بلوغ: اگر رشد استخوان‌های کودک متوقف شود، احتمال پیشرفت بیماری کمتر خواهد بود.
استفاده از بریس‌های ارتوپدی
اگر استخوان‌های کودک هنوز در حال رشد هستند و او مبتلا به اسکولیوز متوسط است، پزشک، بریس‌های ارتوپدی را توصیه خواهد کرد. استفاده از بریس، اسکولیوز را درمان نخواهد کرد، اما معمولاً از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند. توصیه می‌شود برای افزایش اثربخشی بریس، کودک آن را همیشه به تن داشته باشد.
زمانی که رشد استخوان‌ها متوقف شود، دیگر نیازی به استفاده از بریس نخواهد بود. توقف رشد استخوان‌ها معمولا در شرایط زیر روی می‌دهد:
زمانی که رشد استخوان‌ها متوقف شود، دیگر نیازی به استفاده از بریس نخواهد بود. توقف رشد استخوان‌ها معمولا در شرایط زیر روی می‌دهد:
- حدود دو سال پس از شروع قاعدگی در دختران
- زمانی که پسر‌ها نیاز به اصلاح روزانه داشته باشند
- زمانی که افزایش قد متوقف شود
عمل جراحی
اسکولیوز شدید معمولا با گذشت زمان پیشرفت می‌کند. از این رو پزشک ممکن است برای کاهش شدت انحنای ستون فقرات و جلوگیری از بدتر شدن آن، جراحی اسکولیوز را پیشنهاد کند. متداول‌ترین نوع جراحی اسکولیوز، فیوژن یا خشک کردن ستون فقرات نامیده می‌شود.
در این روش، پزشک دو یا چند مهره از ستون فقرات را به یکدیگر وصل می‌کند تا دیگر نتوانند به طور مستقل حرکت کنند. قطعات استخوانی یا ماده‌ای شبیه به استخوان در بین مهره‌ها قرار می‌گیرند. معمولاً از میله، پیچ یا سیم برای نگه داشتن ستون فقرات به حالت صاف و مستقیم استفاده می‌شود تا مواد استخوانی قدیم و جدید به هم جوش بخورند.
اگر اسکولیوز در سنین رشد به سرعت در حال پیشرفت باشد، پزشک نوعی میله در ستون فقرات نصب می‌کند که طول آن با رشد کودک قابل تنظیم است. این میله به قسمت‌های بالا و پایین انحنای ستون فقرات متصل است و معمولاً هر شش ماه یک بار بلندتر می‌شود.
عوارض جراحی ستون فقرات ممکن است شامل خونریزی، عفونت، درد یا آسیب عصبی باشد. به علاوه، ممکن است استخوان بهبود پیدا نکند و نیاز به جراحی دیگری باشد که البته این حالت به ندرت اتفاق می‌افتد.
در این روش، پزشک دو یا چند مهره از ستون فقرات را به یکدیگر وصل می‌کند تا دیگر نتوانند به طور مستقل حرکت کنند. قطعات استخوانی یا ماده‌ای شبیه به استخوان در بین مهره‌ها قرار می‌گیرند. معمولاً از میله، پیچ یا سیم برای نگه داشتن ستون فقرات به حالت صاف و مستقیم استفاده می‌شود تا مواد استخوانی قدیم و جدید به هم جوش بخورند.
اگر اسکولیوز در سنین رشد به سرعت در حال پیشرفت باشد، پزشک نوعی میله در ستون فقرات نصب می‌کند که طول آن با رشد کودک قابل تنظیم است. این میله به قسمت‌های بالا و پایین انحنای ستون فقرات متصل است و معمولاً هر شش ماه یک بار بلندتر می‌شود.
عوارض جراحی ستون فقرات ممکن است شامل خونریزی، عفونت، درد یا آسیب عصبی باشد. به علاوه، ممکن است استخوان بهبود پیدا نکند و نیاز به جراحی دیگری باشد که البته این حالت به ندرت اتفاق می‌افتد.
دیگر روش‌های درمانی
مطالعات نشان داده‌اند که درمان‌های زیر برای اسکولیوز بی نتیجه هستند:
- کایروپراکتیک
- تحریک الکتریکی عضلات
- مکمل‌های غذایی
کلام آخر
اسکولیوز عارضه‌ای است که بر دستگاه عصبی-عضلانی تأثیر گذاشته و باعث می‌شود که ستون فقرات به صورت منحنی C شکل یا S شکل خم شود. علت بروز این عارضه در اغلب افراد ناشناخته است. به طور کلی، بیشتر افراد مبتلا به اسکولیوز، دارای انحناهای خفیفی هستند که معمولا نیاز به درمان خاصی ندارد. پیشنهاد می‌کنیم مطالب بیماری SMA و بیماری آتاکسی که موضاعاتی مشابه را توضیح داده‌اند، نیز در سایت ستاره بخوانید. لطفا نظرات و پرسش‌های خود را درباره این مقاله با ما و دیگر مخاطبان ستاره به اشتراک بگذارید.
برگرفته از: www.mayoclinic.org
