حس شنوایی در سال های اولیه زندگی نقش بسیار مهمی در رشد اجتماعی کودکان و رشد عاطفی آن ها دارد و اگر این حس در کودکان مشکل داشته باشد نمی توانند به شناخت های لازم در زندگی برسند در نتیجه گفتار و زبان آن ها تحت تاثیر این کم شنوایی یا ناشنوایی قرار می گیرد. نکته مورد توجه این است که کم شنوایی و یا ناشنوایی کودکان تا سنین سه الی چهار ماهگی تشخیص داده می شود و این مشکلات قابل حل می باشد.
شنوایی سنجی نوزادان
انجام دادن آزمون های شنوایی سنجی شامل تست های OAE، تست های ABRو یا تست های ASSR می باشد و در دوران نوزادی و کودکی باید به طور مرتب انجام شود. باید بدانید که کم شنوایی یکی از مشکلات اساسی است که در هنگام تولد نوزادان رخ می دهد. از هر ۱۰۰۰ کودکی که متولد می شوند فقط یک کودک به این نقص دچار است. کم شنوایی های نوزادان عوامل متعددی دارد ولی در نصف موارد نمی توانیم دلیلی برای این نقص پیدا کنیم. عواملی که باعث ایجاد کم شنوایی در کودک می شود عبارت اند از :
- نوزادانی که نارس متولد می شوند.
- در بخش NICU برای مدتی بستری می شوند.
- بیلی روبین یا زردی بیش از حدی داشته باشند که نیاز به عوض کردن خون دارند.
- برخی از دارو هایی که برای نوزاد مصرف می شود ممکن است کم شنوایی ایجاد کنند.
- یکی از اعضای خانواده به کم شنوایی مبتلا باشد و به صورت ارثی به نوزاد منتقل خواهد شد.
- نوزادانی که چندین بار به عفونت گوش مبتلا شده باشند.
- نوزادی که بیماری هایی مانند مننژیت یا سایتومگال ویروس گرفته باشند
- نوزادانی که در معرض صدا ها یا نویز های بسیار قوی قرارگرفته باشند.
زمان مناسب شنوایی سنجی کودک
تقریبا می توان گفت تمامی نوزادانی که متولد می شوند در بدو تولد مورد آزمایش قرار می گیرند و کم شنوایی آن ها با تست های OAE و تست AABR تشخیص داده می شوند. اما باید بدانید که در برخی از این موارد کم شنوایی به دلایل مختلفی بروز می کند که ممکن است مدتی طول بکشد. با توجه به تحقیق هایی که انجام شده است احتمال ابتلا به کم شنوایی در بین نوزادان و نوجوانان بیش تر است. بنابراین انجام تست های شنوایی سنجی نوزادان در دوران کودکی و نوجوانی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.
غربالگری و شنوایی سنجی
اکنون غربالگری و شنوایی سنجی در کودکان قبل از این که از بیمارستان ترخیص شوند انجام می شوند. برنامه دیگری هم هست که می تواند کم شنوایی در نوزادان را به سرعت تشخیص دهد و خدمات مهم و ضروری را قبل از ۶ ماهگی انجام شود. این برنامه EHDI است. اگر در نوزادان به هر دلیلی این برنامه انجام نشود توصیه می شود این تست در سه هفته اول تولد نوزاد انجام شود. باید بدانید که اگر نتایج این آزمایشات منفی شد باز هم دلیلی بر این که کودک شما نا شنوا یا کم شنوا است نمی باشد زیرا ممکن است مایعی که در گوش نوزادان می باشد به راحتی جواب آزمایش را تغییر می دهد. در بیش تر موارد این تست را دوباره امتحان می کنند. البته به مدت سه ماه بعد این تست تکرار شود تا بتوانید درمان این کم شنوایی ها را شروع کنید. اگر درمان کم شنوایی در نوزادان قبل از ۶ ماهگی انجام شود اثرات بهتری خواهد داشت. اگر تست کودک شما منفی نشد بهتر است در سنین ۶ ماهگی و یک سالگی تست شنوایی سنجی نوزادان را انجام بدهید تا شنوایی آن ها را بهتر مورد ارزشیابی قرار بدهید. اگر کودک شما دچار مشکلات شنوایی می باشد و رشد گفتاری کودک غیر طبیعی می باشد بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه شود.
علامت های کم شنوایی
بهتر است مراقب کودکانتان باشید و علامت های این نقص را جدی بگیرید زیرا ممکن است تست ها نتایج اشتباهی داشته باشند. در ادامه این نشانه ها را برای شما بررسی می کنیم.
