10 علامت که نشان میدهد شما زخم معده دارد

 زخم معده  می تواند بسیار دردناک باشد و در صورت ابتلا نمی توان آن را نادیده گرفت و حتی می تواند زندگی روزمره شما را نیز مختل کند. در صورتی که این بیماری درمان نشود، زخم می تواند دیواره معده را از بین برده و موجب شکل گیری سوراخ در آن شود و یا آسیب به رگ های خونی می زند که موجب خونریزی معده شده و به سلامت فرد آسیب جدی وارد می کنند. در این مقاله سعی داریم شما اومایی عزیز را با علت، علائم و درمان غذایی و دارویی زخم معده آشنا کنیم تا در صورت ابتلا بتوانید راحت تر آن را مدیریت و کنترل کنید!

در این مقاله می خوانیم:

زخم معده زخم های باز است که در پوشش معده رشد می کنند. این زخم ها همچنین می توانند در بخشی از روده درست در خارج از معده رخ دهند که به عنوان زخم های ثانویه شناخته می شوند. هر فردی بسته به شرایط زندگی خودش مانند منابع آبی که استفاده می کند و یا رژیم غذایی و یا استرس های روزمره ممکن است به این بیماری مبتلا شود.

علائم زخم معده

علامت اصلی زخم معده درد، در اطراف معده یا کمی بالاتر است. علائم کلاسیک زخم معده سوء هاضمه است، که دیسپپسی نیز نامیده می شود. سوء هاضمه باعث درد یا ناراحتی در ناحیه معده خواهد شد.  سوزش معده باید ناشی از ریفلاکس اسید یا بیماری ریفلاکس معده (GERD) باشد. این سوزش کمی بالاتر از معده رخ می دهد و در قسمت پایین سینه احساس می شود. شایان ذکر است که همه زخم معده ها باعث سوء هاضمه نمی شوند.

علائم زخم معده نسبت به سوزش سر دل بیشتر است و در برخی موارد نیز علائم مشخصی وجود ندارد. با این حال در صورت ابتلا به زخم معده احتمالا یک یا چند تا از شرایط زیر را تجربه خواهید کرد:

•  یک درد سوزشی یا خفیف در ناحیه معده که این درد گاهی اوقات به عنوان "گزش" شناخته می شود
•  برخی از افراد احساس گرسنگی را توصیف می کنند
• کاهش وزن
•  تهوع و استفراغ
•  غذا نخوردن به خاطر درد 
•  آروغ زدن زیاد
• نفخ
•  ممکن است درد با خوردن، نوشیدن یا مصرف آنتی اسیدها کاهش یابد.

زخم معده علائم کمی متفاوت از علائم مشکلات روده کوچک نشان می دهد:

- زخم معده درد و علائم کمتری نسبت به مشکلات معده دارد. گاهی اوقات درد بعد از خوردن غذا بدتر می شود. زخم های روده کوچک قادرند یک درد پایدار ایجاد کنند. در بیشتر مواقع درد در وسط شب بیشتر است، اما اول صبح بهبود می یابد. هنگامی که درد در طول روز ظاهر می شود، خوردن غذا موجب کاهش آن خواهد شد. 

- برخی از زخم های معده مهم نیستند و هیچ نوع اختلالات گوارشی را نشان نمی دهند. این زخم ها کمتر رایج هستند و پس از خونریزی، تشخیص داده می شوند. برخی از زخم ها می توانند به یک سوراخ در دیواره معده تبدیل شوند که یک وضعیت جدی است. علائم زخم معده در طول زمان تغییر می کند و ممکن است به سختی تشخیص داده شود.

مهم ترین علائم که نشان می دهند شما زخم معده دارید عبارتند از:

1- درد شکم

درد در قسمت شکم، به طور معمول بین سینه و ناحیه ناف، می تواند از نشانه های زخم معده باشد. این درد اغلب با امواج سوزش و یا درد شدید شکل می گیرد و به صورت مقطعی از بین می رود.

2- افزایش سوء هاضمه

زخم معده می تواند به سوء هاضمه شدید و تولید گازهای دردناک منجر شود که به معنای باد گلو و سکسه پس از خوردن وعده های غذایی است.

3- تهوع

به واسطه عدم تعادل در آنزیم های گوارشی، فرد مبتلا به زخم معده احتمالا با احساس خفیف تا شدید تهوع مواجه می شود که به طور معمول هنگام صبح و زمان خالی بودن معده ایجاد می شود.

4- سنگینی شکم

زخم معده موجب شکل گیری احساس سنگینی یا پری در قسمت شکم می شود که این شرایط مشابه با احساسی است که پس از نوشیدن مقدار زیادی از آب به انسان دست می دهد.

