انتقادها از همایون شجریان و ایرانسل بالا گرفت/نصیحت گوش کن جانا

ایران آرت: شورش تسلیمی در اعتماد نوشت: دیگر وقت آن رسیده که سوال کنیم همایون شجریان در زمینه فعالیت‌های هنری‌اش با چه فرد یا افرادی مشورت می‌کند؟ اگر این حجم از انتخاب‌ها و تصمیم‌های پرسش‌برانگیز نتیجه مشاوره این گروه خاص است که باید تجدید نظر کند اما اگر این میزان عمل حاشیه‌ساز فقط از سوی شخص او بدون دریافت نظر کارشناسی افراد صاحب‌نظر صورت می‌گیرد باید کسی پیدا شود به این هنرمند جوان بگوید:«نصیحت گوش کن جانا که از جان دوست‌تر دارند, جوانان سعادتمند پند پیر دانا را».

ماجرای جدید از این قرار بود که حامی مالی خواننده مشهور ایرانی طی یک هفته فضای مجازی و اتوبان‌های سطح شهر را به محلی برای تبلیغات گسترده پیرامون برگزاری کنسرت با سنجاق «بزرگ‌ترین کنسرت آنلاین کشور» بدل کرد. اتفاقی که در نهایت همزمان با شروع تعطیلات چند روزه- بهترین زمان ممکن- رخ داد اما کنسرت آنلاین «نسیم وصل» یکشنبه چهارم خرداد ماه درحالی پیش روی مخاطبان قرار گرفت که به دلیل اختلالات پیش آمده در پلتفرم متولی پخش آنلاین این کنسرت زنده، بسیاری از علاقه‌مندان موفق به تماشای اجرا نشدند، یک شکست محض.

کار کارِ مردم است نه اپراتور

گرچه اپراتور پشتیبان برگزاری کنسرت، چندی بعد با انتشار بیانیه‌ای گناه ماجرای رخ داده را روی شانه «استقبال گسترده» مخاطبان گذاشت. بله! این مردم بودند که موجب شدند باقی علاقه‌مندان موفق به مشاهده کنسرت نشوند؛ عذر بدتر از گناه. قضیه البته به همین‌ جا هم ختم نمی‌شد چون تبلیغات گسترده کنسرت در سطح شهر چنین وانمود می‌کرد که علاقه‌مندان می‌توانند «رایگان» یا نهایتا با عضویت در یک اپلیکیشن چند رسانه‌ای از برنامه استفاده کنند ولی چیزی نگذشت که روشن شد، اپلیکیشن مورد نظر مختص مشترکین اپراتور ایرانسل است و برای دیگر مشترکان خطوط تلفن همراه رایگان نیست. اینجا هم باید پرسید آقایان تاجر! به کجا چنین شتابان؟

الهام پاوه‌نژاد از بازیگران شناخته شده تئاتر و تلویزیون در زمره چهره‌هایی بود که نسبت به مسائل به وجود آمده اعتراض کرد:«تا قبل از شروع- کنسرت- مدام تیزر پخش شد... و لحظه لحظه هیجان بیشتر! به محض ورود تصویر به تالار... آنچه می‌بینید(صفحه سیاه اپلیکیشن لنز) دریافتی من از کنسرت لایو بود! آنقدر عصبی شدم و بال بال زدم که گفتن ندارد! خبر دارم تعدادی از دوستان هم با همین مشکل مواجه شدند! و این برای تلویزیون اینترنتی که تا قبل از این نمی‌شناختم... یک فاجعه است! وقتی توانایی پوشش فنی ندارید، مجبور نیستید انجامش دهید! خوب می‌دانید چه درآمدی با این کار کسب کردید. خود من برای تعداد زیادی لینک دانلود اپلیکیشن فرستادم ولی...». این هنرمند در ادامه به نکته قابل توجهی اشاره می‌کند:«و من فکر می‌کنم به دلیل ضعف تکنیک و فناوری صدای همایون را در شهر خودم و چند محل آن‌ورتر نتوانستم بشنوم اما صدا و تصویر آندر‌آ بوچلی را از یک قاره و شهر دیگر با فیلترشکن به بهترین کیفیت تونستم ببینم». نوشته او پیوست جالبی نیز داشت:«بلیت برای دیدن 10 هزار تومان + 900 تومان مالیات!» متن اعتراضی الهام پاوه‌نژاد در بخش اظهارنظرها، واکنش‌های زیادی به دنبال داشت و غالب افراد اظهارات او را تایید کردند.

