بدن خانم ها از سن بلوغ تا یائسگی هر ماه متحمل تغییراتی می شود تا شرایط را برای بارداری فراهم سازد. به این اتفاقات که ناشی از تغییرات هورمون هاست چرخه قاعدگی گفته می شود. در طی هر چرخه قاعدگی یک تخمک آزاد شده و از تخمدان ها رها می گردد، در این مدت پوشش رحم (اندومتر) ضخیم می شود و اگر بارداری رخ ندهد این پوشش فرو میریزد و سپس از اول همه مراحل چرخه تکرار می گردد. در ادامه پیرامون این موضوعات مطالعه خواهید کرد: مراحل چرخه قاعدگی، عواملی که منجر به نامنظمی قاعدگی می گردند.
مراحل چرخه قاعدگی
چرخه قاعدگی یک خانم را می توان به چهار مرحله تقسیم کرد. طول هر مرحله از خانمی به خانم دیگر متفاوت است و با گذشت زمان نیز می تواند دستخوش تغییراتی شود.
مرحله قاعدگی
اولین مرحله از چرخه قاعدگی، پریود می باشد. این مرحله در صورتی شروع می شود که تخمک آزاد شده در چرخه قاعدگی قبلی بارور نشده باشد. از آنجایی که بارداری صورت نگرفته سطح هورمون استروژن و پروژسترون کاهش می یابد و دیگر به لایه ضخیم شده درون رحم که قرار بود بارداری را پشتیبانی کند نیازی نیست، بنابراین از طریق واژن از بدن شما خارج می شود. در واقع قاعدگی شما ترکیبی از خون، مخاط و بافتی است که از رحم خارج می شود. ممکن است در این مرحله علائم زیر را تجربه کنید:
گرفتگی
حساس شدن سینه ها
نفخ
نوسانات خلقی
زودرنجی
سردرد
خستگی
کمردرد
مرحله قاعدگی در خانم ها به طور متوسط حدود 3 تا 7 روز به طول می انجامد، این مرحله برای برخی خانم ها طولانی تر از سایرین است.
فاز فولیکولار
این مرحله از اولین روز شروع قاعدگی آغاز می شود و در واقع با مرحله قاعدگی هم پوشانی زمانی دارد و تا هنگام تخمک گذاری به پایان می رسد. این مرحله زمانی شروع می شود که هیپوتالاموس پیامی به غده هیپوفیز ارسال می کند تا هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) آزاد شود. این هورمون تخمدان ها را تحریک می کند تا حدود 5 تا 20 کیسه کوچک به نام فولیکول تولید کند. هر فولیکول حاوی یک تخمک نابالغ است. تنها سالم ترین تخمک بالغ می شود (در موارد نادر ممکن است یک زن دو تخمک بالغ داشته باشد) سایر فولیکول ها مجدد جذب بدن می شوند. فولیکولی که بالغ شده باعث افزایش استروژن می گردد و همین موضوع باعث ضخیم شدن لایه رحم می شود. لایه رحم یک محیط مناسب و غنی از مواد مغذی برای رشد جنین را فراهم می آورد. فاز فولیکولار حدود 16 روز طول می کشد البته این مدت بسته به طول دوره قاعدگی شما از 11 تا 27 روز می تواند متغیر باشد.
مرحله تخمک گذاری
در مرحله فولیکولار غده هیپوفیز هورمون استروژن ترشح می کند تا باعث آزاد شدن هورمون لوتئین کننده (LH) گردد و این موضوع آغاز کننده مرحله تخمک گذاری است. منظور از تخمک گذاری زمانی است که تخمدان یک تخمک بالغ آزاد می کند. تخمک آزاد شده از سمت پایین لوله فالوپ به طرف رحم حرکت می کند تا بتواند توسط اسپرم بارور گردد. مرحله تخمک گذاری تنها زمانی است که می توانید باردار شوید. تخمک گذاری ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
افزایش جزئی دمای پایه بدن
غلیظ شدن ترشحات واژن
اگر چرخه قاعدگی شما 28 روزه باشد تخمک گذاری درست در وسط چرخه یعنی روز 14 دوره اتفاق می افتد. پس از گذشت حدود 24 ساعت تخمک در صورت بارور نشدن می میرد یا جذب می شود. از آنجا که اسپرم تا پنج روز می تواند در بدن زن زنده بماند اگر پنج روز قبل از تخمک گذاری نزدیکی داشته باشید احتمال بارداری وجود دارد.
