سلامت نیوز: قرار است مدارس سنگی خوزستان حذف شود. تفاهم‌نامه‌ای بین سازمان نوسازی و بنیاد علمی- آموزشی قلم‌چی امضا شده تا دیوارهای این مدارس خراب شود و کلاس‌های درس ایمنی برای دانش‌آموزان ساخته شود. این بار اولی نیست که از حذف کلاس‌ها و مدارس خطرناک سخن به میان می‌آید.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند ،پیش از این فراوان درباره حذف کلاس‌های سنگی، کانکسی، خشتی و کپری ایلام، خراسان شمالی و اصفهان و سیستان‌وبلوچستان صحبت شده و حالا نوبت به خوزستان رسیده است. آمارها نشان می‌دهد یک‌هزار و ٣٠٠ مدرسه سنگی در استان خوزستان از روی زمین بالا رفته که ٨٠ مدرسه به‌عنوان خطرناک‌ترین مدرسه‌ها شناسایی شده‌اند.
حالا قرار است تا مهر امسال این مدارس تخریب شود و مدارسی با مصالح پلیمری جایگزین شود. براساس آنچه در تفاهم‌نامه آمده و بنابر برآوردهای اولیه، ٥میلیارد تومان برای مدرسه‌سازی لازم است که ٥٠درصد آن را خیرین قرار است پرداخت کنند و مابقی را دولت.حذف مدارس کانکسی، خشت و گلی و سنگی داستان امروز و دیروز نیست.
سال ٩١ بود که حاجی‌بابایی، وزیر وقت آموزشوپرورش، همزمان با افتتاح دو مدرسه هوشمند، خبر از حذف مدارس غیراستاندارد داد. نزدیک به هشت‌سال از اعلام این مسئول دولتی می‌گذرد اما هنوز صحبت‌ها بر سر مدارس خشتی، سنگی و کپری و دیوارها و سقف‌های لرزان مدارس ناامن برای دانش‌آموزان است. سال ٩١ قرار بود جشن ملی برچیده شدن نزدیک به یک‌هزار مدرسه خشت و گلی برپا شود؛ جشنی که به گفته وزیر وقت به دلیل وجود شمار محدودی از این مدارس در سیستان‌وبلوچستان به تعویق افتاد.
زنگ حذف مدارس سنگی خوزستان از‌سال ٩٥ به صدا درآمد، زمانی که رضا رضایی، مدیرکل سابق نوسازی استان خوزستان در مرداد ٩٥ خبر برچیده شدن مدارس خشتی و سنگی تا نیمه دوم‌سال ٩٦ را داده بود: «در صورت تأمین اعتبار در‌سال تحصیلی ٩٦-٩٥ بیش از ٩٠ باب فضای آموزشی در قالب ٣٦٠کلاس درس به بهره‌برداری خواهد رسید تا دیگر شاهد مدرسه خشت و سنگی در استان خوزستان نباشیم.» خبری که حالا اجرایی شدنش به‌سال ٩٩ موکول شده و علی قربانی، مدیرکل سازمان نوسازی وقت از تکمیل آن طی سه‌سال آینده می‌گوید.
زیرسازی ١١مدرسه باقی‌مانده در یک‌ماه
«نامه زده بودند، مدارس کانکسی برچیده شوند. چندسالی است در آموزشوپرورش هستم. هر‌سال نامه می‌زنند اما در عمل هیچ‌کاری انجام نمی‌شود.» شهنام عالی‌وند، مسئول آموزش عشایر چلو شهرستان اندیکا از نیمه‌تمام ماندن حذف مدارس چادری، کانکسی و کپری می‌گوید: «قرار بود این مدارس حذف و جایشان را مدارس یک یا دو کلاسه آجری بگیرد اما در دو‌سال گذشته تنها یک مدرسه آجری ساخته شده و یکی هم درحال ساخت است.»
روستای «ده‌سوخته» ١٠دانش‌آموز، «تلاش» ٢٧دانش‌آموز، «سنگباران» ٤دانش‌آموز، «دره‌انار» ٨دانش‌آموز، «پارسا» و «کنگره» هر کدام ٨ و ٦ دانش‌آموز و دِلی‌سفلا ٣٧دانش‌آموز. اینها بخش کوچکی از آمار بلندبالای مدارس سنگی منطقه «چلو» اندیکا هستند؛ آماری که عالی‌وند به«شهروند» می‌دهد: «مدارس بیشتری هم هستند. هر چند در طرح برکت ٢٥مدرسه سروسامان گرفتند، البته ٤٠ مدرسه چادری، سنگی، کانکسی و استیجاری هم داریم. استیجاری‌ها ١٣مدرسه می‌شوند.»