کاربر دیگری در فضای مجازی نسبت به این تصمیم چنین واکنش نشان می‌دهد:«می‌ریم تو کوه و کمر می‌خوایم به مامانمون خبر بدیم که زنده‌ایم، هنوز ایرانسل آنتن نمیده اما همراه اول آنتن میده. حالا که می‌خوایم بشینیم تو خونه و کنسرت همایون شجریان ببینیم باید حتما خط ایرانسل داشته باشیم! اوضاع دقیقا مثه شرایط کروناس، یه روز می‌گن ماسک نزن یه روز می‌گن بزن.»

واکنش‌هایی از این دست در فضای مجازی کم نبود و شکست ایرانسل در پوشش کنسرت آنلاین موجب شد «#همایون_شجریان» بین کاربران ایرانی ترند یا داغ شود.

بگذریم که گزارش رسانه‌ها نشان می‌دهد حامی مالی در مورد دیگری نیز برخلاف باقی کنسرت‌های آنلاین برگزارشده در تالار وحدت رفتار کرده است. خبرگزاری مهر در همین رابطه می‌نویسد:«از دیگر نکات مهمی که شب گذشته به ‌شدت کنسرت آنلاین همایون شجریان را تبدیل به یک اجرای زنده در حضور تماشاگران کرده بود، حضور بیش از ۸۰ مهمان در طبقه دوم تالار وحدت بود که این آمار برای اجرایی که طبیعتا ‌باید در غیاب مخاطبان صورت می‌گرفت و به‌ خصوص در قیاس با کنسرت‌های آنلاینی که پیش از این در این تالار برگزار می‌شد، نکته جالب توجهی بود. حین برگزاری کنسرت‌های آنلاین گذشته فقط تعداد محدودی از خبرنگاران و عوامل فنی اجرا در سالن اجرا حضور پیدا می‌کردند. نکته‌ای که با توجه به شکل و شمایل حضور مهمان‌ها حاضر در برنامه به نظر می‌آمد به نفع دعوت‌های افتخاری اسپانسرها نادیده گرفته شده و این عدم ملاحظه مشکلاتی را هم برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی در جهت مقابله ویروس کرونا در محل اجرا ایجاد کرده بود.»

آنکه گفت آری و ‌آنکه گفت نه

اعتماد می افزاید: بیایید به اشاره مهم بازیگر معترض بازگردیم، ماجرای آندره بوچلی و البته من نام دیگری به این اضافه می‌کنم، کیهان کلهر. هر دو این هنرمندان تصمیم گرفتند هنر خود را به صورت رایگان و اتفاقا از طریق اجرای آنلاین با مردم سختی دیده از ماجراهای شیوع ویروس کرونا و قرنطینه سهیم شوند. خواننده سرشناس اپرای ایتالیا به دعوت مقام‌های محلی میلان وارد ساختمان با شکوه «دوئومو» کلیسای گوتیک میلان شد و با همراهی یک نوازنده ارگ 4 آواز خواند. او در این اجرای تکی که به امید رهایی جهان از شر ویروس کرونا برنامه‌ریزی شده بود، ترانه مذهبی «برکت شگفت‌انگیز» اثر را نیز برای نخستین ‌بار اجرا کرد. اجرای «موسیقی برای امید» در کلیسای جامع میلان که در شب عید پاک به‌طور زنده در شبکه یوتیوب پخش شد ، تاکنون بیش از ۲۲ میلیون بار تماشا شده است.

بوچلی که یک خواننده کم‌بیناست در پیام کوتاهی که پیش از اجرای کنسرتش پخش شد، گفت:«در این روزی که ما آن را جشن می‌گیریم و باور می‌کنیم که زندگی پیروز می‌شود، افتخار می‌کنم که به دعوت شهرداری و کلیسای میلان آری گفتم.» او گفت:«اکنون به لطف موسیقی با پخش زنده، ما میلیون‌ها انسان در همه جای جهان دست در دست هم داده‌ایم تا قلب تپنده این زمین زخمی را در آغوش بگیریم.» چند روز پس از برگزاری این اجرا، رسانه‌های داخلی تیتر زدند:«کنسرت آنلاین آندره بوچلی، خواننده سرشناس رکورد بازدید یوتیوب را شکست.»

کیهان کلهر، نوازنده جهانی موسیقی ایرانی که عموم مخاطبان او را بیشتر به عنوان نوازنده کمانچه می‌شناسند، شامگاه پنجشنبه اول خرداد ماه از محل موزه آبگینه تهران کنسرت آنلاینی را در روزهای کرونایی برای طرفدارانش اجرا کرد. در این کنسرت که با استقبال ۲۵ هزار نفری مخاطبان همراه بود، کیهان کلهر ساعت 21:30 از طریق صفحه شخصی‌اش در اینستاگرام به مدت یک ساعت قطعاتی را به صورت تک‌نوازی سه تار اجرا کرد.

