رشد نرمال نوزاد، طی هر ماه

رشد و تکامل مجموعه تغییرات کمی و کیفی است که در طی زمان کودک نوزاد را به یک بزرگسال بالغ تبدیل میکند و به عنوان مهمترین معیار تندرستی کودک شناخته میشود . رشد همان تغییرات فیزیکی در اندازه های بدن است و تکامل تغییرات در کار از نظر کیفی می باشد که هرچند مستقیما قابل اندازه گیری نیست ولی روشهای کلی بررسی آن هم وجود دارد .
رشد و تکامل حتی در کودکان سالم و طبیعی بسیار با یکدیگر متفاوت است و شاید بتوان گفت هر کودکی برای خود رشد و تکامل ویژه ای دارد که این اختلاف صرفنظر از عوامل غیرطبیعی و بیماری زا به ژنتیک ، نژاد و محیط بستگی دارد .
یکی از رایج ترین روشها برای سنجش تکامل و مخصوصا رشد ، روش "صدک" یا "درصد" یا "پرسنتایل" می باشد. در این روش معیار بر 100 قرار دارد بدین معنی که فرض میشود اگر جمع کل تعداد افراد نمودار 100 نفر باشد شخص مورد نظر با کدامیک از افراد شباهت دارد و یا روی کدام منحنی است و درنتیجه چه تعدادی از افراد در رده پایین تر و چه تعداد در رده بالاتر قرار دارند . مثلا اگر نمودار وزن را در نظر بگیریم و کودک مورد نظر روی منحنی 25 پرسنتایل باشد نتیجه میشود از هر 100 کودک 24 نفر وزن کمتر و 75 نفر دارای وزن بیشتر از کودک مورد نظر دارند .
کودک با رشد نرمال کودکی است که پرسنتایل خود را در طول دوره رشد حفظ کند البته تا حدودی افت یا افزایش ناگهانی پرسنتایل نداشته باشد.

از دغدغه های اصلی مادران پس از تولد نوزادشان داشتن رشد بهتر کودک می باشد و همیشه این سوال در ذهن شان پیش می آید که چه کارهایی انجام دهند تا نوزادشان رشد بهتری داشته باشد، شروع رشد کودک از ابتدای تولد آغاز می شود و با کمک تغذیه مناسب می توانید روند رشد کودک را بهبود ببخشید.

رشد
مهمترین معیارهایی که درمورد رشد بکار میروند شامل وزن ، قد و اندازه دور سر هستند.

وزن کودک نوزاد طبیعی بطور متوسط 4/3 کیلوگرم و حدود آن در منحنی های 5 تا 95 درصد تقریبا 5/2 تا 4 کیلوگرم می باشد . وزن پسر هنگام تولد مختصری بیشتر از دختر و فرزند اول معمولا کمتر از فرزندان بعدی می باشد . در چند روز اول پس از تولد ، نوزاد مختصری وزن خود را از دست میدهد و سپس شروع به افزایش وزن میکند بطوریکه در روزهای هفتم تا دهم تقریبا برابر وزن هنگام تولد میگردد . پس از آن رشد نوزاد سریع میشود بطوریکه در هفته های اول روزانه 30 گرم و در 5 ماه اول بطور متوسط روزانه 20 گرم افزایش وزن پیدا میکند و در سن حدودا 4 ماه، تمام وزنش تقریبا دو برابر وزن هنگام تولد میگردد .
پس از ماه پنجم تا سال اول بطور متوسط کودک حدود 15 گرم در روز افزایش وزن دارد و در یکسالگی وزن وی تقریبا 3 برابر وزن هنگام تولد میشود . در طی سالهای اول پسرها مختصری بیش از دخترها افزایش وزن پیدا میکنند.
سرعت افزایش وزن پس از سال اول به نسبت کاهش می یابد و کودک کم و بیش حالت چاقی ماههای اول عمر خود را از دست میدهد و در طی سال دوم کودک بطور متوسط 5/2 تا 3 کیلوگرم افزایش وزن داشته و در پایان دو سالگی وزن وی حدودا 4 برابر وزن هنگام تولد میگردد.
در طی سالهای سوم تا پنجم سالانه حدود 2 کیلوگرم به وزن کودک اضافه میشود و برخلاف سال اول در این سالها دخترها وزن بیشتری اضافه میکنند بطوریکه در 7 سالگی اندکی بیشتر از وزن پسرها میشود.
در سالهای دبستان کودک سالانه حدود 3 تا 5/3 کیلوگرم افزایش وزن دارد که وزنش در حدود 8 سالگی حدودا 7 برابر وزن هنگام تولد میگردد . در طی این سالها کودک در پاییز بیشتر و در بهار کمتر رشد میکند.
 پس از سالهای دبستان و شروع دوره بلوغ، رشد وزنی ، سریع میشود که این دوره در دخترها زودتر و حدود سنین 10 تا 12 سالگی و در پسرها 12 تا 14 سالگیست.
روشی که در بالا گفته شد روش سنجش وزن نسبت به وزن هنگام تولد است که امروزه بسیاری از متخصصین وزن اولیه کودک را معیار سنجش در نظر نمیگیرند. هرچند که خیلی ها معتقدند برای سنجش و بررسی رشد وزنی کودک باید هر دو روش بالا و روشی که الان ذکر میکنیم را بررسی نمود.