او می‌گوید که‌سال ٨٥-٨٤ طلبه‌ای به استان آمد و با دیدن شرایط مدارس به مقام معظم رهبری نامه زد و بودجه‌ای گرفت: «در بخش آب و برق و جاده روستاها کارهای خوبی انجام شده است، در «لالی»، «مسجدسلیمان» و «اندیکا» و ... چند مدرسه ساخته شد و در «چلو» ٢٥ مدرسه ساختند.» ١٠روز قبل از شیوع کرونا در ایران، خبر آمدن مدارس پیش‌ساخته در «چلو» پیچید.
آمارهای نوسازی از اختصاص ١٢مدرسه پیش‌ساخته به «چلو» خبر می‌دهند؛ مدارسی در مساحت ٨١متری یعنی در فضای ٩متر در ٩ متر که قرار بود قبل از آمدن مدارس پیش‌ساخته زیرسازی‌شان با بتن و سنگ تمام شود: «ماشینم را فروختم و ١٨میلیون خرج زیرسازی یکی از مدارس کردم تا قلم‌چی و نوسازی از تهران مدارس را بیاورند و نصب کنند. نوسازی به ما نامه زد که چند مدرسه معرفی کنید، می‌خواهیم مدارس پیش‌ساخته بیاوریم.
من هم مدارسی که راه ارتباطی داشتند و می‌شد مصالح برد را معرفی کردم.» برای شروع زیرسازی مدارس پیش‌ساخته قراردادی میان نوسازی و بخش عشایر «چلو» بسته نشده و همه‌چیز تنها در حد حرف بوده. او ادامه می‌دهد: «چیزی روی کاغذ نیامده. اینجا شهر کوچکی است و روی حرف هم حساب باز می‌کنیم. برج ١١ بود که از نوسازی تماس گرفتند که به سرعت سریعا زیرسازی یکی از مدارس را شروع کن. ١٥-١٠ روز اول کرونا زیرسازی تمام شد و عکس‌ها را فرستادیم نوسازی.
تا این لحظه فقط گفتند چقدر هزینه کردی؟ فاکتورها را دادم اما هنوز پول خودم را هم ندادند. در مورد اینکه این سازه‌ها چه زمانی و از کجا قرار است بیاید به من چیزی نگفتند. اگر نوسازی اعلام کند یک‌ماهه زیرسازی ١١مدرسه دیگر را هم تمام می‌کنم.»
فعلا هیچ اتفاقی نیفتاده
اندیمشک با مدارس سنگی غریبه نیست و تنها در بخش الوار از ٢١مدرسه موجود، هشت مدرسه با سنگ و گِل بالا رفته‌اند و خبری از جایگزینی نیست. هرچند کانکس‌های سیل فروردینماه جایگزین سه مدرسه سنگی شدند تا از آمار این مدارس در اندیمشک کاسته شود: «فعلا در محدوده ما اتفاقی نیفتاده است. به ما کانکس دادند، نه از قلم‌چی، از هلال‌احمر و فرمانداری شهرستان اما همچنان در این بخش مدارس سنگی وجود دارد.»
بهمن مهاجر، راهبر آموزشی منطقه الوار اندیمشک با ٢٠سال سابقه سرکشی به این مدارس از وضع سه مدرسه‌ای می‌گوید که کانکس‌ها جایشان را گرفتند و حالا به نام‌های مدرسه جهان‌آرا، مدرسه رشادت و شهید دقایقی فعالیت‌می‌کنند: «فضای مدارس سنگی اصلا استاندارد نیست. وقتی فضا استاندارد نیست، آموزش به‌خودی‌خود تعطیل می‌شود. در تابستان این مدارس گرم و زمستان‌ها سرد هستند؛ مدارسی که بیشترشان در مناطق صعب‌العبور که بارندگی بیشتری دارند، قرار گرفته‌اند. به نظر شما عدالت آموزشی در چنین فضاهایی رعایت می‌شود؟»
مدارس سنگی یعنی فضایی ١٢ یا ١٦متری که ٥ تا ١٢ دانش‌آموز را در خود جای می‌دهند. این مدارس بعد از پایان کار، محل زندگی معلم هم است: «خوابگاه معلم‌ها در همین فضای ١٢متری در نظر گرفته شده است. صعب‌العبور بودن این مناطق دلیل موجهی برای ادامه فعالیت این مدارس نیستند. این دانش‌آموزان جزو خانواده‌هایی‌اند که در بخش تولید محصولات لبنی و کشاورزی کشور فعال‌اند، آیا این حق دانش‌آموزان است؟ این مناطق نیاز به مدارس پیش‌ساخته بتونی دارند، چون کانکس هم فضای مناسب آموزشی برای این مناطق نیست.»
