سونوگرافی آنومالی یک جز از غربالگری های مرحله دوم است و در اواسط بارداری انجام می شود و برای مشاهده دقیق تر وضعیت جنین و رحم صورت می گیرد. کارشناس در حین سونوگرافی، مراحل رشد نرمال جنین و محل قرارگیری جفت را بررسی می کند.
علت انجام سونوگرافی آنومالی چیست؟
در سونو آنومالی چه مشکلاتی تشخیص داده میشود؟
- آنومالی اسکن یا سونوگرافی تفصیلی در هفته های 18 تا 22 بارداری انجام پذیر است ولی بهترین هفته آن هفته 20 بارداری است.
- در هفته بیستم بارداری صورت و دست های جنین قابل مشاهده است. مشاهده جنین در سونوگرافی هیجان انگیز است و می توانید همسر یا یکی از اعضای خانواده را همراه با خود ببرید.
- هدف از انجام این سونوگرافی بررسی نرمال بودن رشد جنین است اما می توانید جنسیت جنین را نیز بفهمید. گاهی اوقات چربی اضافه در قسمت شکم باعث می شود نتوان به خوبی جنسیت را تشخیص داد یا تصاویر مناسبی تهیه نمی شود.
علت انجام سونوگرافی آنومالی چیست؟
کارشناس تمام اندام های جنین را مشاهده و بررسی می کند. کارشناس قسمت های زیر را بررسی می کند:
1- ساختار و شکل سر جنین؛
در این مرحله مشکلات مغزی بسیار کم است اما امکان دارد وجود داشته باشد.
2- صورت جنین برای بررسی شکاف لب؛
شکاف کام در داخل دهان جنین به سختی دیده می شود.
3- ستون فقرات جنین؛
بررسی مقطعی ستون فقرات و طول آن برای اطمینان از همراستایی استخوان ها و پوشش پوست بر روی ستون فقرات پشت.
4- دیواره شکم جنین؛
برای اطمینان از پوشیده شدن تمام اندام های داخلی با استفاده از دیواره شکم. همچنین بررسی جفت، بند ناف و آب دور جنین.
5- قلب جنین؛
دو دریچه بالا (زیر بغل) و دو دریچه پایین (بطن) باید دارای اندازه های برابر باشند. دریچه ها باید با هر ضربان قلب باز و بسته شوند. دکتر همچنین رگ های اصلی و شریان هایی را که خون را از قلب کودک شما حمل می کنند، بررسی خواهد کرد.
6- شکم جنین؛
گاهی جنین مقداری از آب دور خود را قورت می دهد که به صورت حباب های سیاه رنگ در شکم جنین دیده می شود.
7- کلیه های جنین؛
کارشناس دو کلیه جنین را بررسی می کند همچنین حرکت ادرار به داخل مثانه را نیز بررسی می کند. اگر مثانه جنین خالی باشد باید در طول سونوگرافی پر شود و این مسئله به راحتی قابل مشاهده است. در كليهها حتماً بايد كاليسها یا لگنچه و … ديده شود و اگر كيست ديده شود مطرح كننده كليه كيستيك است و اگر كليه ديده نشد ميتواند مطرح كننده آژنزي كليه باشد .
8- دست ها، پاها و بازوهای جنین؛
کارشناس انگشتان جنین را مشاهده می کند. حتماً بايد جفت دستها و حتماً با 5 انگشت ديده شود . گاه يك يا چند انگشت به هم ميچسبند و در تريزومي 21 شصت فرو رفته است و دست بسته و حالت مشت را دارد .فرم اندازه فمور (استخوان ران) در تشخيص ديسپلازي مهم است و كوچكتر بودن آن نشان دهنده نانيسم است و بعد بايد اندازه كف پا هم گرفته شود .
9- معده کودک شما:
کودک شما برخی از مایع آمنیوتیک را که در آن قرار دارد قورت میدهد، که در معده اش به عنوان یک حباب سیاه دیده می شود.