روش بعدی روش فرمولی است که از روابط زیر پیروی می کند 
وزن به کیلوگرم در 3 تا 12 ماهگی = (سن به ماه + 9 ) / 2
وزن به کیلوگرم در 1 تا 6 سالگی = (سن به سال * 2 ) + 8  
وزن به کیلوگرم در 6 تا 12 سالگی =( (سن به سال * 7 ) – 5 ) / 2
"فرمولها از سمت راست نوشته شده اند."
"علامت * همان ضربدر است."

2- قد 
قد نوزاد بطور متوسط 50 سانتیمتر و در نمودار صدک 5 تا 95 تقریبا 46 تا 54 سانتیمتر است . قد پسر کمی بلندتر از دختر است.
رشد قدی در ماههای اول به نسبت زیاد بوده و قد کودک در 6 ماه اول حدود 15 سانتیمتر و در 6 ماه دوم سال اول حدود 10 سانتیمتر افزایش می یابد که باز هم در پسرها اندکی بیشتر از دخترهاست . در یک سالگی قد کودک حدود 75 سانتیمتر می باشد. در طی سال دوم افزایش قد حدود 10 تا 12 سانتیمتر و از سالهای سوم تا ششم سالیانه حدود 6 تا 8 سانتیمتر است و قد در 4 سالگی حدود 2 برابر هنگام تولد میگردد . تا حدود سن 5 تا 6 سالگی قد کودک معمولا بطور خوابیده اندازه گیری میشود و پس از آن به صورت ایستاده . قد درحالت خوابیده مختصری از ایستاده بیشتر است.
در سالهای دبستانی رشد قدی حدود 6 سانتیمتر در سال بوده و در سن 13 سالگی قد تقریبا 3 برابر هنگام تولد میشود . در دوران بلوغ قد هم سریعتر رشد میکند که در دخترها زودتر از پسرها این اتفاق می افتد. پسرها معمولا در انتها قد بلندتری از دخترها دارند.
مانند وزن قد هم از فرمولهایی تبعیت میکند.
قد به سانتیمتر در 2 تا 12 سال = (سن به سال * 6 ) +77
فرمولهای بالاتر از 3 سال در دخترها و پسرها متفاوتند .
باید توجه داشت از نظر رشد طولی قسمتهای مختلف به یک نسبت رشد نمیکنند . در هنگام تولد اندامها کوتاهترند و پس از چند ماه اول اندامها رشد طولی بیشتری نسبت به تنه پیدا میکنند.

3- دور سر 
سر کودک هنگام تولد نسبت به بقیه بدن بزرگتر است زیرا سر 75 درصد رشد خود را انجام داده درصورتیکه سایر قسمتها فقط حدود یک دهم رشد خود را به پایان رسانده اند. دور سر یعنی اندازه پیرامون سر که در هنگام اندازه گیری با متر در جلو از ناحیه پیشانی و در عقب از ناحیه برجستگی پشت سر میگذرد .
 این اندازه هنگام تولد بطور متوسط حدود 35 سانتیمتر و حدود اندازه در صدک 5 تا 95 تقریبا 32 تا 37 سانتیمتر می باشد . طول سر حدود یک چهارم قد در هنگام تولد است ولی در بزرگسالی یک هشتم طول بدن را تشکیل میدهد. در ماههای اول بعد از تولد رشد سر به نسبت زیاد است و در شش ماه اول حدود 8 تا 10 سانتیمتر افزایش می یابد و در 6 ماه دوم افزایش حدود 3 سانتیمتر بوده و دور سر در یک سالگی حدود 47 سانتیمتر میگردد .
 افزایش دور سر در سال دوم حدود 2 سانتیمتر و در سالهای بعد از این هم کمتر می باشد بطوریکه در 5 تا 12 سالگی جمعا 2 تا 3 سانتیمتر به اندازه دور سر اضافه میشود . فرمول زیر برای کودکان شیرخوار بکار برده میشود:
اندازه دور سر به سانتیمتر در شیرخواران = ( قد به سانتیمتر / 2 ) + 10