٣٠٠میلیارد تومان اعتبار و اما و اگرهای اجرایی‌شدن پروژه‌ها
خوزستان ٦هزار مدرسه را در خود جای داده است؛ مدارسی که گفته می‌شود ٣٠درصدشان تخریبی‌اند. زلزله در حد توان لرزه بر اندام بعضی از مدارس انداخته. سیل فروردینماه هم که آمد با ١١٤ مدرسه در فهرست بازسازی و تعمیر قرار گرفتند، اما حالا هزار و ٣٠٠ مدرسه سنگی، زخم قدیمی و ماجرای تازه خوزستان است؛ ماجرایی که باید دید چه زمان با رفتن مدارس سنگی به پایان خوش خود خواهد رسید. علی قربانی، مدیرکل سازمان نوسازی استان خوزستان از بازسازی و تکمیل ١١٤ مدرسه آسیب‌دیده از سیل فروردینماه می‌گوید. این مدارس تکمیل شده و تعدادی هم به بهره‌برداری رسیده‌اند:
«وزیر از منطقه بازدید داشت و ٥٠میلیارد تومان کمک نقدی به بازسازی مدارس کرد. بیشتر این مدارس افتتاح شده و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند. ٣٥مدرسه هم افتتاح‌شان به فروردینماه کشید که به دلیل کرونا دانش‌آموزان نتوانستند در آنها حاضر شوند.» قربانی از ٥٠پروژه اضافی می‌گوید که قرار است در مهر و آبان سال آینده افتتاح شوند.
او درباره ٣٥٠ مدرسه کانکسی که قرار بود در سال تحصیلی ٩٧-٩٨ تعیین‌تکلیف شوند هم می‌گوید: «٣١٥ کلاس هستند، نه مدرسه که اغلب در مدارس شهری و روستایی بودند. کانکس‌های این مناطق جایشان را به ساختمان‌ها داده‌اند، البته قرار است کانکس‌های سالم را به مدارس عشایری اختصاص بدهیم. در حوزه عشایری ما هزار و ٣٠٠ مدرسه سنگی داریم. این مدارس طبق برنامه قرار است تا سه سال آینده حذف شوند.»
طرح حذف مدارس سنگی در سه‌سال آینده انجام می‌شود
مدیرکل سازمان نوسازی استان خوزستان با اشاره به ٣٠٠کلاس سنگی یک تا چهار کلاسه و حذف آنها تا یک‌سال و نیم آینده توضیح می‌دهد:«ماجرای حذف ٨٠مدرسه تخریبی و خطرآفرین سنگی مربوط به تفاهم‌نامه با بنیاد قلم‌چی است. طبق تفاهم‌نامه قرار است ٨٠مدرسه به شکل مشارکتی ساخته شود. با کارخانه‌ها وارد مذاکره شده‌ایم، اما انتخاب روش به دقت بیشتری نیاز دارد، هرچند زیرسازی تعدادی از این مدارس هم انجام شده است.» قربانی می‌گوید تفاهم‌نامه بازسازی ٨٠ مدرسه مربوط به بهمن سال گذشته است و طرح حذف مدارس سنگی در سه‌سال آینده انجام می‌شود: «با گروه‌های مختلف صحبت‌هایی داشتیم تا بتوانیم در سه‌سال آینده آن را اجرایی کنیم.
امیدواریم با رشد اعتبارات مشارکتی و با کمک دولت این پروژه‌ها اجرایی شود.» مدیرکل سازمان نوسازی خوزستان مهرماه ٩٩ را زمان توافق‌شده در تفاهم‌نامه برای افتتاح ٨٠مدرسه سنگی تخریبی اعلام می‌کند: «قرار بود در مهر ٩٩ پروژه تمام شود. ما هنوز در مرحله زیرسازی هستیم. مرحله کارخانه و انتخاب پیش‌ساخته‌ها هم پیچیدگی‌های خودش را دارد.
هر روستا شرایط خاص خودش را دارد، یک روستا جاده ندارد. در روستای دیگری جرثقیل کوچک می‌تواند رفت‌وآمد کند و .... سعی می‌کنیم تعدادی را تا مهرماه آماده کنیم. نیاز است خودم یا معاونانم سفرهایی به تهران و سرکشی به کارخانه‌ها داشته باشند، اما با وجود کرونا این مسأله هم به تعویق افتاده است.» حذف هزار و ٣٠٠مدرسه سنگی استان خوزستان نیازمند ٣٠٠میلیارد تومان اعتبار است؛ اعتباری که قربانی امیدوار است طی سه‌سال از محل اعتبارات و خیرین تأمین شود تا خوزستان برای همیشه با مدارس سنگی خداحافظی کند:
«هزار و ٣٠٠مدرسه سنگی واقعیت خوزستان است، اما ٣٠٠میلیارد تومان هم عدد بزرگی است، نکته قابل توجه ماجرا این است در مسیر درستی قرار گرفته‌ایم. یکی دیگر تفاهم‌نامه‌ای ٥٠میلیارد تومانی است که میان استاندار خوزستان و سازمان نوسازی کشور منعقد شده است تا صد کلاس سنگی باغملک و ایذه حذف شوند.»
