نظریه آشوب برای اولین بار در سال ۱۹۶۵ میلادی توسط محققی به نام ( ادوارد لورنز ) مطرح شد. وی قبل از ارائه این نظریه مطالعاتی روی هوا شناسی انجام می داد. این نظریه بعد از چندین سال وارد تمام علوم نظیر علوم تجربی، علوم رفتاری، علوم اجتماعی، فیزیک به ویژه علوم ریاضی شد و همچنین تغییرات زیاد و اساسی را در این علوم شامل شد. بسیاری معتقد اند که این نظریه از علم ریاضی نشات می گیرد و مسائل بسیار پیچیده را مورد برسی قرار می دهد و در انتها تغییرات بزرگی روی نتایج آن ها اعمال می کند. پدیده های اتفاقی که دلیلی برای آن ها پیدا نمی کنیم و آن ها را تقدیر می نامیم، توسط این نظریه توجیه می شود.
نظریه آشوب پدیده خاصی نیست و کاملا قابل توجیه است و در آن روابط علت و معلولی وجود دارد ولی به جای یک دلیل می توان به علت های بیشتری برای یک معلول بدست آورد. هر رویدادی که در این جهان اتفاق می افتد تصادفی نیست و حتما علت و معلولی دارد.
ویژگی های نظریه آشوب :
این نظریه چهار ویژگی دارد که به برسی آن ها خواهیم پرداخت.
ویژگی اول: اثر پروانه ای
تصمیم های عقلایی و کامل و خلاقی که توسط مدیران کار آفرین گرفته شده باعث می شود که با یک کار و انرژی کم تحول و دگر گونی های بزرگی پدید آید برای مثال می توان به بال زدن پروانه اشاره کرد. بال زدن روانه می تواند با انرژی کم باعث دگر گونی های عظیم ایجاد شود. اما هستند مدیرانی که تمام سرمایه های خود را نا کار آمد و بیهوده مصرف می کنند که نه تنها هیچ سودی برای جامعه ندارد بلکه خود آن ها نیز به سود مناسب نمی رسند.
- مهم ترین ویژگی های مدیران بهره ور:
- به نماد های تولید آشنایی کاملی دارند.
- از این شناخت ها به موقع و به جا استفاده کنند.
مهم ترین نظریه آشوب :
بال زدن پروانه ای در آفریقا می تواند طوفانی در آمریکا جنوبی بوجود آورد. که می توان گفت با انرژی کم تحولی عظیم بوجود می آورد.
ویژگی دوم: خاصیت خود سازماندهی (خود سازگاری)
سیستم های بی نظم در ارتباط با پیرامون خود مانند یک موجود زنده عمل می کنند و یک سازگاری بین آن ها و محیط بر قرار می شود. این توانایی سازگاری آن ها باعث افزایش بقای آن ها در طبیعت می شود.
ارتباط افراد در این سازمان ها :
- انجام وظایف به طور مستقل صورت می گیرد.
- وظایف آن ها باید در جهت پیشرفت دیگری باشد.
- هر جز باید دارای یک مشابهت با سایرین باشد.
- جهت حرکت این اجزا در جهت های متفاوت است.
چهار اصل مورگان در باره بی نظمی :
- سامانه باید توان درک داشته باشد تا بتواند از محیط چیز هایی را جذب کند.
- سامانه باید بتواند ارتباطی بین اطلاعات و عملیات بر قرار کند.
- از انحرافات آگاهی داشته باشد.
- سامانه باید بتواند عملیات اجرایی را به نحو احسن انجام بدهد.
هماهنگی در محیط های پر آشوب نیازمند سازمان های انعطاف پذیر دارد. برای هماهنگی طبق اصول مورگان این افراد باید توان درک و برقراری ارتباط را داشته باشند و بتوانند عمل های خود را مستقل انجام دهند و آرمان های دیگری را رعایت کنند.
ویژگی چهارم: خود مانایی
در این بخش شباهت بین کل و اجزا مورد برسی واقع می شود. در واقع گفته می شود که جزء شبیه به کل است.
