روزنامه فرهیختگان با سعید لیلاز؛ اقتصاددان درباره وضعیت فعلی اقتصاد ایران در شرایط کرونا گفتگو کرده است.
بخشی از این گفتگو را بخوانید:
* اثرگذاری کرونا روی ایران بسیار کمتر از بقیه کشور‌ها بوده است. به‌طوری که وضعیت ایران با اروپا و آمریکا قابل‌مقایسه نیست. تعطیلی اقتصاد در ایران تقریبا رو به پایان است و برخلاف نگرانی‌‌هایی که بیان می‌کردند، اگر حالا با چشم باز به کشور ایران نگاه کنیم، خواهیم دید که اینجا تنها جایی است که باید به آن بچسبیم و البته حواس‌مان به آن جمع باشد. پیش‌بینی ما این بود که دو هفته بعد از باز شدن خیابان‌‌ها آمار مبتلایان به کرونا افزایش یابد، درحالی‌که تا الان رشدی نداشته است، البته همچنان با نگرانی به این مساله نگاه می‌کنم. اما اگر آمار مبتلایان همان روزی هزار نفر باشد و این روند ادامه یابد و کاهشی شود، وضعیت بهتر هم خواهد شد.
* اگر یک در هزار، قبل از این ماجرا‌ها مخالف مصالحه با آمریکا بودم، الان فکر می‌کنم این مصالحه کلا بی‌معنی شده است، نه‌تنها به لحاظ سیاسی غلط است بلکه به لحاظ اقتصادی بی‌معناست، چون چیزی پس از مصالحه انتظار شما را نمی‌کشد.
* این مجموعه تحریم‌ها، باعث شده در اثر کرونا اقتصاد ایران از آن چیزی که بود، چند درصد تنزل یابد، درحالی‌که درمورد کشور‌های دیگر ماجرای کرونا و همین‌طور قیمت نفت تاثیرات به‌مراتب بیشتری داشته است. به‌نظرم شما به وضعیت کشور‌های عربستان و روسیه خوشبینانه نگاه می‌کنید. روسیه از نظر نظامی و سیاسی رقیب و دشمن ایران نیست ولی عربستان به‌نظر من به لحاظ سیاسی درمعرض بی‌ثباتی است.
* برای اینکه کسری بودجه عربستان تا جایی که من می‌توانم بفهمم به ارقامی حدود 15 تا 20 میلیارد دلار در ماه می‌رسد و درحال‌حاضر این کشور‌ها و کشور‌هایی مثل عربستان، فقط از ذخایر خود می‌خورند. لذا این تغییرات حتی ممکن است منجر به تغییرات ژئوپلیتیک در خاورمیانه هم بشود، یعنی اهمیت خاورمیانه را برای غرب از بین ببرد و باعث کاهش فشار آمریکا بر ایران شود. ازاین‌رو همه شواهد نشان می‌دهند باید مقاومت کنیم.
* علت اینکه ترکیه وارد ائتلاف ضدایرانی در اقتصاد نمی‌شود، این نیست که آنها به ما عشق می‌ورزند یا مسلمان هستند، علت این است که آنها به ما احتیاج دارند و تا وقتی این‌طور باشد ترکیه با هرگونه فشار علیه ایران مخالفت خواهد کرد. بنابر این منطق هم باید این وابستگی به خودمان را 10 برابر کنیم. اگر این کار را انجام دهیم، ایران غیرقابل تحریم می‌شود، گرچه من همچنان بنابر اعتقاد 25 سال اخیرم، معتقدم که ایران هیچ‌گاه مشکل جدی از بابت تحریم نداشته و مساله و مشکل ما تنها مدیریت است.
* ما باید افراد فرودست جامعه خود را تحت‌حمایت قرار دهیم. این اطمینان را حاصل کنیم که شرایط آنها بدتر نخواهد شد. این مطلب را قبلا به دولت روحانی پیشنهاد کرده بودم و معتقدم ایران باید در چشم‌انداز آتی کوپن کالا‌های اساسی به مردم بدهد؛ به‌خصوص الان و با مشکلات ناشی از اپیدمی کرونا ضرورت این اقدام بیش از گذشته شده است. اگر طبقات فرودست و به‌عبارت دقیق‌تر سه یا چهار دهک پایین جامعه را به‌صورت جدی حمایت کنیم، همانند کمربند‌هایی که وزنه‌برداران موقع بالا بردن وزنه می‌بندند، دراین‌صورت ایران هیچ‌گاه بی‌ثبات نخواهد شد.
* شورش‌‌های 25 آبان ناشی از بی‌توجهی به همین توصیه من به حکومت و دولت بود، چراکه دیدید اعتراض حاشیه به متن شکل گرفت. لذا ما باید این حاشیه را جمع کنیم.
* علاوه‌بر این باید تلاش کنیم اقتصاد کشور را به‌سمت اقتصاد آزاد در داخل بکشانیم که فارغ از هرگونه رانتی باشد. باید رانت‌زدایی در اقتصاد ایران صورت گیرد. رانت‌زدایی جز با آزادسازی امکان‌پذیر نیست. یکی از مشکلاتی که جناح راست در ایران به‌لحاظ نظری دارد، این است که می‌خواهد بدون اینکه رانت‌‌ها را از بین ببرد، با فساد مقابله کند. این بحث عملی نیست. بدون آزادسازی هرگز عملیات مقابله با فساد در کشور موفق نخواهد بود. باید تلاش شود به‌سمت آزادسازی، حمایت از تولید داخلی و ساخت داخلی کردن اقتصاد حرکت کنیم.
