اگر نیاز به عمل جراحی داشته باشید، احتمالا نیاز به بیهوشی خواهید داشت. بیهوشی برای جلوگیری از احساس درد در زمان عمل جراحی انجام می‌شود. بیهوشی یکی از ایمن ترین روال‌های جراحی است، با این حال این روال درمانی مشابه باقی روال‌های پزشکی عوارضی را به همراه دارد. بیشتر عوارض بیهوشی خفیف و موقتی هستند، با این حال آثار جدی تری وجود دارند که بیماران باید از آنها آگاه شوند و خود را برای مواجهه با آنها آماده کنند.
در این مقاله ما به پوشش تعدادی از موضوعات، نظیر عوارض جانبی بیهوشی عمومی، خطرات این روال درمانی و موضوعاتی در مورد نحوه عملکرد آن می‌پردازیم.
در بیهوشی، ممکن است این آثار جانبی رایج را احساس کنید:
حالت تهوع و استفراغ
این مشکل معمولا بلافاصله پس از عمل جراحی به وجود می‌آید، و مدت کوتاهی ادامه پیدا می‌کند، اما در بعضی بیماران این مسئله می‌تواند یک یا دو روز طول بکشد. داروهای ضد تهوع معمولا برای رفع این مشکل تجویز می‌شوند.
خشکی دهان
بیماران معمولا پس از عمل جراحی و به دلیل بیهوشی احساس خشکی دهان می‌کنند. این مشکل می‌تواند با مصرف آب برطرف شود. با این وجود بیماران باید توجه داشته باشند که نوشیدن آب زیاد می‌تواند موجب افزایش حالت تهوع شود.
درد یا گرفتگی گلو
در زمان جراحی لوله ای درون گلو قرار داده می‌شود تا به تنفس بیمار کمک کند. این لوله می‌تواند مشکلاتی را برای گلوی بیمار ایجاد کند و بیمار را برای مدت کوتاهی با گلو درد و گرفتگی گلو مواجه کند. بنابراین، بیهوشی می‌تواند علت احساس فشار در گلو باشد.
سردی و لرز
به طور معمول دمای بدن در زمان بیهوشی عمومی به میزان زیادی کاهش پیدا می‌کند. پزشکان و پرستاران تلاش می‌کنند مانع از سقوط بیش از حد دمای بدن در زمان جراحی شوند، با این وجود بیماران ممکن است پس از بیدار شدن از بیهوشی نیز احساس سردی و لرز داشته باشند. سردی ناشی از بیهوشی معمولا بعد از چند دقیقه یا چند ساعت برطرف می‌شود.
گیجی و افکار مبهم
یکی دیگر از عوارض بیهوشی گیجی و افکار مبهم است. زمانی که بیمار از بیهوشی خارج می‌شود، ممکن است احساس گیجی، خواب آلودگی و ابهام داشته باشد. این مشکلات معمولا چند ساعت ادامه پیدا می‌کنند، اما برای بعضی از بیماران، خصوصا افراد مسن، گیجی می‌تواند برای چند روز یا چند هفته ادامه پیدا کند.
بدن درد
داروهایی که برای آرام کردن ماهیچه‌های شما در زمان جراحی استفاده می‌شوند می‌توانند بدن درد ایجاد کنند. بیمار در این شرایط در ماهیچه‌های خود احساس درد می‌کند.
خارش
اگر داروهای تسکینی (افیونی) در زمان یا پس از جراحی مورد استفاده قرار گیرند، فرد ممکن است احساس خارش را نیز تجربه کند. بیهوشی یکی از شایع ترین دلایل خارش است و یکی از عوارض جانبی معمول این نوع داروها است.
مشکلات مثانه
یکی دیگر از عوارض بیهوشی مشکلات مثانه‌ای است. بیمار ممکن است در تخلیه ادرار مشکل داشته باشد. این مشکل معمولا مدت کوتاهی پس از بیهوشی کاملا برطرف می‌شود.
سرگیجه
بیمار ممکن است پس از جراحی و زمانی که می‌خواهد از جای خود بلند شود احساس سرگیجه داشته باشد. نوشیدن حجم زیادی از مایعات می‌تواند سرگیجه فرد را کاهش دهد.
خطرات بیهوشی
به طور کلی، بیهوشی عمومی یک راه حل و فرآیند بسیار ایمن محسوب می‌شود. حتی افرادی که به شدت بیمار هستند نیز می‌توانند بدون مشکل بیهوش شوند. به طور معمول این خود عمل جراحی است که می‌تواند بیشتر خطرات را به همراه داشته باشد.
روش‌های مدرن بیهوشی کامل، فوق العاده ایمن هستند و از ایمن ترین روال‌های درمانی محسوب می‌شوند. با این وجود، بیماران مسن و افرادی که در معرض جراحی‌های طولانی هستند معمولا به میزان بیشتری در خطر خروجی‌های منفی هستند.
