پرورش قارچ صدفی و آموزش درآمدزایی از آن

قارچ صدفی یکی از قارچ های خوراکی است که میزان تولید بالایی داشته و در مناطق مختلف گرمسیر و نیمه گرمسیر کشت می شود در ادامه به نحوه کشت این قارچ پرداخته ایم.

آشنایی با نحوه پرورش قارچ صدفی

اروپا،آمریکا و آسیای جنوب شرقی از رایج ترین مناطق برای پرورش قارچ صدفی هستند. این گیاه کشت راحتی داشته و به راحتی می توان آن را روی موادی مثل چوب های پوسیده،کنجاله سویا،ضایعات کاغذ،خاک اره و سایر مواد لیگنوسلولزی پرورش داد.

برای تشخیص سن قارچ صدفی بایستی به کلاهک آن دقت کنیم هنگامی که قارچ جوان است شکل کلاهک او همانند بادبزن خواهد بود اما هر چه سن قارچ بالا تر می رود کلاهک آن خوشه ای می شود.

قارچ ها همچنین ارزش غذایی بالایی نیز دارند و می توان آن را به صورت خشک و پودر شده،ترشی و یا کنسرو شده در فروشگاه های مختلف یافت هر چند که مزیت استفاده از قارچ در بین ایرانیان هنوز جایگاه خود را پیدا نکرده است.

قارچ صدفی دارای عناصر مختلفی مثل کربوهیدرات،چربی،پروتئین و ویتامین های A،B،C،K،E و D است و همچنین مقدار کلسترول کمی که قارچ دارد در رژیم غذایی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

روش های مختلف کاشت قارچ صدفی

ما در این مقاله سعی داریم به بیان روش های مختلف کشت قارچ های صدفی بپردازیم. برای رشد قارچ های صدفی روش های مختلفی وجود دارد که در ادامه بدان خواهیم پرداخت.

کشت قارچ صدفی در درون جعبه ها:

این روش برای اولین بار در آمریکا انجام شد. در این روش ابتدا باید داخل جعبه ها پلاستیک پهن کرد و بایستی کاشت به صورت لایه لایه انجام گیرد یک لایه بستر کاشت و یک لایه بذر. هنگامی که جعبه پر شد در آن را می بندند و روی آن را نیز باید پلاستیک بکشند.

وقتی بذر ها به اندازه کافی رشد کردند بایستی کیسه نایلونی را خارج کرد و آن ها روی میز چید و یا آویزان کرد زیرا این کار به آنها اجازه خواهد داد تا به خوبی رشد کنند(در این روش احتمال آلودگی بسیار زیاد است).

کشت در سبد های پلاستیکی:

این روش نیز همانند روش کشت در جعبه های چوبی است البته با این تفاوت که میزان آلودگی در این روش بسیار کمتر است و همچنین طول عمر جعبه های پلاستیکی نیز بیشتر است.

کشت در کیسه های پلاستیکی:

در این روش بایستی کاشت قارچ ها در درون کیسه های پلاستیکی انجام گیرد. این روش به گونه ای است که باید کاه و کلش که همان بستر کشت محسوب می شوند را در داخل کیسه قرار داد و سپس بذر ها را از بطری خارج و داخل کیسه قرار دهید البته توجه داشته باشید که بهتر است قبل از قرار دادن کاه و کلش در کیسه آن ها را خیسانده و به مدت نیم ساعت در آب جوش بجوشانید انجام این کار فاقد اهمیت نیست و در ادامه اهمیت آن را بازگو خواهیم کرد:

اگر داخل کاه و کلش علف یا بذر غلات وجود داشته باشد،بذرهای جدید قدرت نامیه خود را از دست خواهند داد و اگر هنگام پرورش قارچ آن را آبیاری کنید جوانه نخواهند زد.

حرارتی که به کاه و کلش وارد می شود باعث از بین رفتن هرگونه آلودگی و عوامل بیماری زا می شود.