این نوازنده جهانی که در سال‌های اخیر کنسرت‌های متعددی را همراه با نوازندگان ایرانی و خارجی در کشورمان و سایر کشورهای دیگر برگزار کرده، کنسرت خود را با قطعه‌ای در دستگاه سه‌گاه آغاز کرد. او در ادامه قطعات دیگری را در دستگاه چهار مضراب و ابوعطا اجرا کرد.

«از غم عشق تو‌ ای صنم» و «مرغ سحر» از جمله قطعات ماندگار موسیقی ایرانی که پیش از این کلهر با همراهی دیگر استادان موسیقی ایرانی از جمله حسین علیزاده و محمدرضا شجریان در کنسرت‌های متعدد اجرا کرده بود، آثاری بودند که در این کنسرت برای مخاطبان به صورت تک‌نوازی سه تار اجرا شد. پرسشی به وجود می‌آید که آیا کیهان کلهر نمی‌توانست با یک اپراتور تلفن همراه متصل به تمام ارکان ثروت درآمدی میلیاردی کسب کند و کنسرت لایو بگذارد؟ پاسخ قطعا این خواهد بود که چنین تصمیمی برای هنرمندی در سطح کلهر مثل آب خوردن است اما اینجا ماجرای نمایشنامه برتولت برشت آلمانی صادق است:«آنکه گفت آری و آنکه گفت نه».

تقریبا می‌توان گفت اکثر هنرمندان در سطح جهانی به ماجرای برگزاری کنسرت‌های آنلاین به عنوان یک عمل انسانی در شرایط سخت کرونا نگاه کر‌ده‌اند نه بسته درآمدزایی اقتصادی. برخلاف آنچه در برنامه‌‌ریزی مدیران هنری، بعضی هنرمندان و تهیه‌کنندگان ایرانی شاهد هستیم که فضای به وجود آمده را به عنوان مامنی برای ورود به یک فرآیند پول‌ساز در نظر گرفته‌اند،از یاد نبریم که اجرای پروژه «نوروزخوانی» از سوی شهرداری تهران نیز با ابهام‌های مالی و البته مشکلات فنی مشابه مواجه شد.

زیرساخت نیست ولی درگاه دریافت پول هست

همواره عنوان می‌شود به‌ طور کل زیرساخت‌ها برای برگزاری چنین کنسرتی آماده نبود و همین موضوع مشکلات زیادی به همراه داشت. یکی از سایت‌های خبری در این باره می‌نویسد:«به راحتی می‌توان گفت که برگزاری چنین کنسرتی در واقع سوءاستفاده از مخاطب بوده است. در واقع کاربران پس از ورود به این سامانه و خرید بلیت متوجه مشکلات فنی کنسرت شدند و هیچ‌کس جوابگوی چنین اختلالاتی نبوده است. شایان ذکر است که این مشکل، ارتباطی به اختلال اینترنت نداشته و کاربران حتی با اینترنت ایرانسل هم موفق به تماشای کنسرت نبوده‌اند در نتیجه این مشکلات کاملا از ضعف سامانه لنز نشات گرفته است.

مشکلات این کنسرت در شرایطی رخ داد که در دوران قرنطینه ویروس کرونا شاهد کنسرت‌های آنلاین موفقی در سامانه‌های دیگر داخلی بوده‌ایم و این موضوع ضعف لنز را بیشتر نمایان می‌کرد. در واقع در شرایطی که ویدیوهای زنده به راحتی از هر شبکه‌ا‌ی از اینستاگرام و یوتیوب تا برخی سایت‌‌های داخلی به راحتی در دسترس کاربران قرار می‌گیرند و بدون هیچ‌گونه اختلالی اجرا می‌شوند، چنین مشکلی، آن هم در کنسرتی بزرگ که تبلیغات گسترده‌ای برای آن انجام شده بسیار عجیب و شوکه‌کننده است.

البته شاید بهتر بود که این پروژه به صورت آزمایشی با هنرمندانی دیگر یا با بینندگانی کمتر کار خود را آغاز می‌کرد تا نتایج را مورد بررسی قرار دهد. در واقع شاید اگر تعداد بینندگان را محدود می‌کردند از نتیجه بهتری در این کنسرت بهره می‌بردیم اما تمامی تصمیمات و برنامه‌ها در این کنسرت آنلاین اشتباه پیش رفت و نتیجه‌ آن یک شکست بزرگ بود. در واقع این شیوه‌ برگزاری کنسرت رسما یک سوءاستفاده از مخاطب و هنرمند محسوب می‌شود.

