آنچه باید درباره طوفان فکری و نحوه اجرای آن بدانید

آنچه باید درباره طوفان فکری و نحوه اجرای آن بدانید


منبع: آرگا

124

1399/3/8

00:44


روش طوفان فکری، یک تکنیک خلاقیت فردی یا گروهی است که در طی آن ، با جمع آوری فهرستی از ایده ها که توسط اعضا تولید می شوند و برای رسیدن به یک ایده خارق العاده تلاش می شود.

آنچه باید درباره طوفان فکری و نحوه اجرای آن بدانید

طوفان فکری برای تولید ایده ها و پیدا کردن روش های خلاقانه به کار می رود. اگر شما  می خواهید از این تکنیک نهایت بهره را ببرید با ادامه مطلب همراه ما باشید.

در این مقاله مروری می کنیم بر اینکه طوفان فکری چیست، و چگونه می توان حداکثر استفاده را از آن داشت.

طوفان فکری چیست؟

اولین بار شخصی به نام الکس آزبورن (Alex Osborn)،که یک مدیر تبلیغاتی در آمریکا بود تکنیک طوفان فکری را به وجود آورد و در کتاب خود به نام “Applied Imagination” در مورد آن نوشت. از آن روز به بعد، محققان تکنیک اولیه او را بسیار گسترش داده اند و آن را بهبود بخشیده اند.

اهداف طوفان مغزی

روش طوفان  فکری، یک تکنیک خلاقیت فردی یا گروهی است که در طی آن، با جمع آوری فهرستی از ایده ها که توسط اعضا تولید می شود و برای رسیدن به یک جمع بندی در مورد مسئله تلاش می شود. ای روش، رویکردی راحت و دور همی به حل مسئله را، با تفکر جانبی و غیر مستقیم ادغام می کند. طوفان فکری افراد را به تولید ایده هایی ترغیب می کند که شاید در ابتدا کاملا احمقانه به نظر برسد. و با کمی دستکاری، بعضی از همین ایده ها می توانند راه حل های خلاقانه و بدیعی تبدیل شوند. بعضی دیگر از همین ایده ها ممکن است باعث شروع جرقه در ایده های بعدی خود شوند. با این شکل ذهن افراد باز می شود و از زندان متعارف تفکر های خود رها می شوند.

برای رسیدن به همین هدف است که در جلسات طوفان فکری کسی نباید از ایده ای انتقاد یا حتی آن را تشویق کند. در این جلسات سعی بر این است که افق های جدیدی از         راه حل ها بر افراد گشوده شود و پیش فرض های اشتباه خود را درباره مشکلات در هم بشکنند. قضاوت و تحلیل جلوی تولید ایده نو را می گیرد و باعث می شود خلاقیت نتواند خود را نشان دهد. برای ارزیابی و سنجیدن ایده ها باید تا آخر جلسه صبر داشته باشید. در پایان کار که وقت تفحص بیشتر در راه حل های ارائه شده و استفاده از روش های متعارف فرا می رسد.

چرا باید از طوفان فکری استفاده کنیم؟

رفتارهای مضر در گروه می توانند کار روش های متعارف حل مسئله گروهی را خراب کنند. شروع کردن حل مسئله با فرآیندی ساختار یافته و تحلیلی بسیار اهمیت دارد. اما ممکن است گروه را به سوی ایده های پیش پا افتاده و نصفه نیمه ببرد. در مقابل، طوفان فکری محیط آزاد و بی سانسوری را فراهم می کند که همه در آن به مشارکت تشویق می شوند. از ایده های عجیب و غریب استقبال می شود و همین ایده ها اساس ایده های بعدی می شوند. همه به همکاری ترغیب می شوند و اینگونه راه حل های خلاقانه ایجاد می شود. وقتی شما برای حل مسائل خود از طوفان فکری استفاده می کنید، تجارب متنوع اعضای تیم را هم وارد بازی می کنید. با این کار ارزش و اعتبار ایده ها را بالا می برید، و در نتیجه راه حل های بهتری برای مشکلات خود پیدا خواهید کرد.