فایده دیگر جوشاندن کاه و کلش قبل از قرار دادن در بستر کشت این است که بذر ها راحت تر بتوانند در خاک نفوذ کنند زیرا کاه و کلش سخت و محکم اند و میسلیوم قارچ توانایی نفوذ در آن را ندارد و منجر به آسیب می شود در نتیجه جوشاندن آن باعث نرم شدنش می شود و شرایط بهتری را برای پرورش قارچ صدفی فراهم می آید.

پرورش به روش پشته ای:

در این روش کاشت قارچ ها بایستی بر روی زمین، سکو و یا به صورت پشته ای انجام گیرد همچنین این روش قدیمی بوده و درصد آلودگی در آن خیلی زیاد است. کشت در این روش بدین گونه است که روی زمین با بستر کشت باید پشته هایی دست کرد که کاشتن بذرها به صورت لایه لایه باشد(یعنی یک لایه بذر و یک لایه بستر) و در نهایت روی پشته ها یک پلاستیک می کشند تا از تبخیر آب جلوگیری شود و هنگامی که اندام قارچ نمایان شد آن را بر میدارند.

روش کشت پایه ای:

در این روش بایستی یک لوله فلزی و یا پلاستیکی که دارای یک سوراخ باشد را محور مرکز قرار داده و کیسه ها در اطراف لوله قرار گیرند. در این روش چون سوراخ در لوله وجود دارد باعث می شود تا جریان هوا بهتر و در نتیجه میزان تولید و بهره برداری بیشتر شود. بایستی تا زمانی که بستر سفید است کیسه ها از لوله خارج نشوند.

پرورش بر روی توری فلزی یا قفسه:

این روش پرورش قارچ صدفی تفاوتی با روش کشت دکمه ای ندارد و در ابتدا محل مورد نظر برای کشت را بایستی با لوله های فلزی قفسه بندی شود و سپس روی آن توری مشبک پهن کرد و روی آن بستر کاشت قرار می گیرد؛برای جلوگیری از تبخیر آب روی بستر را نیز پلاستیک می کشند.

پرورش بر روی کنده درخت:

این روش برای اولین بار در مجارستان انجام شد و در آن ابتدا بایستی کنده های بزرگی را انتخاب و بعد آن ها در گودال بزرگی حفر کرد که طول و عرضش ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر از کنده ها بزرگ تر باشد سپس برای کشت کف گودال را مقداری بذر ریخته و بعد کنده ها روی آن قرار گیرند و بعد روی کنده ها نیز باید بذر پاشید و  داخل کنده ها پر از شاخ و برگ شود و در لایه آخر بایستی خاک ریخته شود.

این روش باید در فصل بهار یا اوایل پاییز انجام شود و همچنین میزان دفعات آبیاری به دما بستگی دارد و باید ۳ الی ۴ بار صورت گیرد. در اواسط پاییز می توانید کنده ها را خارج کرده و روی جوی هایی قرار دهید که آب از زیر آن ها عبور می کند و بدین گونه قارچ ها شروع به رشد کردن می کنند. با شروع سرما رشد قارچ شروع خواهد شد و سپس می توان آن ها را برداشت نمود.(سعی کنید کنده ها را در جویی قرار دهید که روشن باشد ولی دور از نور مستقیم و باد قرار گیرد).

کاشت به صورت تزریق ریسه های قارچ بر روی کنده ها:

این روش مشابه روش قبلی می باشد با این تفاوت که ابتدا در آزمایشگاه بذر ها را روی قطعات چوبی ۳ در ۱ سانتی متری می کارند و بعد برای انتقال به روی کنده ها سوراخ هایی با همان ابعاد ایجاد می کنند تا بتوان قطعات را داخل آن قرار داد و در آخر کنده ها را در محلی که تحت مراقبت باشد قرار می دهند تا محصول رشد کند.