خروجی‌های منفی معمولا می‌توانند شامل گیجی پس از جراحی، حمله قلبی، التهاب ریه و سکته باشند. بعضی از موقعیت‌هایی که خطرات بیهوشی کامل را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- انسداد آپنه خواب: این مشکل نوعی بیماری است که در آن تنفس افراد در زمان خواب قطع می‌شود.
- تشنج
- بیماری‌های قلب، کبد و شش
- فشار خون بالا
- اعتیاد به الکل
- سیگار کشیدن
- تاریخچه حساسیت به مواد بیهوشی
- مصرف داروهای رقیق کننده خون نظیر آسپرین
- حساسیت‌های دارویی
- ابتلا به دیابت
- چاقی یا اضافه وزن
تا کنون افرادی بر اثر بیهوشی فوت شده اند، اما این موضوع بسیار نادر است و تقریبا یک نفر از صد تا دویست هزار نفر ممکن است بر اثر بیهوشی فوت کنند.
آیا بیهوشی عوارض جانبی بلند مدت دارد؟
بیشتر افراد هیچ اثر جانبی بلند مدتی را تجربه نمی‌کنند. با این حال، افراد مسن تر ممکن است عوارضی را تجربه کنند که بیشتر از چند روز طول می‌کشند. عوارضی که ممکن است طولانی شوند عبارتند از:
هذیان پس از جراحی
بعضی افراد ممکن است بعد از جراحی و به دلیل بیهوشی، هوش و حواس شان برای مدتی تضعیف شود یا در به یاد آوردن اطلاعات مشکل داشته باشند. این گیجی می‌تواند کم و زیاد شود و معمولا پس از یک هفته از بین می‌رود.
اختلال شناختی پسا جراحی (POCD)
بعضی افراد ممکن است پس از جراحی دچار اختلال حافظه یا نواقص شناختی دیگر شوند. اما معمولا علت اصلی این مشکلات بیهوشی نیست. این مشکلات معمولا به دلیل عمل جراحی ایجاد شده پدید می‌آیند. بعضی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند که افراد بالای شصت سال به احتمال بیشتری به این اختلال دچار می‌شوند.
ابتلا به موارد زیر افراد را به میزان بیشتری در معرض اختلال شناختی پسا جراحی قرار می‌دهد:
- سابقه سکته
- بیماری قلبی
- بیماری‌های ریوی
- بیماری آلزایمر
- بیماری پارکینسون
مشکل آگاهی ناخواسته در زمان جراحی
این موضوع به موارد نادری گفته می‌شود که بیماران پس از حذف تمامی حواس به وسیله بیهوشی، در زمان جراحی به نوعی از هوشیاری مبتلا می‌شوند. در این حالت بعضی بیماران ممکن است به طور کامل از عمل جراحی آگاه باشند و بعضی دیگر نیز ممکن است احساس درد داشته باشند.
آگاهی ناخواسته در جراحی مورد بسیار نادری است، و تقریبا یک نفر از نوزده هزار نفری که بیهوش می‌شوند این مشکل را تجربه می‌کنند. این مشکل در زمان جراحی‌های اورژانسی بیشتر رایج است.
بیمارانی که آگاهی ناخواسته در زمان جراحی را تجربه می‌کنند، ممکن است به مشکلات روانشناختی طولانی مدت مبتلا شوند. در بیشتر موارد، این هوشیاری کوتاه مدت است و تنها شامل صداهای اطراف می‌شود و معمولا پیش از عمل اتفاق می‌افتد.
موارد زیر عواملی هستند که خطر این مشکل را افزایش می‌دهند:
- مشکلات قلبی ریوی
- استفاده روزانه از الکل
- جراحی اورژانسی
- عمل سزارین
- اشتباهات متخصص بیهوشی
- استفاده از داروهای اضافی
- افسردگی
ملاحظات بیهوشی
زمانی که فرد پیش از جراحی با جراح و متخصص بیهوشی صحبت می‌کند، بهتر است نگرانی‌ها و انتظارات خود را با آنها مطرح کند. همچنین بهتر است بیمار در مورد موارد بعدی با پزشک خود مشورت کند:
- تجارب بیهوشی پیشین
- شرایط سلامتی فرد
- سوابق دارویی
- استفاده فرد از مواد مخدر
توجه داشته باشید که بیمار باید تمامی دستورالعمل‌های پیش از جراحی را به خوبی دنبال کند. بیمار باید به رژیم غذایی و دارویی خود پیش از عمل جراحی توجه داشته باشد و موارد پرهیزی را از پزشک خود جویا شود. دنبال کردن این دستورات می‌تواند بعضی از آثار جانبی بیهوشی عمومی را کاهش داد.
