سرویس تئاتر هنرآنلاین: تئاتر با تاسی از وضعیت کلی اجتماعی در سال 1398 روزهای خوبی را سپری نکرد و اهالی هنر نمایش به تبع موقعیت نامساعد اجتماعی و اقتصادی شرایط نامطلوبی را طی این سال گذراندند اما هنرمندان این عرصه با تلاش حداکثری خود و به صورت خودجوش و بدون کمترین حمایتهای دولتی تمام سعیشان بر این بود تا به عنوان قشری تاثیرگذار در اجتماع، از ناملایماتی که در این سال بر جامعه تحمیل شد، بکاهند. سال 1398 با وقوع سیل در استانهای کشور آغاز شد و با شیوع کرونا ویروس و اوضاع نابسامان اقتصادی، روزهای پایانی خود را سپری میکند. هنرمندان تئاتر با همتی مضاعف در ابتدای این سال تمام تلاششان بر این بود تا با هنر خود از آلام جامعه بکاهند؛ اما پایان این سال روزهای خوشی را برایشان رقم نزد. در حالیکه کمتر از دو هفته به پایان سال 98 باقی مانده بر آن شدیم تا مروری داشته باشیم به برخی از مهمترین رویدادها و اتفاقات سال جاری در آرزوی اینکه سال 99 با عزمی جدیتر سرنوشت بهتری در انتظار ایرانیان باشد.
مشارکت هنرمندان تئاتر در تسکین آلام سیلزدگان
روزهای ابتدایی سال 98 در حال سپری بود که ناگهان وقوع سیل در برخی استانهای کشور ورق را تغییر داد و ایام آغازین سال را دگرگون کرد. هنرمندان عرصه تئاتر همانند دیگر هنرمندان، ورزشکاران و اقشار گوناگون جامعه در برابر این حادثه طبیعی که مردمانی را گرفتار و بیخانمان کرد، سکوت نکردند و با اجرای نمایشهای صحنهای و خیابانی، برگزاری نمایشنامهخوانیها و جمع کردن کمکهای مالی سعی بر آن داشتند تا سهم خود را به مردم حادثهدیده این واقعه ادا کنند. الهام پاوهنژاد یکی از هنرمندانی بود که در راستای همیاری به پویش "لباس همدلی" سفیر این حرکت خودجوش شد. او از تمامی تولیدکنندگان لباس، بنکداران، هنرمندان و مردم ایران دعوت کرد تا به پویش "لباس همدلی" بپیوندند. "لباس همدلی" حرکتی خودجوش بود که از طرف خانه تئاتر، با هدف تکریم انسانی هموطنان سیلزده در استانهای گلستان، لرستان و خوزستان طراحی شد و بنا داشت تا با ارسال لباس نو به این مناطق گامی در راستای همیاری و همدلی با این عزیزان بردارد.
روحالله جعفری نیز شهریورماه امسال رپرتوار نمایشنامهخوانی گروه تئاتر گیتی را در حمایت از مردم سیلزده شهر معمولان استان لرستان با مشارکت بیش از صد هنرمند در تماشاخانه سنگلج برگزار کرد. رپرتواری که به شکل همتعالی و همچنین حمایت معنوی شرکت هارمونی و حمایت مادی جمعیت امامرضاییها، ۲۰۰ میلیون تومان عایدی داشته است و قرار بود تا به منظور تجهیز کارگاه کارآفرینی بانوان شهر معمولان و مشارکت در بازسازی روستای بابازید صرف شد.
در همین راستا هنرمندان تئاتر با اینکه خود شرایط چندان بسامانی ندارند با اجرای نمایش و نمایشنامهخوانی عواید اجرایشان را برای کمک به سیلزدگان در نظر گرفتند و گروههای تئاتر خیابانی نیز اجراهایی به منظور تسکین آلام افراد آسیبدیده از سیل در شهرستان محل اسکانشان داشتند.
توجه تئاتر مستقل به آثار موفق جوانترها
تئاتر مستقل تهران به عنوان یکی از مراکز خصوصی تئاتر، یکی از بزرگترین تالارهای اجرای نمایش در ایران است که در بهمنماه سال 94 با اجرای نمایش "باد شیشه را میلرزاند" به کارگردانی مشترک مصطفی کوشکی و هستی حسینی به صورت رسمی افتتاح شد. این تماشاخانه با حدود بیش از 4 سال فعالیت، در اغلب موارد میزبان آثار نمایشی از تولیدات خود با کارگردانی مصطفی کوشکی، مهدی کوشکی، هستی حسینی بوده که خوشبختانه استقبال چشمگیری از آنها شده است. از نکات قابل توجه این تماشاخانه، توجه به آثار نمایشی گروههای جوان و دانشگاهی است. تئاتر مستقل تهران سال جاری سومین رپرتوار تئاتر تجربه را برگزار کرد و امسال شاهد تمرکز این تماشاخانه بر آثار نمایشی از گروههای جوان بودیم که با اقبال قابلتوجه مخاطبان روبرو شد. نمایشهای "لانچر 5"، "دریم لند"، "سیزیف" از جمله این آثار بودند.