دوران نوزادی و کودکی
- رفلکس استارت یکی از مواردی هست که اگر در کودکتان مشاهده کردید باید او را نزد پزشک ببرید.
- کودکان کم شنوا تا سه ماهگی صدای مادر خود را تشخیص می دهند.
- کودکی که شنوایی کمی دارد می تواند تا ۶ ماهگی چشم ها و سر هایش را به سمت صدا ها بچرخاند.
- تا ۱ سالگی کودک می تواند برخی از صدا ها را تقلید کرده و کلمه هایی مانند مامان یا بابا را می گوید.
دوران نوجوانی و جوانی
- گفتار کم
- گفتار غیر قابل فهم
- بی توجهی نسبت به اطراف
- نیاز به صدای بیش تر دارند
- پاسخ های اشتباه می دهند
- به صدا ها واکنش نشان نمی دهند
- عصبانی شدن در محیط های شلوغ
روش های تست شنوایی
روش های بسیار زیادی برای تست شنوایی سنجی وجود دارد ولی یکی از روش های خوب آن استفاده از دستگاه AABR و دستگاه TEOAE می باشد و همه نوزادان آمریکایی پس از تولد با این دستگاه ها آزمایش می شوند.
روش انجام TEOAE
این روش از یک چوب استفاده می شود و این پروب ها را در داخل گوش کودک می گذارند و دستگاه یک اسکن شنوایی انجام می دهد. این دستگاه یک صدایی را از طریق پروب ها وارد گوش نوزاد می کند و باز تاب آن را پردازش می کند. این تست در صورتی که گوش نوزاد هیچ گونه عفونت و مسدودیتی نداشته باشد و مسیر حلزونی گوش سالم باشد نتیجه گذر دارد و در صورتی که مشکلی در گوش باشد نتیجه آن ارجاع خواهد بود. این آزمایش برای هر نوزاد حدودا ۴ دقیقه طول می‌کشد البته اگر نوزاد خواب باشد برای هر گوش او حدودا ۲ دقیقه زمان لازم است.
روش AABR
در این روش چند الکترود بسیار کوچک روی سر و پشت گوش های کوچک می چسبانند و مسیر عصب شنوایی کودک را مورد آزمایش قرار می دهند. این تست می تواند تا ساقه مغز را نیز بررسی کند. زمان انجام این آزمایش حدودا ۱۵ دقیقه برای هر دو گوش می باشد. در صورتی که مسیر های شنوایی نوزاد سالم باشد نتیچه تست pass خواهد بود و در غیر این صورت نتیجه Refer می باشد.
نکته : باید بدانید نوزادی سالم است که نتیجه هر دو تست در او مثبت گزارش شود. در صورتی که نتیجه یک تست منفی باشد دوباره از کودک تست می گیرند و آزمایش های تخصصی را شروع می کنند. البته در نظر داشته باشید که کم شنوایی اکتسابی هم برای افراد وجود دارد و بهتر است هر شش ماه کودکان خود را برای غربالگری و شنوایی سنجی نوزادان پیش پزشک ببرید تا در حین مراحل رشدی از سلامت شنوایی آن ها نیز اطمینان پیدا کنید.
آمادگی قبلی
در نظر داشته باشید که برای حضور در مراکز شنوایی سنجی بهتر است از قبل وقت گرفته باشید سر وقت به این محل بروید. در نظر داشته باشید که کودک شما نباید هیچ بیماری نظیر سرماخوردگی و عفونت ها باشد و اگر این بیماری ها را داشته است بهتر است از آخرین بیماری او ۲ الی ۳ هفته گذشته باشد. بهتر است قبل از این که به مراکز شنوایی سنجی بروید کودک خود را حمام کنید. ممکن است برخی از شنوایی سنجی ها به دستگاه AABR دسترسی نداشته باشند برای همین بهتر است قبل از این که به آن جا بروید از وجود این دستگاه ها در مراکز شنوایی سنجی و انجام آزمایش های توام اطمینان حاصل کنید. باید بدانید که اگر نوزاد شما در این آزمون ها قبول شد و هیچ گونه مشکلی نداشت یعنی مسیر شنوایی در گوش های داخلی و خارجی و میانی سالم است ولی این تست ها نمی توانند مسیر عصب های شنوایی را بررسی کنند و ممکن است نوزاد شما در آزمایش TEOAE قبول شود ولی دچار آسیب هایی در بخش عصب شنوایی باشد. اختلالاتی که در عصب هشتم وجود دارد می تواند تاثیرات بسیار زیادی روی زندگی افراد داشته باشد زیرا این عصب به قشر مغز هم راه دارد و می تواند اختلالات مغزی هم ایجاد کند. برای جلوگیری از این موارد این دو آزمون را با هم انجام می دهند. در نظر داشته باشید که اگر نوزاد شما در هر دو آزمون قبول شد مسیر شنوایی و عصب شنوایی او سالم است و نیازی نیست نگران او باشید.