طوفان فکری موجب می شود اعضای تیم راه حلی را که رد نهایت انتخاب شده بیشتر قبول داشته باشند. زیرا خودشان نیز در رسیدن به آن نقش لازم را داشته اند، بیشتر به آن پایبندند و برای عملی شدن آن جدی تر تلاش خواهند کرد. علاوه بر این، از آنجایی که وقت طوفان فکری به همه خوش می گذرد، اعضای تیم در عین اینکه در فضایی مثبت و رضایت بخش مسائل را آنالیز می کنند و در صدد حل آن برمی آیند، به یک دیگر هم نزدیک تر می شوند. طوفان فکزی می تواند بسیار موثر و مفید باشد. اما این نکته را به یاد داشته باشید که با ذهن باز و بدون قضاوت به آن بپردازید. اگر غیر از این باشد، کیفیت و کمیت ایده ها پایین می آید و روحیه همه اعضای گروه نیز ضعیف می شود.

تکنیک های طوفان مغزی

طوفان فکری انفرادی چیست؟

معمولا طوفان فکری گروهی از روش های متعارف حل مسئله گروهی بیشتر جواب می دهد. تحقیقات مختلف نشان داده اند که طوفان فکری انفرادی از نوع گروهی آن هم نتیجه بخش تر است. هم از نظر کمیت و هم کیفیت آن نیز بهتر می شود.

شاید دلیل این باشد که ممکن است گروه ها بعضی از قوانین طوفان فکری را رعایت نمی کنند و رفتارهای زیان بخش در گروه ایجاد می شود. اما اغلب اوقات ایراد کار این است که افراد آن قدر به دیگران توجه می کنند که دیگر خودشان ایده نمی زند، یا وقتی منتظرند نوبت صحبتشان برسد ایده هایی که جمع آوری کرده اند را از یاد می برند، به این روش انسداد می گویند.

وقتی خودتان به تنهایی فکر می کنید، دیگر نیاز نیست نگران نظرات بقیه باشید یا رعایت حال آن ها را بکنید که مبادا ناراحت شوند. می توانید آزادانه تر فکر کنید و خلاق تر باشید و در نتیجه تصمیم بهتری بگیرید. به طور مثال ممکن است در جلسه گروهی یکی از ایده ایده های خود را از ترس مسخره بودنش مطرح نکنید. اما وقتی تنهایی در موردش بیشتر فکر می کنید ممکن است یک راه حل خارق العاده و عجیب از دل آن در بیاید.

 با همه این تفاسیر ممکن است وقتی انفرادی کار می کنید  به اندازه جلسه گروهی نتوانید به ایده ها پر و بال دهید. چرا که دیگر تجربه گسترده تیمی را ندارید که از آن ها استفاده کنید.

برای اینکه از طوفان انفرادی بیشترین استفاده را ببرید، جای راحتی را برای نشستن و فکر کردن انتخاب کنید. عوامل مزاحم که باعث پرت شدن حواس شما می شود را از خود دور کنید تا بتوانید روی مسئله اصلی تمرکز کنید. می توانید  برای منظم کردن ایده ها و پر و بال دادن به ایده ها از نقشه ذهنی استفاده کنید.

 طوفان فکری انفرادی زمانی موفق می شود که مشکل مورد نظر ساده یا بسیار کلی باشد. هم چنین اگر هدف شما داشتن فهرستی از ایده ها باشد، طوفان فکری انفرادی مفید واقع خواهد شد. طوفان فکری برای حل مسئله پیچیده بهتر نتیجه می دهد.

طوفان فکری گروهی چیست؟

در اینجا شما می توانید از قوه خلاقیت همه اعضای گروه و تجارب آنها استفاده کنید. وقتی یکی از اعضای گروه در ایده ای به بن بست می رسد، خلاقیت و تجربه یک نفر دیگر می تواند به توسعه ایده او کمک کند. در طوفان فکری گروهی ایده ها را بهتر و بیشتر از طوفان فکری فردی می توان گسترش داد.