افتتاح تئاتر هامون و برگزاری یک جشنواره
پس از تعطیلی تئاتر باران به مدیریت خیام وقام کاشانی در ماههای پایانی سال ۱۳۹۷، تئاتر هامون با مدیریت هادی حجازیفر با در اختیار گرفتن این سالن و استانداردسازی و بازسازی آن، به مجموعه سالنهای تئاتر خصوصی در کشور اضافه شد. این تماشاخانه 5 تیرماه سال جاری فعالیت خود را با نمایش "تایم لپس" آغاز کرد و پس از آن این تماشاخانه میزبان آثار نمایشی به کارگردانی هنرمندان جوان و مستعد شد. جشنواره تئاتر هامون به صورت خصوصی همزمان با سی و هشتمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر با حضور 22 گروه نمایشی به شکل رقابتی در این تالار نمایشی برگزار شد و با استقبال خوبی همراه بود.
رویدادهای مهم سی و هشتمین جشنواره بینالمللی تئاترفجر
جشنواره بینالمللی تئاتر فجر در حالی فعالیت خود را از دهم بهمنماه سال جاری آغاز کرد که از مهمترین اتفاقات این دوره، میتوان به رقابتی شدن بخش به علاوه فجر اشاره کرد. به علاوه فجر که بخشی نوپا در جشنواره بینالمللی تئاتر فجر است، امسال با وجود کم و کاستیهایی به صورت رقابتی برگزار شد. از دیگر موارد قابل اشاره در این دوره از جشنواره انتشار کتاب تاریخچه جشنواره بینالمللی تئاتر فجر بود که به مرور این رویداد هنری از دوره اول تا سی و هفتم میپردازد.
از آنجا که اکثر جوایز سی و هشتمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر به هنرمندان چهره اختصاص یافت، این موضوع اعتراض برخی از هنرمندان و رسانهها را درپی داشت و معترضان اذعان داشتند که جشنواره تئاتر فجر محملی به منظور معرفی استعدادهای جوان به فضای تئاتر است نه تقدیر از چهرههای شناخته شده.
اما در این میان باید گفت نوید محمدزاده به عنوان هنرمندی که فعالیت حرفهای خود در عرصه بازیگری را از تئاتر آغاز کرده است و موفق به دریافت افتخارات داخلی و خارجی شده، در این دوره از جشنواره پس از هفده سال فعالیت در این عرصه برای نخستین بار از جشنواره تئاتر فجر تندیس دریافت کرد.
درخشش جوانترها بر صحنه تئاتر
نمایشهای "پنجاه پنجاه" کار مرتضی اسماعیل کاشی، "هرکسی یا شب میمیرد یا روز، من شبانه روز" به کارگردانی سجاد افشاریان و نمایش "لانچر 5" کار پویا سعیدی و مسعود صرامی از جمله آثار نمایشی بودند که در سال جاری مدت زمان طولانی روی صحنه بودند. از این آثار نمایشی میتوان به عنوان پرفروشترین تئاترهای سال جاری نیز یاد کرد. "پنجاه پنجاه" با هنرمندی هنرجویان مدرسه فیلمسازی و بازیگری هیلاج از 27 شهریورماه اجرا شد. نمایش "هر کسی یا شب میمیرد یا روز، من شبانه روز" با بازی بازیگران جوان از 24 شهریور ماه به صحنه رفت و نمایش "لانچر 5" اثری دانشگاهی و دانشجویی از 24 تیر ماه در تئاترشهر و سپس تئاتر مستقل تهران و تماشاخانه ایرانشهر اجرا شد. خوشبختانه هر سه اثر نمایشی اقبال مخاطبان را در پی داشتند و این موضوع نشان از درخشش جوانترها برصحنه تئاتر در سال 98 دارد.
ستاره پسیانی و حسن معجونی پرکارترین هنرمندان سال 98
ستاره پسیانی بازیگر تئاتر و سینما را میتوان به عنوان پرکارترین بازیگر سال تئاتر نام برد. او امسال با نمایشهای "صددرصد"، "قصر موروثی خاندان فرانکنشتاین"، "بداهه" و "چهار دقیقه" به صحنه آمد.