مرحله لوتئال
پس از آزاد شدن تخمک، فولیکول تبدیل به جسم زرد می شود. جسم زرد مقدار زیادی پروژسترون و مقداری استروژن آزاد می کند. افزایش هورمون ها لایه رحم را ضخیم می سازد و شرایط برای تخم بارور شده جهت لانه گزینی فراهم می شود. اگر در مرحله تخمک گذاری بارداری رخ دهد، بدن هورمون گنادوتروپین کوریونی انسانی (hcg) تولید می کند. این هورمون موجب مثبت شدن تست بارداری شما می شود، همچنین این هورمون موجب حفظ جسم زرد شده و لایه های رحمی را ضخیم نگه می دارد. اگر بارداری رخ ندهد جسم زرد کوچک شده و جذب می شود. از بین رفتن جسم زرد منجر به کاهش سطح هورمون استروژن و پروژسترون می گردد که این موضوع باعث فرو ریختن لایه رحمی شده و در نتیجه قاعدگی آغاز می شود. در این مرحله ممکن است علائم سندرم پیش از قاعدگی (pms) را تجربه کنید، اعم از:
نفخ
تورم، درد یا حساس شدن سینه ها
سردرد
افزایش وزن
نوسانات خلقی
مشکل خواب
هوس های غذایی
تغییر در میل جنسی
مرحله لوتئال 11 تا 17 روز به طول می انجامد. مقدار متوسط این زمان 14 روز است.
عواملی که منجر به نامنظمی قاعدگی می گردند
چرخه قاعدگی در هر زن متفاوت است. دوره قاعدگی برای برخی خانم ها هر ماه سر ساعت یکسانی رخ می دهد اما برای برخی دیگر ممکن است بسیار بی نظم باشد. مدت زمان خونریزی نیز در برخی خانم ها به مراتب طولانی تر از سایرین است. چرخه قاعدگی یک زن در بازه های مختلف زندگی نیز ممکن است دچار تغییر شود. به عنوان مثال نزدیک به زمان یائسگی، قاعدگی های نامنظم تری را تجربه خواهید کرد. یکی از راه های تشخیص منظم یا نامنظم بودن قاعدگی، پیگیری روزهای شروع قاعدگی است. پس همیشه اولین روز شروع خونریزی خود را یادداشت کنید. ضمنا هر گونه تغییر در میزان و مدت خونریزی خود را ثبت نمایید. هر یک از موارد زیر می توان موجب تغییراتی در چرخه قاعدگی گردد:
جلوگیری از بارداری
قرص های جلوگیری از بارداری ممکن است دوره های شما را کوتاه تر و سبک تر کند، در حالی که برخی از قرص ها هستند که باعث می شوند کلا دچار قاعدگی نشوید.
بارداری
در دوران بارداری، قاعدگی های شما متوقف می شود. توقف قاعدگی یکی از نشانه های بارز بارداری است.
سندرم پلی کیستیک تخمدان (pcos)
در این بیماری تعادل هورمونی مانع از رشد طبیعی تخمک در تخمدان ها می شود. تنبلی تخمدان موجب نامنظم شده قاعدگی و یا از دست رفتن قاعدگی می گردد.
فیبروم رحم
توده های غیر سرطانی در رحم می تواند باعث طولانی تر و شدیدتر شدن قاعدگی شود.
اختلالات در اشتها
بی اشتهایی، بولیمی و سایر اختلالات خوردن می تواند باعث مختل شدن چرخه قاعدگی و توقف پریود گردد.
علائم زیر می تواند نشانه وجود مشکل در چرخه قاعدگی باشد:
دوره قاعدگی را از دست داده اید و یا کلا قاعدگی تان متوقف شده است.
قاعدگی شما نامنظم است.
زمان خونریزی بیش از هفت طول می کشد.
طول دوره های شما کمتر از 21 روز و یا بیشتر از 35 روز می باشد.
بین دوره های قاعدگی دچار لکه بینی یا خونریزی می شوید.
اگر با هر کدام از علائم ذکر شده مواجه شدید حتما به پزشک مراجعه نمایید.