5- نشانه های شبیه آنفولانزا

بیشتر بیماران مبتلا به زخم معده به واسطه نشانه هایی شبیه به بیماری آنفولانزا مانند خستگی، ضعف عمومی، تب و تهوع دچار اشتباه در تشخیص بیماری خود می شوند (آنفولانزا | علائم، درمان و واکسن آنفولانزا).

6- بی اشتهایی

دردهای شدید و ناگهانی معده که بیماران مبتلا به زخم معده چند ساعت پس از هر وعده غذایی احساس می کنند اغلب به ترس آنها از غذا خوردن و یا از دست دادن کامل اشتها منجر می شود. در واقع این افراد ترجیح می دهند غذا نخورند تا این دردها را تحمل نکنند. 

7- گرسنگی غیر قابل توضیح

احساس گرسنگی شدید چند ساعت پس از خوردن یک وعده غذایی کامل نیز در میان بیماران مبتلا به زخم معده رایج است. این حالت درد گرسنگی نیست، بلکه دردهای زخم معده است که به واسطه افزایش آنزیم های گوارشی شکل می گیرند.

8- کاهش وزن ناگهانی

با از دست دادن اشتها، به طور طبیعی کاهش وزن در نتیجه کاهش مصرف مواد غذایی رخ می دهد. در صورتی که زخم معده موجب استفراغ مرتب پس از هر وعده غذایی شود، نیز فرد مبتلا به این بیماری بصورت ناگهانی دچار کاهش وزن می شود. 

9- تغییر رنگ مدفوع

مدفوع فرد مبتلا به زخم معده می تواند نسبت به گذشته تیره‌تر و خمیری به نظر برسد و یا در صورت رشد و شدید شدن شرایط زخم ردپایی از خون در آن دیده شود.

10- استفراغ خونی

به واسطه سطوح بالای آنزیم های گوارشی در روده و معده، استفراغ یکی از نشانه های رایج زخم معده است. با این وجود، اگر استفراغ حاوی نشانه هایی از خون باشد، بیمار دچار زخم معده پیشرفته شده و نیازمند توجه و درمان فوری است.

 علت زخم معده چیست؟

زخم معده زمانی رخ می دهد که لایه ای که از معده محافظت می کند تجزیه می شود که به پوشش معده آسیب می رساند. این حالت معمولا در صورت وجود شرایط زیر بیشتر دیده می شود:

• عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori)
•  مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و آسپرین، به ویژه اگر آنها برای مدت طولانی یا با دوزهای بالا مصرف شوند.
• تصور می شود استرس یا غذاهای خاص نیز ممکن است باعث زخم معده شود، اما شواهد کمی برای نشان دادن این موضوع وجود دارد.

عوامل خطرزا در شیوع زخم معده

برخی رفتارها و عوامل باعث افزایش شانس ابتلا به زخم معده می شوند؛ این رفتارها شامل موارد زیر می باشند:

•  استفاده منظم از استروئیدها
• سیگار کشیدن
•  تولید کلسیم بیش از حد یا هیپرکلسمی
•  ژنتیک
•  مصرف الکل
•  سن 

این موارد بیشتر در افراد بالای 50 سال رایج هستند. البته در تمام سنین زخم معده رخ می دهد، اما در کودکان بسیار کمتر دیده می شود. اما از طرفی خطر ابتلا به این بیماری در کودکانی که والدین آن ها سیگار می کشند بیشتر است.

داروهای  NSAID و زخم معده:

گروهی از مسکن هایی که به عنوان NSAID شناخته می شوند خطر ابتلا به زخم معده را افزایش می دهند. دو مورد شناخته شده NSAID ها عبارتند از: آسپرین و ایبوپروفن. خطر ابتلا به زخم ها در صورت مصرف دارو در دوزهای بالا یا به طور مرتب برای مدت زمان طولانی افزایش می یابد. NSAID های قویتر نیاز به نسخه برای درمان یا جلوگیری از زخم معده دارند.

تشخیص زخم معده چگونه است؟

تشخیص و درمان بستگی به علائم و شدت زخم دارد. برای تشخیص زخم معده، پزشک شما پرونده پزشکی را همراه با علائم و هر نوع دارو یا داروهای بدون نسخه که مصرف می کنید بررسی می کند. برای جلوگیری از عفونت H. pylori، تست خون، مدفوع و یا تنفس توصیه می شود. 

سایر آزمایش ها و روش های تشخیص زخم معده عبارتند از:

1- خوردن باریم:

در این آزمایش یک مایع سفید غلیظ  حاوی باریم را که دستگاه گوارش فوقانی شما را پوشش می دهد می خورید. این مایع به پزشک کمک می کند با استفاده از اشعه ایکس معده و روده کوچک شما را ببینید و بررسی کند. 