10- جنسیت جنین
اگر دولبيا ديده شد دختر و اگر پنیس با حلقه اسكلروتوم ديده شد جنسيت جنين پسر است . در هنگام سونو حتماً پاهاي بچه بايد باز باشد. اگر هنگام سونو پاهاي بچه بسته باشد و بند ناف جلو بيفتد و تشخيص اشتباهي پسر داده ميشود بعضي وقتها كه بيضه ديلاته باشد هيدروسل را ميرساند و در تخمدانها هم ممكن است كيست تخمدان ديده شود .
10- جفت :
ممکن است در مقابل دیواره جلویی یا در مقابل دیواره پشتی رحم یا معمولا نزدیک بالای رحم می باشد. اگر جفت جلوی دهانه رحم (گردن رحم) باشد جفت پایین است. اگر جفت در رحم شما پایین باشد، در سه ماهه سوم، اسکن دیگری خواهید داشت تا موقعیت آن را بررسی کنید. تا آن موقع احتمال دارد که جفت شما از گردن رحم دور شده باشد.
گاهی سه رگ خونی داخل بند ناف را می شمارند اما این کار خیلی رایج نیست. کارشناس به بررسی آب دور جنین می پردازد تا برای حرکت جنین مقدار کافی آب وجود داشته باشد.
11- بررسی رشد جنین
در طی اسکن، پزشک بخش هایی از بدن نوزاد شما را اندازه گیری می کند تا ببینید که چقدر رشد می کند. او قسمت های زیر را در کودک شما اندازه می گیرد:
- دور سر (HC)
- دور شکم (AC) : جهت بررسی اختلال رشد داخل رحمی (IUGR) مهم است كه محيط دور شكم رشد نكرده و فقط سر رشد كرده است .
- استخوان ران یا ران (FL)
- اندازه گیری قطر سر یا BPD
- بررسي (F.O ) یا اكسي پوتو فرونتال فقط در اليگوسفالي اندازهگيري ميشود .
- اندازه گیری ها باید متناسب با زمان زایمان باشد. اگر اولین باری است که سونوگرافی انجام می دهید، در این سونوگرافی پزشک زمان زایمان را تعیین می کند. اندازه گیری ها باید با توجه به آنچه در این ماه انتظار می رود باشد. اگر اختلاف بین اندازه ها بیش از دو هفته باشد ، پزشک ممکن است از شما بخواهد آزمایش های بیشتری انجام دهید.
- در این زمان جنسیت کودک شما به وضوح دیده میشود. طبیعی است که نسبت به جنس نوزادتان کنجکاو باشید، اما تعیین جنسیت جنین در هند ممنوع است. این به خاطر نرخ هشدار دهنده سقط جنین دختر است که منجر به بروز نسبی نسبت جنسی در بسیاری از ایالت ها در سراسر هند شده است [1].
سونوگرافی آنومالی و تعیین جنسیت
جنسیت جنین 16 هفته به بالا مشخص میشود و سونوگرافی آنومالی دقیق ترین روش برای تشخیص جنسیت جنین است
در سونو آنومالی چه مشکلاتی تشخیص داده میشود؟
کارشناس لیستی از مشکلات را بررسی می کند. ممکن است این مشکلات جدی یا غیرقابل درمان باشد. اگر بیماری درمان باشد پزشک از آن مطلع می شود و در هنگام زایمان مراقبت های لازم را فراهم می کند. برخی مشکلات راحت تر در سونوگرافی دیده می شوند و برخی دیگر به راحتی دیده نمی شوند. بیشتر مشکلات و بیماری ها در لیست نادر هستند. در این جا لیست بیماری ها و احتمال مشاهده آن ها توسط کارشناس ذکر شده است:
- نبودن قسمت بالایی سر؛ 98 درصد
- شکاف لب؛ 75 درصد
- نقص دیواره شکم، بیرون زدگی روده و کبد؛ 80 درصد
- نقص دیواره شکم، بیرون زدگی روده بزرگ؛ 98 درصد
- اندام از دست رفته یا کوتاه؛ 90 درصد
- نقص نخاع؛ 90 درصد
- مشکلات اصلی کلیه؛ 84 درصد
- سوراخ در ماهیچه های جداکننده قفسه سینه و شکم؛ 60 درصد
- مایع اضافی در مغز؛ 60 درصد
- سندرم ادوارد یا سندرم پاتو؛ 95 درصد
- مشکلات قلبی اصلی؛ 50 درصد
- برخی مشکلات مانند نقص قلب یا روده تا اواخر بارداری قابل مشاهده نخواهد بود [2].