دانش‌آموزان در سایه
[شهاب مشایخی | معلم جنوب کرمان] مدارس تخریبی و کپری مشکل جنوب کرمان است؛ مدارسی که ٢٨هزار دانش‌آموز این منطقه را دور هم جمع کرده‌اند به امید آموزش. از این تعداد دانش‌آموز ١٦هزارنفر در مقطع ابتدایی تحصیل می‌کنند، این درحالی است که ١٥کلاس درس دوره ابتدایی زیر سایه درختان تشکیل می‌شود.
کانکس داشتن برای دانش‌آموزان این منطقه یعنی نهایت خوشبختی، چرا که آمار مدارس زیردرختی در این منطقه بالاست. مدارس تخریبی، کپری و کانکسی به روستاها و مناطق صعب‌العبور اختصاص دارد؛ مناطقی که اداره کل‌های وزارتخانه هم سالی یک‌بار به آنها سر نمی‌زنند. مسئولان وزارت آموزشوپرورش اعلام کرده‌اند تا پایان‌سال ٩٩ تمام مدارس کپری حذف می‌شود اما به نظر می‌رسد این اقدام با واقعیت‌های موجود فاصله زیادی دارد.
حالا در این میان، براساس طرح وزارت آموزشوپرورش، در مناطق محروم، کلاس‌های پیش دبستانی هم مورد حمایت قرار می‌گیرد اما باز هم این مدارس تشکیل می‌شود و در انتهای‌سال حق‌الزحمه ناچیزی به معلم داده می‌شود. سال گذشته حق‌الزحمه یک‌سال معلم ٩٣هزار تومان بود و امسال به ١٠٢هزار تومان رسید.
این درحالی است که ٤٠هزار تومان پول کتاب دانش‌آموز و ٨هزار تومان پول بیمه بود که همه اینها از جیب معلم پرداخت شده است. متأسفانه طرح‌های آموزشوپرورش بدون در نظر گرفتن مهاجرت‌ها و شرایط حاکم بر مناطق صورت می‌گیرد، به همین دلیل هیچ‌وقت به شکل کامل در اجرا موفق نمی‌شوند، بنابراین به راحتی می‌توان نتیجه گرفت که مدارس کپری همچنان به کار خود ادامه خواهند داد.
یکی دیگر از مشکلات به تعویق افتادن هشت تا دَه‌ساله نوسازی مدارس در این مناطق است و حالا با گذر زمان مدیران جدید با حجم بالایی از مدارس تخریبی و کپری روبه‌رو هستند به این معنا که هر‌سال باید ١٥مدرسه در این منطقه ساخته یا نوسازی می‌شد اما به سال‌های بعد موکول شده تا امروز شاهد این حجم از مدارس تخریبی و کپری در جنوب کرمان باشیم.
مدارس غیردولتی حمایتی مشکل جدی دیگر دانش‌آموزان مناطق محروم است. مدارسی که ساختمان و فضای فیزیکی آن را آموزشوپرورش تأمین می‌کند و تحت اجاره موسسی غیردولتی است. به هر دانش‌آموز در این مدارس سرانه‌ای از طرف آموزشوپرورش تعلق می‌گیرد. موضوعی که باعث شده هر موسس غیردولتی چند مدرسه را به شکل رانتی تحت پوشش خود داشته باشد بدون اینکه مسأله آموزش برایش اهمیتی داشته باشد. شواهد بر پایین بودن سطح آموزش آن هم به شکل معناداری صحه می‌گذارد.
این موسسان برای گرفتن سرانه بیشتر، تعداد دانش‌آموزان این مدارس را افزایش می‌دهند و کلاس‌های جدید راه می‌اندازد به‌طوری که اغلب این کلاس‌ها با بلوک و ابزار غیراستاندارد ساخته می‌شود. از آنجایی که این مدارس به مناطق محروم تعلق دارد معلم‌های رسمی آموزشوپرورش در آنها تدریس نمی‌کنند و بیشتر معلم‌های این روستاها برای جمع‌آوری رزومه به تدریس مشغولند و تعدادی از این معلم‌ها در روستاهای مجاور کارگری می‌کنند. عمده آسیب‌ها را متاسفانه ما در این مدارس داریم. سرنوشت سه‌هزار دانش‌آموز رودبار جنوب در این مدارس رقم می‌خورد. دانش‌آموزانی که اغلب ترک‌تحصیل نقطه پایانی آموزش‌شان است.
