زمانیکه جرمی علیه کسی اتفاق می افتد، مثل قتل، ضرب و جرح، توهین، تهدید، سرقت، کلاهبرداری، فروش مال غیر، تصادفات رانندگی یا خیانت در امانت شخص ضرر دیده باید اقداماتی را به منظور رسیدن به حق خود انجام دهد.
نحوه تنظیم شکایت یا شکواییه
شخصی که از وقوع یک جرم آسیب ببیند و صدمه ای به او وارد شود، به منظور پیگیری جرم و جبران خسارتی که به خاطر یک عمل مجرمانه به او وارد شده است و همچنین برای اعلام جرم به دادسرا و دادستان و همچنین بازپرس احتیاج به مطرح کردن یک شکایت کیفری خواهد داشت که به وسیله ابزاری با عنوان شکواییه کیفری انجام می شود. رسیدگی به جرم در ایین دادرسی کیفری در جرایم نامشهود وقتی انجام می شود که بزه دیده یا فرد شاکی اقدام یه انجام شکایت نماید، اما در جرایم مشهود اگر ضابطان دادگستری نیز شاهد اتفاق افتادن جرم باشند به منظور شروع رسیدگی به جرم نیازی به شکایت خصوصی وجود ندارد. اولین قدم به منظور شکایت کردن به وسیله افراد در دادگاه یا دادسرا دریافت نمودن فرم شکواییه و تنظیم آن می باشد. به منظور بررسی شکواییه یا شکایت نامه و نحوه تنظیم آن در ادامه این مطلب همراه ما باشید.
شکواییه چیست؟
همانطور که در یک دعوای حقوقی به منظور ثبت دعوی برگه دادخواست باید پر شود، به منظور ثبت دعوی کیفری هم باید برگه یا فرم شکواییه کامل شود. یعنی اولین مرحله به منظور ثبت و تنظیم شکایت کیفری مراجعه به مراجع کیفری و دریافت فرم شکواییه می باشد.شکواییه در واقع فرمی مخصوص می باشد که قوه قضاییه وظیفه تهیه آن را به عهده دارد تا مردم بتوانند شکایات خود رادر آن ثبت کنند، به شکواییه شکایت نامه نیز گفته می شود، که یک ورقه چاپی می باشد که در آن موارد مختلفی مثل نام شاکی، آدرس و موضوع دعوا در آن نوشته شده که باید به وسیله فرد شاکی تکمیل شود.
شکواییه در دعاوی کیفری همان دادخواست در دعاوی حقوقی می باشد. همانطور که برای اقامه یک دعوای حقوقی باید دادخواست تهیه شود، به منظور ثبت یک دعوای کیفری هم باید شکایت نامه تنظیم شود، تنها تفاوت مهم بین این دو این است که دعوای حقوقی فقط با ارائه دادخواست توسط شاکی در دادگاه رسیدگی می شود، ولی در شکایت کیفری نیازی نیست تا شکایت در برگه شکواییه تنظیم گردد، بلکه می توان شکایت را در یک کاغذ معمولی نیز ثبت کرد.
نحوه تنظیم شکواییه
بر طبق ماده ۶۸ از قانون آیین دادرسی کیفری شرایط شکلی شکایت نامه و نحوه تنظیم آن مشخص شده است. بر طبق این ماده، اگر بخواهیم شکایتی را در برگه شکواییه ثبت نماییمف مواردی که برای ثبت شکایت لازم می باشد در فرم شکایت قید شده و شاکی باسد فقط فرم را تکمیل کند. حال اگر بخواهیم شکایت خود را در یک برگه معمولی بنویسیم باید به نکات و مواردی در شکواییه توجه داشته باشیم، این موارد عبارتند از:
- نام و نام خانوادگی، نام پدر، سن، شغل و میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، تابعیت، مذهب، شماره شناسنامه، شماره ملی، نشانی دقیق و در صورت امکان نشانی پیام نگار یا ایمیل، شماره تلفن ثابت، شماره همراه و کدپستی فرد شاکی.
- موضوع شکایت، تاریخ و زمانی که جرم اتفاق افتاده است.
- ضرر و زیانی که به مدعی وارد شده و مورد مطالبه او.
- ادله وقوع جرم، اسامی، مشخصات و نشانی شهود و مطلعان در صورت وجود و امکان.
- مشخصات و نشانی مشتکی عنه (یعنی فردی که از او شکایت شده) یا مضنون در صورت امکان.