در چه شرایطی سونوگرافی آنومالی دوبار انجام میشود؟
بیشتر بیماری ها که به سونوگرافی مجدد نیاز دارند جدی نیستند. حدود پانزده درصد سونوگرافی ها دوباره انجام می شود. دلیل اصلی سونوگرافی دوباره این است که کارشناس نتوانسته است تمام چیزهای مورد نیاز را مشاهده کند. شاید جنین در موقعیتی مناسب دراز نکشیده باشد یا وزن شما زیاد باشد. در این حالت باید سونوگرافی دوباره در هفته بیست و سوم بارداری انجام شود. اگر کارشناس مشکلی مشاهده کند به شما اطلاع می دهد. در این حالت به ملاقات پزشک بروید.
- اگر جنین مشکل قلبی داشته باشد پزشک سونوگرافی داپلر انجام می دهد . این سونوگرافی اطلاعات جزئی تر در خصوص قلب جنین در اختیار پزشک قرار می دهد.
- اگر در سونوگرافی شما مشکلی جدی وجود داشته باشد باید تمام گزینه های پیش رو را بررسی کنید. مشکلات جدی بسیار نادر است ولی خانواده ها معمولا به فکر و مطالعه برای تصمیم گیری نیاز دارند. سایر مشکلات با انجام جراحی پس از زایمان یا در رحم قابل حل است [3].
اگر جواب سونوگرافی آنومالی مشکل دار بود و یا پزشک به مواردی مشکوک شد ناهنجاری های کروموزومی با یکی از آزمایش های تشخیصی قابل تشخیص خواهد بود:
1- CVS (نمونه برداری از پرز جفتی):
آزمایش cvs در سه ماهه اول در حدود هفته دهم تا سیزدهم بارداری انجام می شود. قطعه کوچکی از جفت گرفته میشود و برای ناهنجاری های کروموزومی مورد مطالعه قرار می گیرد.
2- ان آی پی تی (آزمایش غير تهاجمی قبل از تولد):
نمونه ای از خون مادر برای بررسی دی ان ای یا همان تست سل فری گرفته میشود.
3- آمنیوسنتز:
مقدار کمی مایع از اطراف نوزاد گرفته شده و برای ناهنجاری های کروموزومی مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد(تست آمنیوسنتز چیست؟)
تفسیر جواب سونوگرافی آنومالی:
نتایج اسکن آنومالی نشان دهنده پیشرفت کودک در رحم و کمک به تعیین نمودار رشد کودک است. این نتایج یا نشان خواهند داد که کودک به طور عادی در حال رشد است و یا در هر صورت وجود ناهنجاری ها آنها را نشان می دهد. در صورت نقص، پزشک شما اقدام اصلاحی را که می تواند برای حل هر گونه انحراف کودک از نمودار رشد منظم انجام شود، مورد بحث قرار خواهد داد.
برای تفسیر سونوگرافی آنومالی در بارداری، ابتدا اپلیکیشن بارداری اوما را نصب کنید و سپس با ارسال فرستادن عکس های مربوط به سونوگرافی و آزمایشات ، نتایج توسط متخصصین اوما تفسیر خواهد شد.