گابور در سال ۱۹۴۸ هولوگرافی را به این صورت بیان کرد :
- جزء همان خواص کلی را دارد.
- جزء مانند کل عمل می کند.
سیستم توانایی یادگیری دارد از این جهت می تواند خودکفا شود و اگر قسمتی حذف شود باز هم می تواند کار های خودش را انجام دهد.
از خود مانایی به جهت های مختلفی استفاده می شود که عبارتند از :
- سازمان دهی سازمان ها
- طراحی سازمان های جدید
- طراحی سازمان های دارای انعطاف
- پرهیز از تخصص گرایی
ویژگی چهارم تئوری آشوب، جاذبه های شگفت انگیز است.
جاذبه های عجیب در همه جا هست و ما ابتدا آن ها را پر آشوب می بینیم اما بعد از اندکی تدبر می توان دریافت که از یک قاعده و نظم خاصی پیروی می کنند. پر آشوب بودن تصادفی نیست، بلکه نظمی است درون بی نظمی. رفتار های شدیدا نا منظم، حالات بحرانی و تغییرات زیاد یک الگویی خواهند ساخت که مدیر با استفاده از هنر خود آن ها را سازمان می دهد در واقع به بی نظمی ها، نظم و جهت خاصی می دهد و این آشوب ها را در غالبی منظم و سازمان دهی شده ارائه می دهد.
تصمیم گیری از دیدگاه تئوری آشوب :
گسترش و پیچیدگی پدیده ها و بی نظمی و تلاطم آن ها بسیار مورد توجه است. نظریه آشوب یا به عبارت دیگر نظریه نظم نهایی در بررسی نظام های سازمان دهی نشده به ما کمک می کند و همچنین با در نظر داشتن اصول قطعیت توانایی حل مسائل با راه حل معقول و منطقی را بوجود می آورد.
نظریه آشوب و اثراتش در تصمیم گیری :
- باید تصمیم های بلند مدت خود را به تصمیم های کوتاه مدت و قابل انعطاف تری تبدیل کنیم تبدیل کنیم.
- برنامه ریزی در تصمیم گیری نقش به سزایی دارد و باید برنامه ها نیز شکل انعطاف پذیری به خود بگیرد.
- رویکرد های ابتکاری و خلاقانه اهمیت بیشتری نسبت به تصمیمات اخلاقی دارد.
- اهمیت سازمان های موقتی از اهمیت بیشتری بر خوردار است.
- فرهنگ ها باید اصلاح شوند و متناسب با معیار های به روز باشند.
- در آشوب و بی نظمی باید به دنبال نظم باشیم.
تئوری آشوب و برنامه ریزی :
نظریه آشوب در برنامه ریزی می تواند نقش مهمی را ایفا کند. در واقع این نظریه ادعا نمی کند که سازمان ها دارای یک بی نظمی هستند که نمی شود آن ها را کنترل کرد. تئوری آشوب ادعا دارد که آن چیز هایی که آشوب زده به نظر می آیند در یک سطح دیگر دارای الگو و قاعده خاصی اند. بهترین راه برای چیره شدن به مسائل موقتی که پیش می آید واگذاری اختیار عمل به افرادی که در نزدیکی آن عمل هستند، می باشد. به صورتی که فرد هر چیزی را که صلاح دید انجام دهد. تغییر باعث ایجاد جذابیت در زندگی می شود و امری ممکن و غیر قابل اجتناب است. نظریه آشوب برای مقابله در برابر این پویایی ها مناسب است.
نظریه آشوب معتقد است که اگر ذره ای نا درست و خلاف آن چیزی که باید جا به جا شود، همه چیز به بی نهایت سوق می یابد. این نظریه توسط هانری پوانکاره، ادوارد لورنز، بنوا مندلبروت و مایکل فیگن باوم گسترش یافته است. این نظریه در شاخه دیگر به آشوب کوانتومی معروف می شود که معتقد اند عمر خیام و پیر لا پاس قبل از پوانکاره این قواعد را کشف کرده بودند. می توانید با کلیک بر روی لینک مقابل سایر مقالات آرگا را درباره دانستنی های علمی مطالعه کنید.