2-  آندوسکوپی :

در این روش یک لوله نازک و دوربین دار روشن از طریق دهان وارد معده و قسمت اول روده کوچک می شود. این تست برای بررسی زخم، خونریزی و هر گونه بافت غیرطبیعی در معده استفاده می شود.

3-  بیوپسی آندوسکوپی:

ممکن است در صورت شدید بودن زخم در هنگام آندوسکوپی قطعه ای از بافت معده برداشته شود تا برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده شده و پزشک بتواند تشخیص دقیق تری بدهد.

چگونه زخم معده را درمان کنیم؟

از آنجایی که نحوه درمان زخم معده و شدت آن بستگی دارد نمی توان تجویز دقیقی برای همه افراد انجام داد. اگر زخم معده شما اومایی عزیز شدید است حتما باید تحت نظارت پزشک باشید تا از آسیب های جدی جلوگیری شود. اما از آنجاییکه باکتری های H. pylori در حال حاضر یکی از مهمترین عوامل ایجاد زخم هستند، دانشمندان در حال بررسی نقش غذا در مبارزه با این عفونت می باشند تا احتمال ابتلا به زخم معده را نیز کاهش دهند. 

زخم های ناشی از عفونت H. pylori به احتمال زیاد باید با آنتی بیوتیک ها درمان شوند. پایبندی شدید به برنامه درمان توسط شما و پیگیری دقیق توسط پزشک، بهترین راه برای اطمینان از درمان موثر است و با این کار زخم های شما زودتر بهبود می یابند. سایر داروهای مورد استفاده برای درمان عبارتند از:

•  سوکرالفات (Cerafate)
•  میسوپروستل (Cytotec)
• رانیتیدین (Zantac)
• فاموتیدین (Pepcid)
•  سیمتیدین (Tagamet HB)
•  نیزاتیدین (Axil AR)
• اومپرازول (Prilosec)
• لانسوپرازول (Prevacid)
•  رابپرازول (Aciphex)
• اسومپرازول (Nexium)
•  پانتوپرازول (Protonix)

داروهای آنتی بیوتیکی برای کشتن باکتری  H.pylori

• آموکسی‌سیلین (Amoxil)
• کلاریترومایسین (Biaxin)
• مترونیدازول (Flagyl)
• تینیدازول (Tindamax)
•  تتراسیکلین (Tetracycline HCL)
•  لووفلوکساسین (Levaquin)

علاوه بر خوردن غذاهای سالم، موارد زیر ممکن است به کاهش اثرات هلیکوباکتر پیلوری یعنی باکتری هایی که در بیشتر موارد باعث زخم معده می شوند، کمک کند. با این حال، این مکمل ها جایگزین داروهای تجویزی یا برنامه درمان فعلی شما نمی شوند. فقط می توانید از آن ها به عنوان مکمل دارویی با مشورت پزشک استفاده کنید. این مکمل ها عبارتند از:

•  پروبیوتیک ها
• عسل
•  گلوتامین (منابع غذایی شامل مرغ، ماهی، تخم مرغ، اسفناج و کلم)

برای زخم معده چی بخوریم؟

علاوه بر مصرف آنتی بیوتیک ها و داروهای مسدود کننده توصیه شده توسط پزشک برای درمان زخم معده، خوردن غذاهای زیر نیز می تواند در مقابله با باکتری هایی که باعث زخم معده می شوند موثر باشند:

• گل كلم
• کلم
•  تربچه
•  سیب
• بلوبری
•  تمشک
• توت فرنگی
• گیلاس
• فلفل دلمه ای
• هویج
•  کلم بروکلی
•  سبزیجات، مانند کلم و اسفناج
•  غذاهای غنی از پروبیوتیک مانند ماست، کفیر
•  روغن زیتون و سایر روغن های گیاهی
• عسل
• سیر
•  چای سبز بدون کافئین
•  شیرین بیان
• زردچوبه

اگر زخم معده شما به علت عفونت H. pylori ایجاد شده باشد، غذاهای غنی از آنتی اکسیدان ها بسیار سودمند هستند. آنها می توانند به حفاظت و فعال شدن سیستم ایمنی بدن کمک کنند و عفونت را از بین ببرند. آنها همچنین می توانند در برابر سرطان معده از شما محافظت کنند. بنابراین غذاهایی مانند زغال اخته، گیلاس و فلفل دلمه ای با قدرت آنتی اکسیدان قوی و سبزیجاتی مانند کلم و اسفناج حاوی کلسیم و ویتامین B به خوبی این کار را انجام می دهند.

کلم بروکلی حاوی سولفورفان است که به جلوگیری از فعالیت باکتری های تولید کننده عفونت کمک می کنند. برخی تحقیقات نشان می دهد که اسیدهای چرب موجود در روغن زیتون نیز می توانند به درمان عفونت H. pylori کمک کنند.