منفی شدن تست ها
اگر کودک شما در دو آزمون قبول نشد نگران نشوید بهتر است اجازه بدهید که ادیولوژیست کار خودش را انجام بدهد و آزمایش های بالینی را شروع کند و همه آزمون های شنوایی را روی نوزاد شما بررسی کند.
آنالیز گوش میانی
در ابتدا برای این مرحله از آزمون آنالیز گوش میانی شروع می کنند و متخصص به دنبال عفونت یا ترشح در گوش میانی و یا نقص مادرزادی در گوش میانی نوزاد می گردد. دستگاهی که در این بخش استفاده می شود برای نوزادان زیر سه ماه کاربرد ندارد و اگر نوزادان شما سنی کم تر از سه ماه داشته باشند باید از دستگاه مخصوص تمپانومتری استفاده شود. این دستگاه ها دارای پروب های ۱۰۰۰ هرتزی بوده و برای نوزادان زیر سه ماه مناسب تر است.
آزمون ASSR
اگر گوش میانی نوزاد شما مشکلی نداشته باشد فرد متخصص این آزمون را برای قطعیت افت شنوایی در حلزون گوش نوزاد شما انجام می دهد. باید بدانید که این آزمون مسیر های شنوایی در پل مغزی و ساقه مغز را بررسی می کند. بعد از این که مشکل شنوایی نوزاد شما تشخیص داده شد بهتر است نتایج را برای درمان به یک متخصص گوش و حلق و بینی نشان دهید و از او کمک بگیرید.
نکته : در نظر داشته باشید که اگر نوزاد شما در دو آزمون اخر سالم بود دیگر نیازی نیست نگران او باشید زیرا شنوایی او سالم می باشد.
نکات مهم
- باید بدانید که در این آزمون ها نوزاد شما هیچ آسیبی نمی بیند و هیچ دردی را حس نمی کند زیرا این آزمون ها ایمن هستند.
- این آزمون ها از هیچ اشعه خطرناکی استفاده نمی کنند و حتی اگر آزمون ها تکرار شوند هیچ مشکلی برای نوزاد پیش نمی آید و نوزادان هیچ گونه درد یا ناراحتی را احساس نمی کنند.
- اگر از منفی شدن این آزمون ها می ترسید و فرزندتان را برای غربالگری شنوایی نمی برید بهتر است بدانید نتیجه منفی بسیار نادر است و هرگونه مشکل شنوایی نوزادان اگر به سرعت تشخیص داده شود قابل درمان می باشد.
- باید بدانی که کودکان تا سن ۴ سالگی در معرض بسیاری از بیماری ها قرار می گیرد که ممکن است روی شنوایی آن ها اثراتی داشته باشد. بنابراین بهتر است تا سن ۵ سالگی کودک خود را هر شش ماه یک بار به مراکز شنوایی سنجی ببرید و از سلامت او اطمینان حاصل کنید.
- باید بدانید که ممکن است آزمایش هایی که برای شنوایی نوزاد قبل از ترخیص او انجام می دهند سالم باشد ولی ممکن است به برخی از بیماری ها دچار شود و یا در بخش NICU نوزادان بستری شود و به علت زردی بیش از حد خون آن ها عوض شود و یا دچار هیپوکسی نوزادی شوند که ممکن است شنوایی آن ها کاهش یابد و به کم شنوایی تاخیری پیش رونده دچار شوند. این مشکلات بر اثر کاهش اکسیژن رسانی به مغز ایجاد می شوند.
- برای این که کودک شما دچار ناشنوایی نشود بهتر است با ادیولوژیست نوزادان همکاری کنید و توصیه های او را برای سلامتی نوزادانتان جدی بگیرید زیرا شنوایی تاثیرات بسیار مهمی بر گفتار، رفتار و ذهن کودکان دارد و اگر این مشکلات از بین نروند ممکن است آینده کودکانتان را تحت تاثیر قرار بدهد.