یکی از مزایای مهم طوفان فکری گروهی این است که همه احساس می کنند نقشی در رسیدن به راه حل داشته اند و به یاد می آورند که بقیه اعضا هم ایده های جدیدی برای عرضه دارند. در ضمن گروهی ایده دادن باعث می شود به همه خوش بگذرد و این اتفاق برای تیم سازی بسیار عالی می باشد. با همه این تفاسیر طوفان فکری گروهی نیز مخاطره هایی هم دارد. پیشنهادهای غیر عادی شاید در ابتدا بی ارزش به نظر برسند. در این مواقع باید بتوانید جلسات را به خوبی مدیریت کنید تا اعضای تیم این ایده ها را تخریب نکنند و باعث خشک شدن خلاقیت جمع نشوند.

 بهتر است اگر امکان دارد اعضای گروه از حیطه های تخصصی گوناگون باشند. تلاقی تجربه ها مختلف باعث شکوفایی خلاقیت می شود. اما به یاد داشته باشید گروه شما نباید بسیار بزرگ باشد. درست مثل دیگر کارهای تیمی، یک گروه پنج تا هفت نفره معمولا بهترین نتیجه ممکن را دارد.

قوانین طوفان فکری

بهترین نتیجه وقتی حاصل می شود که بتوانید از ترکیبی از طوفان فکری و گروهی استفاده کنید، و به تمام قوانین پایدار باشید. به این ترتیب شرایطی را فراهم می کنید که همه بتوانند بدون مزاحمت بر مسئله تمرکز داشته باشند و در عین حال تعداد ایده های تولیدی به بیش ترین حد می رسد. علاوه بر این، آن حس خوب صمیمیت میان اعضای تیم که در کنار یک جلسه موفق طوفان فکری می آید هم به شما دست خواهد داد.
برای موفقیت در طوفان فکری بهتر است مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید:

۱.آماده سازی گروه

در مرحله اول، فضای راحت و مطبوعی برای جلسه فراهم کنید. مطمئن شوید که اتاق نور کافی دار، ابزار و منابع لازم را فراهم کنید و نوشیدنی و خوراکی برای تجدید قوا فراهم کنید. ببینید تیم شما برای طوفان فکری و حل مسئله تا چه اندازه نیازمند اطلاعات و آماده سازی می باشد. فراموش نکنید که آماده سازی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. اما اگر در آن افراط شود ممکن است طوفانی فکری را بی کلی نابود کنید.
 در این جلسه تمام اعضا شبیه به هم فکر می کنند به اندازه تیمی که اعضای متنوع و متفاوتی دارد خلاق نخواهد بود. بنابراین شما باید سعی کنید افرادی از حوزه های کاری مختلف داشته باشید و از اشخاصی با طرز فکرهای متنوع دعوت کنید.

وقتی همه یک جا جمع شدند، یک نفر باید ایده های مطرح شده را ثبت کند. لازم نیست این فرد حتما سرپرست گروه باشد، چرا که بسیار سخت می شود هم بتواند جلسه را ثبت کند و هم در آن مشارکت داشت. یادداشت و اطلاعات لازم را در جایی بگذارید که همه بتوانند ببینند، مثلا روی فلیپ‌چارت یا وایت‌برد. شما می توانید از یک لپ تاپ . پروژکتور نیز استفاده کنید.

۲. طرز صحیح ارائه مسئله

مشکل مورد نظر خود را آشکار و واضح توصیف کیند. هر معیاری که راه حل مورد نظر را باید داشته باشد راب رای جمع توضیح دهید. مشخص کنید که هدف جلسه این است که باید ایده های خلاقانه بزنید. در ابتدای جلسه، زمان فراوانی را باید در اختیار افراد بگذارید تا در سکوت هر ایده ای که به ذهن خودشان می رسد را روی کاغذ پیاده کنند. سپس از آنها بخواهید تا ایده هایشان را باهم در میان بگذارند و مطمئن شوید که همه اعضا فرصت مساوی برای مشارکت داشته اند.

۳. طرز صحیح هدایت کردن بحث

وقتی همه اعضای تیم ایده هایشان را خواندند، نوبت به بحث گروهی می رسد تا به ایده های مختلف رسیدگی کنید و از آنها برای خلق ایده های جدید بهره ببرید. پیدا کردن راه حل های جدید بر پایه راه حل های دیگران یکی از ارزشمندترین جنبه های طوفان فکری گروهی است. همه اعضای گروه را، حتی ساکت عضو را به مشارکت در بحث و گسترش دادن ایده ها تشویق کنید. اجازه ندهید کسی از ایده ها انتقاد کند.