غذاهای پروبیوتیک غلیظ شده در مطالعات بالینی برای درمان زخم های معده و روده بسیار مفید هستند. این غذاها مانند میسو، نارنج و کیمچی می توانند از عفونت مجدد جلوگیری کنند. زردچوبه در حال حاضر به عنوان یک درمان بالقوه برای زخم ها نیز مورد مطالعه قرار گرفته است. سیر، چای سبز بدون کافئین و شیرین بیان نیز برای درمان این بیماری مناسب هستند.

مکمل ها نیز می توانند سودمند باشند:

اگر زخم معده شما با یک آنتی بیوتیک درمان شود، در نظر گرفتن یک مکمل پروبیوتیک به عنوان بخشی از برنامه غذایی بسیار مهم است. این کار می تواند علائم مرتبط با آنتی بیوتیک را کاهش دهد. همچنین ممکن است اثربخشی آنتی بیوتیک را بهبود بخشد. از دکتر خود بپرسید که بهترین داروی پروبیوتیک برای داروهای آنتی بیوتیکی که در حال حاضر مصرف می کنید چیست. Lactobacillus، Bifidobacterium و Saccharomycessupplements در افرادی که مبتلا به زخم ناشی از عفونت H. pylori هستند مفید می باشد.

غذایی که در هنگام رفلکس اسید و زخم معده باید کاهش دهید:

برخی از افراد مبتلا به زخم معده دارای ریفلاکس اسید نیز هستند. در بعضی از افراد، غذاهای خاصی می توانند قسمت پایینی مری یا LES را شل کنند. LES شل باعث می شود اسید به پشت مری برگردد و باعث سوزش معده، سوء هاضمه و درد می شود. غذاهایی که ممکن است باعث افزایش ریفلاکس اسید شوند عبارتند از:

• قهوه
• شکلات
• غذای تند
•  الکل
•  غذاهای اسیدی مانند مرکبات و گوجه فرنگی
•  کافئین
• زیاد غذا خوردن و غذا خوردن 2 تا 3 ساعت قبل از خواب ممکن است علائم ریفلاکس را بدتر کند.

ارتباط رژیم غذایی و زخم معده

در گذشته تصور می شد رژیم غذایی می تواند باعث زخم معده شود. اکنون می دانیم این مسئله کاملا درست نیست. همچنین می دانیم غذاهایی که می خورید، زخم معده را درمان نمی کنند اما یک رژیم سالم می تواند باعث بهبود بیماری روده و سلامت کلی شما و جلوگیری از بیماری ها شود. به طور کلی، رژیم غذایی با مقدار زیادی میوه، سبزیجات و فیبر ایده خوبی برای سالم نگه داشتن معده و روده است.

پیشگیری از زخم معده

-  اگر زخم معده دارید، هنگام انتخاب قرص های مسکن، احتیاط کنید. آسپرین و دیگر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند NSAID ها و ایبوپروفن نه تنها باعث زخم می شوند، بلکه باعث خونریزی زخم نیز خواهند شد. از داروهای پودری سردرد اجتناب کنید، زیرا معمولا حاوی آسپیرین هستند. بهترین انتخاب استامینوفن است که باعث ایجاد زخم معده نمی شود.

-  مکمل های آهن را به مقدار زیاد مصرف نکنید . اگر چه افراد مبتلا به زخم معده دچار کم خونی می شوند و ممکن است نیاز به مصرف آهن داشته باشند، اما مصرف بیش از حد آهن می تواند باعث بدتر شدن و تخریب پوشش معده شود. از پزشک خود بپرسید چقدر آهن نیاز دارید.

- یاد بگیرید چگونه با استرس کنار بیایید. تکنیک های آرام سازی شامل تنفس عمیق و ورزش متوسط و یوگا می تواند به کاهش استرس و بهبود زخم کمک کند.

سخن آخر

همیشه گفته ایم و باز هم می گوییم و تاکید می کنیم که پیشگیری بهتر از درمان است. یکی از مهم ترین عوامل ایجاد عفونت و زخم معده زندگی در محیطی غیر بهداشتی از نظر اجتماعی و فردی و یا محیطی با منابع آب غیر پاکیزه می باشد زیرا باکتری هایی که باعث زخم معده می شوند به راحتی از طریق این راه ها انتقال پیدا می کنند. بنابراین باید بخصوص در مسافرت ها و یا خوابگاه ها حواسمان باشد که در چه شرایطی هستیم و کاملا نکات بهداشتی را رعایت کنیم و از دیگران هم بخواهیم این کار را انجام دهند تا در سلامت بمانیم.