حسن معجونی کارگردان و بازیگر تئاتر نیز که میتوان از او به عنوان پرکارترین هنرمند تئاتر در سال 98 نام برد در نمایشهای سهگانه "آشپزخانه"، "اختراع والس" و "شهر ما" به عنوان کارگردان و بازیگر حضور داشته است.
بازگشت فاطمه معتمدآریا و حضور ناشناس نوید محمدزاده در نمایش "بیگانه در خانه"
فاطمه معتمدآریا پس از یکسال دوری از تئاتر با نمایش "بچه" به کارگردانی افسانه ماهیان به صحنه بازگشت. هرچند که این نمایش دستخوش تعطیلی فعالیتهای فرهنگی هنری در پی شیوع کرونا ویروس قرار گرفت اما اجرای آن با بازگشایی تماشاخانهها ادامه خواهد داشت.
محمد مساوات نمایش "بیگانه در خانه" را از اول دیماه روی صحنه آورد و با اینکه نوید محمدزاده یکی از بازیگران این نمایش بود اما تا روزهای پایانی اجرا این موضوع از دید تماشاگران و مخاطبان با تغییر نام و پوشاندن چهره او مخفی باقی ماند. مساوات و محمدزاده هر دو بر این باور بودند که در نظر داشتند تا فارغ از هر نام و چهرهای تنها یک تجربه تئاتری را در کنار هم رقم زنند.
آغاز به کار رسمی سالن استاد جوانمرد و کم توجهی به نمایشهای اجرا شده در این تماشاخانه
عمارت جدید خانه تئاتر دارای سالن نمایشی به نام استاد جوانمرد با ظرفیت 183 نفر است که مدیریت این سالن بلکباکس که با جدیدترین امکانات صوتی و نوری تجهیز شده است را آرش دادگر عهدهدار است. این سالن نمایشی از 30 آبانماه سال جاری با نمایش "پیک نیک در میدان جنگ" به کارگردانی زری اماد فعالیت رسمی خود را آغاز کرد و پس از آن نمایشهای "آقا اشمیت کیه؟" به کارگردانی سهراب سلیمی و "بدون نام" کار مشترک ندا هنگامی و ایسمنه شل در این تالار نمایشی روی صحنه آمد. نکته حائز اهمیت این است که متاسفانه با اینکه این سالن نمایشی در خانه هنرمندان تئاتر واقع شده است اما استقبال چشمگیر و قابل توجهی از این سه نمایش صورت نگرفت.
معافیت مالیاتی
آذر ماه سال جاری پرداخت مالیات از سوی فعالیتهای فرهنگی و هنری یکی از بحثهای اساسی در حوزه هنر بود که مخالفان و موافقان بسیاری داشت. موضوعی که پس از طرح آن با پیگیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به سرانجام رسید و مسئله معافیت مالیاتی فعالیتهای فرهنگی و هنری در بودجه سال 99 نیز لحاظ شد.
اما مخالفان این موضوع همچنان عقیده دارند که هنرمندان نیز باید شامل پرداخت مالیات شوند و باید همچون دیگر کارهای تولیدی و خدماتی، فعالیتهای هنری و فرهنگی نیز شامل پرداخت مالیات باشد. اما جامعه هنری و ریاست انجمنهای مختلف هنری دلایل دیگری برای این معافیت را عنوان کردند.
شیوع کرونا ویروس و قطعی اینترنت و آسیبهای جدی به فعالان عرصه تئاتر
قطع شدن ده روزه اینترنت در آبان و آذرماه سال جاری فروش آثار نمایشی را با مشکلات عدیدهای مواجه کرد و در این راستا به دلیل نبود فضای مجازی که تنها مجرای تبلیغات آثار نمایشی است، گروههای تئاتری این امکان را نداشتند تا اطلاعرسانی جامعی داشته باشند و این مسئله منجر به افت فروش تئاترهای روی صحنه شد و مسائل و مشکلاتی را برای گروههایی اجرایی و صاحبان تماشاخانههای خصوصی ایجاد کرد.
همچنین در پایان سال و در پی شیوع کرونا ویروس و دستور وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر تعطیلی فعالیتهای فرهنگی هنری، اجرای تئاترهای روی صحنه متوقف شد و در این راستا بسیاری از صاحبان تماشاخانههای خصوصی و همچنین هنرمندانی که آثار نمایشیشان را با هزینههای هنگفتی به صحنه آورده بودند، دچار ضرر و زیان بسیاری شدند. هرچند که بحران پیش آمده بسیاری از افراد و صاحبان مشاغل را دچار خسران کرد اما میتوان از اهالی تئاتر که در خوشبینانهترین شرایط تنها امکان آن را دارند حداکثر دو نمایش را طی سال آن هم با هزینه شخصی خود به صحنه آورند از اصلیترین خسارتدیدگان یاد کرد.