شرایط مورد نیاز برای نگهداری از قارچ صدفی

برای پرورش قارچ های صدفی بایستی شرایط و محیطی را فراهم کرد تا قارچ ها بتوانند راحت تر و سریع تر رشد کنند در ادامه شرایط لازم برای رشد بهتر قارچ ها را بیان خواهیم کرد.

آبیاری و میزان رطوبت:

هنگام تشکیل قارچ محیط کاشت نیاز به رطوبت دارد و به طور کلی بایستی درجه  رطوبت بین ۷۰ تا ۸۰ درصد باشد اگرچه سطح رطوبت از این میزان کمتر شود کلاهک قارچ ها ترک بر می دارند و یا لک دار می شوند علاوه بر این ها سطح بستر کشت خشک شده و احتیاج به آبیاری بیشتری خواهد داشت(برای شناسایی میزان رطوبت محیط بهتر است در نقاط مختلف رطوبت سنج قرار دهید). در صورتی که سطح بستر خشک شده و نیاز به آبیاری دارد بایستی توسط غبار پاش اقدام به آب پاشی کرد البته نباید میزان آبیاری زیاد باشد و سبب جاری شدن آب روی سطح خاک شود. سعی کنید آبیاری را با آب خالص و با درجه حرارت ۳۲ و بسیار با دقت و احتیاط انجام دهید.

تهویه:

تهویه بایستی در محیط بستر یا کشت به طور یکنواخت پخش شود و نباید سطح کاشت را بیش از مقداری که هوا نیاز دارد هوا داد.

درجه حرارت:

چنانچه درجه حرارت بستر کاشت به کمتر از ۱۴ درجه و حرارت محیط به کمتر از ۵/۷ درجه برسد باید اطراف بستر کشت را یک پارچه بپوشانید تا تبادل هوا اتفاق نیوفتد.

اگرچه تمایل دارید قارچ ها زود تر رشد کنند می توانید درجه حرارت محیط را به حدود ۵/۱۴ برسانید و همچنین میزان تهویه را نیز بالا برد ولی دقت کنید که جهت حرکت هوا به سمت قارچ ها نباشد.

تقویت خاک بستر کاشت:

پس از اینکه قارچ ها کامل رشد کردند و نزدیک به برداشت آن ها شد بهتر است روی سطح بستر مقداری کود مایع بریزید(ولی دقت کنید که روی کلاهک ها پاشیده نشود) این کار باعث بالا رفتن کیفیت محصول می شود.

چگونگی برداشت قارچ های صدفی

پس از اینکه قارچ ها به طور کامل رشد کردند و کلاهک آن ها شکل خود را پیدا کرد اکنون باید قارچ های رسیده را جمع آوری کرد.

توجه داشته باشید که قارچ هایی که چتر های آن باز شده و یا ترک خورده اند ارزش بازاریابی را ندارند. همچنین جمع آوری قارچ ها زودتر از رسیده شدن وزنشان کمتر خواهد بود و جز قارچ های دسته دو قرار می گیرند و ارزش غذایی کمتری نیز دارند.

در هنگام جمع آوری نباید از سبد های بزرگ استفاده کرد زیرا باعث می شود قارچ های زیرین خراش برداشته و سیاه شوند. برای جمع آوری قارچ ها بایستی کلاهک را در دست گرفت و یک پیچ به آن داد تا از زمین جدا شود و بعد با چاقو ساقه کثیف آن را جدا کنید و قارچ تمیز را داخل سبد قرار دهید و سعی کنید برای این کار حتما از دستکش استفاده کنید. بهره برداری محصول هر ۱۵ روز یک بار بایستی انجام گیرد و این موضوع دو تا سه ماه ممکن است طول بکشد.

همچنین اگر علاقه مند به آشنایی بیشتر به کشت قارچ های مختلف هستید می توانید در لینک های رو به رو با پرورش قارچ دکمه ای و پرورش قارچ دنبلان آشنا شوید.