در صورت وجود بیش از یک مورد از مارکرهای خفیف ذیل، شما باید به پزشک معالج ارجاع داده شوید:
- هایپوپلازی یا کوچک بودن استخوان بینی
- رودة اکوژنیک (وجود یا توده با اکوژنیسیته بالا در ناحیه روده)
- افزایش ضخامت چین پشت گردن جنین
- اتساع لگنچة کلیوی
- سیستیک هایگروما
- کلینو داکتیلی(خم‌شدگی انگشت کوچک دست به سمت انگشت چهارم)
- آترزی دئودنوم (فقدان قسمت ابتدایی روده کوچک)
- هیدرونفروز (تجمع مایع در کلیه ها)
- کوتاهی استخوان ران
- هیپوپلازی و یا فقدان بند وسط انگشت پنجم
- وجود فاصلة غیر طبیعی بین انگشت بزرگ و انگشت دوم
- موج غیر طبیعی در داکتوس ونوسوس
- و یا هر گونه اختلال ساختاری یا رشدی در جنین [4].
مامان و باباها به یاد داشته باشید...
- که بسیاری از نوزادان عادی نیز دارای نشانه های غیر طبیعی هستند. با این حال، کشف مارکرها در یک اسکن می تواند باعث ایجاد اضطراب در والدین شود.
- حدود 15 درصد از اسکن ها باید به یک دلیل یا دیگری تکرار شود. اما این به این معنی نیست که کودک شما مشکل دارد.
- سعی کنید در چنین مواردی نترسید. با دکتر خود صحبت کنید.
- اگر مشکلی است، بهتر است با یک متخصص مشورت کنید. پزشک شما را به متخصص راهنمایی می کند که می تواند به بهترین وجه به وضعیت شما کمک کند.
- اگر چه مشکلات جدی نادر هستند، برخی از خانواده ها با تصمیم گیری سخت تر از همه مواجه می شوند که بارداری را ادامه بدهند یا نه.
- مشکلات دیگر ممکن است به این معنا باشد که نوزاد پس از زایمان یا در رحم، نیاز به عمل جراحی یا درمان دارد.
آیا سونوگرافی آنومالی می تواند به من یا کودک من آسیب برساند؟
در اثر این اسکن هیچ خطری جنین و مادر را تهدید نمی کند، اما مهم است که در خصوص انجام دادن یا ندادن این اسکن مطالعه کنید. ممکن است اطلاعاتی ارائه شود که به این معنی باشد که باید تصمیمات مهمی بگیرید. به عنوان مثال، ممکن است تست های بیشتری توصیه شود که خطر سقط جنین داشته باشند، و شما باید تصمیم بگیرید که آیا می خواهید این آزمایشات را انجام دهید یا نه [5].
هزینه سونوگرافی آنومالی
هزینه سونوگرافی آنومالی در مراکز دولتی و خصوصی متفاوت است ، با دفترچه حدودا 150 تومان و آزاد 250 تا 300 است
پاسخ به سوالات رایج شما درباره سونوگرافی آنومالی
1- آیا نیاز است سونوگرافی آنومالی انجام دهم؟
در ابتدای بارداری پزشک اطلاعاتی در خصوص سونوگرافی های و دلیل انجام آن ها به شما می دهد. بنابراین زمان کافی دارید تا در خصوص انجام آن ها تصمیم بگیرید.
2- چه چیزی در سونوگرافی آنومالی دیده می شود؟
بیشتر بیمارستان ها به شما اجازه می دهند تصاویر را در سونوگرافی مشاهده کنید که حدود بیست دقیقه طول می کشد. اگر تا به حال سونوگرافی انجام نداده اید کارشناس به شما تعداد جنین و زمان زایمان را می گوید. کارشناس ضربان قلب جنین و قسمت های مختلف بدن او از جمله صورت و دست ها را بررسی می کند. مشاهده اندام جنین برای شما دشوار است اما کارشناس سطح مقطع آن ها را بررسی می کند. استخوان های جنین در سونوگرافی سفید دیده می شوند و اندام های نرم به رنگ خاکستری دیده می شوند. آب دور جنین نیز به رنگ سیاه دیده می شود.