به عنوان تسهیل کننده گروه اگر ایده ای به ذهن شما خطور کرد بهتر است آن را با اعضای گروه در میان بگذارید. اما انرژی و وقت خود را بیشتر در جهت حمایت از تیم و هدایت بحث صرف کنید. فقط یک بحث را در آن واحد جلو ببرید و اگر متوجه شدید اعضای تیم از بحث اصلی منحرف می شوند، تمرکز را به موضوع برگردانید.

همانگونه که بحث را هدایت می کنید اجازه دهید همه از طوفان فکری لذت ببرند. از خلاقیت جمع استقبال کنید و تیم خود را ترغیب کنید ا هر چقدر می توانند ایده بزنند، بدون توجه به اینکه می شود این ایده ها را عملی کرد یا نه. از آزمایش های فکری مثل تحریک (ارائه ایده های مسخره و نشدنی و بعد تبدیل آن ها به ایده های قابل انجام) یا داده تصادفی (استفاده از اجسام، کلمه ها یا عبارات تصادفی و پیدا کردن ربطی بین آن و موضوع مورد بررسی) بهره ببرید تا بتوانید ایده های غیر منتظره و عجیب خلق کنید.

به یاد داشته باشید که مجموعه ای افکار را زیادی دنبال نکنید. اطمینان حاصل کنید که مقدار خوبی از ایده های متنوع پیدا کرده اید و بعد هر ایده را به طور دقیق بررسی کنید. اگر کسی از میان اعضا نیاز داشت تا از بحث کناره بگیرد و خودش به تنهایی رو ایده خود کار کند، به او اجازه انجام این کار را بدهید. سرانجام اینکه اگر جلسه شما طولانی می باشد، حتما وقفه های زیادی بریا استراحت بدهید تا اعضا انرژی لازم را برای تمرکز کردن داشته باشند.

بهبود طوفان فکری با چند روش ساده

اگر به اندازه کافی ایده های شما خوب و با کیفیت به نظر نمی رسید، روش های زیر به بهتر شدن ایده های شما کمک می کند:

  • طوفان فکری آنلاین: این نوع طوفان فکری، نوعی متد الکترونیک است که در آن از متنی ذخیره شده بر یک سرور مرکزی یا فضای ابری (Cloud) استفاده می شود.
  • ذهن نویسی: یک تکنیک نوشتاری می باشد که برای تشویق همه افراد برای تولید و پرورش ایده ها کمک می کند.
  • تکنیک نردبان:در این روش افراد یکی یکی به تیم اضافه می شوند و به این ترتیب مشارکت اعضای ساکت نیز بالاتر می رود.
  • طوفان فکری معکوس: از این روش برای بهبود محصول یا خدمات اسفاده می کنند.
  • روش چارت: این متد برای طوفان فکری گروه های بزرگ مناسب است. ( معمولا  هر چه اعضای گروه از ده _ دوازده نفر بیشتر باشد، طوفان فکری به شکل متداول هم بی نتیجه تر و بی فایده تر می گردد.)
  • ستاره افشانی: این روش کمک می کند تا برای سنجش طرح پیشنهادی خود، بتوانید سوال های لازم را استخراج کنید.
  • روش یادداشت نویسی کرافورد: با این تکنیک شما می توانید ایده های همه اعضا را بگیرید و میزان محبوبیت هر ایده را نیز بسنجید.
  • طوفان نقش ها: در این روش، اعضای تیم تشویق می شوند که نقش افراد دیگر را به درستی بازی کنند. با این ترتیب کم تر می توانند جلوی ایده های خودشان را بگیرند.
  • طوفان فکری چرخشی: برای اینکه ایده های افراد تاثیری از نظرات دیگر اعضا نگیرد. این روش بسیار موثر خواهد بود.

مطالب مشابه


نظرات


تصویری


ویدئو