برترینها: پیشبینیِ هولناک از منحنی جمعیت در ایرانِ سی سال بعد، نشان از آن دارد که احتمالا سه دهه بعدتر، نیاز بیشتری به نظامهای حمایتی داریم. در آن سالها مورد بحث و تصور، دغدغههایی نظیر تامین شغل و اشتغالات ذهنی جوانها احتمالا مساله فرعی خواهد بود، وجود یک نظام درمانی کارآمدتر و پیشبینی تامین مایحتاج دوران سالمندی حتی در جزئیاتی مثل «ایزیلایف» مساله خواهد شد، به قولی علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد.
در همین رابطه روزنامه رسالت با هشدار درباره کاهش جمعیت جوان در کشور نوشت: با ادامه روند فعلی تغییرات جمعیتی، ایران به سرزمین پیران تبدیل خواهد شد!
این روزنامه نوشت:
* جمعیت همواره از مهمترین اركان جوامع انسانی و اساس شكل گیری تمدنها است.اقتدار اقوام و ثبات كشورها علاوه بر بزرگی سرزمین و امكانات تحت اختیارشان، با تعداد نفوس آنها نیز ارزیابی می شود. جوامع پر جمعیت عموما موفق به حفظ استقلال خود هستند و تمدنهای بزرگ و پایدار متعلق به ملت های بزرگ و توانمند است. جمعیت از عوامل مختلفی نظیر عوامل تاریخی، جغرافیایی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی تأثیر می پذیرد؛ هرچند تغییراتش كند و نامحسوس است اما تعیینكننده سرنوشت جوامع است. همین امر سبب شده كه حاكمان و سیاستمداران عموما نسبت به تغییرات جمعیت شان بی تفاوت نباشند.
* از نگاه سیستمی باید توجه داشته باشیم كه ساختار كلی جمعیت همانند یك اندام واره است كه باید بین تمام بخشهای آن نوعی تعادل پویا و تجدید شونده برقرار باشد و نمی توان یك وضعیت جمعیتی ثابت و مفروضی را به عنوان یك وضعیت مطلوب در نظر گرفت زیرا تغییرات جمعیتی علاوه بر اینكه از عوامل جمعیتی ناشی می شود از بسیاری از عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی كه به مرور زمان در مسیر تحول كشورها رخ میدهد؛ تأثیر می پذیرد. با این مقدمه باید تأکید کرد، مطابق نتایج مطالعات انجام شده، به چند نکته اشاره کرد، اول اینکه نرخ باروری ایران از حدود ۶/۴فرزند در اوایل دهه ۶۰ شمسی به کمتر از 1.8 فرزند در سالهای اخیر رسیده یعنی کمتر از حد جانشینی نسل، درحالیکه نباید این عدد از ۲/۱ کمتر باشد. نرخ باروری در جهان بیش از ۲/۵ و در ایران کمتر از ۲ و کمتر از حد جایگزینی عنوان میشود.
* دوم اینکه «در حال حاضر جمعیت ایران به سرعت در حال انتقال سنی است و در اثر کاهش باروری و افزایش امید زندگی به طور روزافزون به جمعیت میانسال و سالخوردگی افزوده و از جمعیت نوجوان و جوان کاسته میشود. نتایج پیشبینی جمعیت کشور توسط سازمان ملل با روند رشد متوسط نشان میدهد در سال 2045 حدود 70 درصد از جمعیت کشور در گروههای سنی 15 تا 64 ساله، 14 درصد در گروههای سنی بالای 65 سال و بقیه در گروههای سنی زیر 15 سال قرار خواهند گرفت و میانگین سنی به حدود 39 سال افزایش خواهد یافت. بررسیها نشان میدهد در سال 1375 شاخص کلی سالخوردگی جمعیت کشور حدود 4/22 درصد بوده است. بر اساس نتایج اولیه سرشماری سال 1385، به حدود 29 درصد رسیده و این به آن معنا است که در سال 1385، در مقابل هر100 نفر جمعیت زیر 15 سال، حدود 29 نفر جمعیت بالای 60 سال در کشور زندگی میکنند.
* این شاخص در سال 2050 به 145 نفر جمعیت سالخوردگی در مقابل هر 100 نفر جمعیت زیر 15 سال خواهد رسید. بنابراین جمعیت سالخوردگی ایران تا سال 2050 حدودا پنج برابر خواهد شد.» اما همان طور که پیش تر اشاره شد، کشور با بحران تازه ای به نام «کرونا» روبه روست که این مسئله هم می تواند جمعیت را تحت تأثیر قرار دهد. به تازگی در گزارشی به این موضوع پرداختیم که در شرایط حال حاضر، پس از شیوع ویروس، ورای تردیدها، تجزیه وتحلیل آمارهای رسمی و شمار قربانیان، برخی بر رابطه معنادار میان کرونا و تحولات جمعیتی تأکید کرده و با اظهار به اینکه «در صورت تداوم وضع فعلی، رشد جمعیت ایران در سال ۱۴۲۵ به صفر خواهد رسید، ابراز کرده اند، این ویروس بر رشد جمعیت اثر منفی می گذارد و حتی ما را زودتر به نقطه بحران نزدیک می سازد یا میزان زادوولد را به طرز فزاینده ای کاهش می دهد.»
* باید در نظر داشت که ارائه حمایت های رسمی و غیررسمی حداقل از کاهش بیشتر باروری و رشد کاهنده جمعیت در آینده پیشگیری میکند. 2- توجه همزمان به موهبت پنجره جمعیتی و موضوع سالخوردگی جمعیت: ایران در حال حاضردر دوران پنجره جمعیتی قرار دارد، یعنی دو سوم جمعیت در سنین فعالیت (۶۴ - ۱۵ سال) هستند و پتانسیل اشتغال، تولید، ذخیره و سرمایه گذاری را دارند.3-علاوه بر آن، سرمایه گذاری در حوزه های آموزش و بهداشت در دوران بعد از انقلاب اسلامی باعث افزایش تحصیلات و بالارفتن طول عمر در کشور شده و به سرمایه انسانی عظیمی منجر شده است که در طول تاریخ تحولات جمعیتی ایران بی نظیر است.
* توجه و بهرهگیری از ظرفیتهای این نیروی انسانی از طریق افزایش اشتغال، بهرهوری و ایجاد فضای کسب و کار، ضمن رونق تولید و بهبود وضعیت اقتصادی کشور که در بیانیه گام دوم انقلاب نیز به طور خاص بر آن تأکید شده است، می تواند به تحقق سایر اهداف زندگی جوانان از جمله تشکیل خانواده و فرزندآوری نیز کمک کند، و به تبع آن دوران سالمندی سالمتری را تجربه کنند. به بیان دیگر، برنامهریزی و توجه همزمان به پنجره جمعیتی و آمادگی برای سالخوردگی جمعیت در آینده لازم و ملزوم همدیگرند. 3- بهره مندی از فرصت هایی که در دوران طلایی جمعیت بهدست آمده است میتواند به افزایش سود و سرمایه جمعیتی منجر شود، و در دوران سالمندی نیز سود دوم جمعیتی حاصل شود. در غیر این صورت با توجه به کمبود نیروی کار در دوران سالخوردگی همراه با شرایط ویژه سالمندان و هزینه هایی که برای مراقبت از آنان مورد نیاز است، کشور در دهه های آینده با چالش های اساسی روبهرو خواهد بود.»