نتیجه این کنسرت چیزی جز بی‌اعتمادی کاربران به چنین برنامه‌های آنلاینی نبوده است. قطعا سامانه لنز نیز پس از این کنسرت آنلاین برای مردم یک سامانه شکست خورده به حساب می‌آید و از این پس هرگز کسی روی آن حساب نخواهد کرد. اما سوال اصلی این است که چرا و چطور بدون در نظر گرفتن زیرساخت‌ها یا بدون تست و برگزاری کنسرت آزمایشی چنین برنامه‌های بزرگی با هنرمندانی موفق و محبوب برگزار می‌شود؟ چطور به همین سادگی هزینه یک کنسرت آنلاین از مردم دریافت شد بدون اینکه محتوایی در اختیارشان قرار گیرد؟ آیا از این پس مردم می‌توانند به چنین برنامه‌های آنلاینی اطمینان کنند؟ چه کسی پاسخگوی اعتراضات مردم به این کنسرت آنلاین ناموفق خواهد بود؟» واقعیت ماجرا این است که در نهایت کسی پاسخگوی اعتراض‌ها نخواهد بود در مقابل نیز هیچ‌یک از کاربران فضای مجازی هم باور نمی‌کنند که ارگان مرتبط با ارایه خدمات تلفن همراه و اینترنت در سطح کشور(گرچه بسیار ضعیف) توانایی پیش‌بینی پیش آمدن چنین اختلالی را نداشته باشد، آن ‌هم وقتی نام همایون شجریان در میان است؛ کج سلیقگی محض.

در متن خبرها دیده می‌شد که مشترکان این اپراتور تلفن همراه(در صورت خرید سیم‌کارت در گذشته یا برای این منظور) بدون نیاز به تهیه اشتراک و کاربران غیرایرانسلی با تهیه بلیت ۱۰ هزار تومانی(که با مالیات بیش از ۱۱هزار تومان بود) می‌توانند اجرا را تماشا کنند. پرداخت هزینه برای این اجرا تا حدودی عجیب جلوه کرد و محل بحث شد؛ مخصوصا که دو ضلع درگیر با این موضوع پیش‌تر مدعی برگزاری کنسرت خیابانی رایگان برای مردم بودند. اما به هر حال شرایط از نیت اضلاع برگزارکننده این کنسرت در زمینه ورود به کسب وکارهای جدید پساکرونایی و نیز ایجاد رقابت و شکستن انحصار تلویزیون رسمی کشور حکایت داشت که البته به شکست دست‌کم مقطعی انجامید.

اپراتور مورد نظر در یکی از بندهای توضیحات خود می‌نویسد:«ایرانسل ضمن سپاس از تمام هواداران، فرهنگ‌دوستان و علاقه‌مندانی که در این پروژه بزرگ شرکت کردند، ابراز امیدواری می‌کند که تجربه‌ها و نتایج بزرگ حاصل از اجرای این پروژه به عنوان بزرگ‌ترین کنسرت آنلاین ایران موجب توسعه، بهبود و ارتقای هر چه بیشتر کیفیت زیرساخت‌های داخلی پخش آنلاین ویدیو شود.» تایید گزاره‌ای که پیش‌تر به آن اشاره شد. هزینه کردن از جیب مردم و سوزاندن اعتبار هنرمند برای کسب تجربه و «بهبود و ارتقای هر چه بیشتر کیفیت زیرساخت‌های داخلی پخش آنلاین». در انتها این نکته نیز مطرح می‌شود که اگر پیش از این پلتفرم‌های دیگری نسبت به برگزاری و پخش کنسرت آنلاین اقدام نکرده‌ بودند، توجیه مورد نظر قابل پذیرش بود ولی در شرایطی که نمونه همین تجربه با کیفیت خوب در کشور اتفاق افتاده، توضیح مورد نظر پذیرفتنی نیست. پرسش دیگر را باید با مسوولان وزارت ارتباطات و هر نهاد مسوول دیگری در میان بگذاریم که ظاهرا چشم بر نظارت کیفی در خصوص عملکرد پلتفرم‌های پخش آنلاین بسته‌اند و به این ترتیب اجازه می‌دهند با اعتبار هنرمندان و منابع مادی و معنوی مخاطبان بازی شود به نوعی حتی می‌توان گفت آنها نیز در این امر شریک‌اند