3- می توانم عکس سونوگرافی جنین را داشته باشم؟
بیشتر بیمارستان ها تصویری از جنین در اختیار شما قرار می دهند. این تصاویر نسبت به گرما حساس هستند. پیش از انجام سونوگرافی به کارشناس بگویید چه تعداد عکس می خواهید تا تصاویر مورد نظر شما را در اختیار شما قرار دهد.
4- آیا قبل از انجام سونوگرافی آنومالی مثانه پر باشد؟
این سونوگرافی شکمی زمانی انجام میشود که حداقل مثانه تان پر شده باشد. بعضی از پزشکان متخصص زنان از شما می‌خواهند که 36 اونس ( 1 لیتر مایع) را قبل از آن بنوشید. برای اکثر زنان حامله، این مسئله دردناک است و سایرین دردی را از مثانه پر تجربه نمی کنند. اگر جز افرادی هستید که از پر بودن مثانه ناراحت میشوید، تحمل کنید چون معاینه سریعی است. مایع موجود در مثانه، به پزشک متخصص زنان کمک می کند که بهتر فرزندتان را ببینید. زمانی که مایع نیاز نیست، به شما اجازه می‌دهند که مثانه را خالی کنید.
5- سونوگرافی آنومالی چقد زمان نیاز دارد؟
معمولا انجام آنومالی اسکن پایه حدود ۲۰-۱۵دقیقه طول می کشد ولی گاهی به دلیل اینکه موقعیت قرار گیری جنین مناسب نیست پزشک از شما درخواست می کند که چند دقیقه قدم بزنید یا شکلات مصرف کنید تا جنین در موقعیت دلخواه قرار بگیرد. انجام آنومالی اسکن با جزییات زمان بیشتری لازم دارد و معمولا ۴۰-۳۰ دقیقه و حتی گاهی بیش از یک ساعت طول می کشد .آنومالی اسکن پیشرفته همراه با اکوکاردیوگرافی قلب جنین انجام می شود و زمان بسیار بیشتری نیاز دارد.
6- آیا اگر جنین ناقص باشد، می توان در هفته 20 سقط جنین را انجام داد؟
گاها از آنجا که بر اساس قوانین ایران، سقط جنین با محاسبۀ تاریخ اولین روز قاعدگی فقط تا پایان هفتۀ ۱۸ امکان‌پذیر است، این اسکن در فاصلۀ هفته‌های ۱۶ تا ۱۸ بارداری انجام میشود تا در صورت وجود مشکلی که نیاز به ختم بارداری دارد، این امکان برای والدین وجود داشته باشد.
1-Ursem NTC, Peters IA, Kraan-van der Est MN. An Audit of Second-Trimester Fetal Anomaly Scans Based on a Novel Image-Scoring Method in the Southwest Region of the Netherlands. J Ultrasound Med. 2017 Jun;36(6):1171-1179.
2-Ensing S, Kleinrouweler CE, Maas SM, Bilardo CM, Van der Horst CM, Pajkrt E. Influence of the 20-week anomaly scan on prenatal diagnosis and management of fetal facial clefts. Ultrasound Obstet Gynecol. 2014 Aug;44(2):154-9.
3-Zalel Y, Zemet R, Kivilevitch Z. The added value of detailed early anomaly scan in fetuses with increased nuchal translucency. Prenat Diagn. 2017 Mar;37(3):235-243.
4-den Hollander NS, Wessels MW, Niermeijer MF, Los FJ, Wladimiroff JW. Early fetal anomaly scanning in a population at increased risk of abnormalities. Ultrasound Obstet Gynecol. 2002 Jun;19(6):570-4.
5-Leung KY, Poon CF, Teotico AR, Hata T, Won HS, Chen M, Chittacharoen A, Malhotra J, Shah PK, Salim AJ. Recommendations on routine mid-trimester anomaly scan. Obstet Gynaecol Res. 2015 May;41(5):653-61.