شروع و کیفیت تحقیقات در دادسرا
دادسرا مکانی است تشکیل شده از دادستان و دادیار و بازپرس که اداره آن بر عهده ریاست دادستان می باشد و ظیفه اصلی او تعقیب جنبه عمومی جرم می باشد. دادسرا به منظور تعقیب باید بر طبق قانون عمل نماید. جهات قانونی به منظور شروع تحقیقات شامل موارد زیر می شود.:
- شکایت شاکی
- اعلام و اخبار ضابطین دادگستری یا کسانی که از قول آنها اطمینان به دست آید.
- جرم های مشهود در صورتی که قاضی ناظر وقوع جرم بوده باشد.
- اظهار و اقرار توسط متهم.
نمونه ای از یک شکایت نامه یا شکواییه
بعد از آشنایی با نحوه تنظیم شکایت در ادامه با نمونه ای از شکایت آشنا می شویم:
ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب
با سلام
احتراما اینجانب …… فرزند……مقیم…….از آقای/خانم……تحت عنوان……(کلاهبرداری، فحاشی، آسیب دیدگی بدنی عمدی……) شکایت دارم. نامبرده در تاریخ ……در خیابان……در حضور……نفر به نام های ……به نشانی ………………………….نسبت به من فحاشی کرد. به همین دلیل تقاضای تعقیب کیفری و مجازات ایشان را دارم.
نشانی متهم ……………………………………………….می باشد.
محل امضاء، مهر، اثر انگشت
نمونه درخواست تامین خواسته در امری کیفری
ریاست محترم شعبه ………………
با سلام
احتراما اینجانب ……… فرزند ………. مقیم ……… به لحاظ صدور یک فقره چک بلامحل به تاریخ ……… و به شماره ……… به مبلغ ……… عهده بانک ……… از آقای/خانم ……… مقیم ……… شاکی می باشم.
نکات لازم در تنظیم شکواییه
در نحوه تنظیم شکایت چند نکته مهم و ضروری می باشد این موارد عبارتند از:
- داشتن اهلیت: در جرم هایی که تعقیب ان نیاز به شکایت شخص زیان دیده از جرم باشدف شخص باید اهلیت داشته باشد. اهلیت در قانون جمهوری اسلامی ایران، نیاز به سن کافی دارد، در دختران سن ۹ سالگی و در پسرها سن ۱۵ سالگی عنوان شده اما در رویه عملی معمولا دادگاه سن ۱۸ سالگی را قبول دارد. اگر فرد به سن لازم نرسیده باشد ولی یا قیم قانونی او می تواند اقدام به شکایت کند.
- شکایت شاکی: برخی از جرم ها هستند که فقط با شکایت شاکی پیگیری میشود و فاقد جنبه های عمومی است مثل جرایم افترا، توهین و فحاشی و در این مسائل بعد از تقدیم شکواییه به دادسرا تعقیب و تحقیقات آغاز می شود.
- اعلام و اخبار ضابتین دادگستری: در جرم های عمومی و غیر قابل گذشت با اعلام و گزارش ضابطین، دادگستری تعقیب جرایم را دنبال می نماید، ضابطین قوه قضاییه در واقع همان ماموران نیروی انتظامی می باشند اما در برخی موارد نیروهای بسیج، سپاه پاسداران هم به عنوان ضابطین دادگستری محسوب می گردند.
- اظهار و اقرار متهم.
- جرایم مشهود.
مراحل شکایت و رسیدگی به جرایم کیفری
- صلاحیت رسیدگی به شکایت کیفری در دادسرا، مکان وقوع جرم می باشد.
- در ابتدا به کلانتری اطلاع داده می شود و مامورین کلانتری در محل حضور یافته و صورت جلسه را تنظیم می کنند.
- در ادامه کلانتری پرونده را به دادسرا ارسال می کند و پرونده را به شعبه مربوطه ارجاع می دهند.
- دادیار و بازپرس به پرونده رسیدگی می نمایند و جلسه رسیدگی مشخص می شود.
- در صورت وجود شاهد و دلایل یا مستندات ارائه می شوند.
- اگر جرم و انتساب آن به متهم محرز باشد، متهم به دادسرا احضار می گردد.
- اگر عمل انجام شده جرم باشد و دلایل قانونی جرم کافی باشند، قرار جلب به دادرسی صادر میشود و اگر اختلاف نظری نباشد کیفر خواست صادر خواهد شد.
- در ادامه پرونده به منظور صدور حکم به دادگاه کیفری ۲ ارسال خواهد شد.
- در این مرحله امکان تجدید نظر برای طرفین وجود دارد.
- در آخر به منظور اجرای حکم، شکایت و حکم به دادسرا و به قسمت دادیاری اجرای احکام ارسال می شود.
