نفخ معده، یکی از مشکلاتی که از همان بدو تولد, افراد آن را تجربه می کنند. علت های گوناگونی سبب ایجاد نفخ می شوند که از جمله آن می توان به برخی مواد غذایی اشاره کرد که سبب نفخ معده، می شوند . با این حال این مشکل به راحتی قابل درمان است.
علت نفخ معده
نفخ معده، گاهی در اثر شکل گیری یک تومور، ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر، انسداد و یا سایر علایم مهمی که اعضای گوارشی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، بروز می‌کند. با این حال شایع ترین دلایل بروز نفخ, خوردن بیش از اندازه غذا، بلعیدن هوا, یبوست، عدم تحمل قند لاکتوز و یا آلرژی غذایی است.
نفخ هنگامی ایجاد می شود که مواد غذایی به خوبی در روده هضم نشوند که این مسئله موجب تخمیر مواد غذایی موجود در روده می شود و گاز تولید می کند. علل ایجاد نفخ را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد.
- یبوست : علت های مختلفی برای ایجاد یبوست وجود دارد که از جمله آن ها می توان به کمبود آب در بدن, کمبود فیبر در بدن و کم بودن تحرک اشاره کرد. یبوست منجر به گازهای روده و نفخ و تورم شکم می شود.
- حجم غذایی سنگین : یکی دیگر از دلایل ایجاد نفخ, خوردن وعده های غذایی با حجم سنگین و زیاد است. به همین دلیل توصیه می شود افراد تعداد وعده های غذایی را به جای افزایش حجم هر وعده, افزایش دهند تا دچار نفخ معده نشوند.
- عدم تحمل قند لاکتوز : برخی افراد ممکن است نسبت به برخی از مواد غذایی حساسیت داشته باشند و با خوردن آن ها دچار نفخ شوند. با توجه به این که این مواد غذایی ممکن است برای بدن ضروری باشند, تشخیص و حذف آن ها از رژیم غذایی باید تحت نظر پزشک صورت گیرد. لاکتوز قند موجود در شیر و فرآورده های شیری یکی از این مواد غذایی است که برخی افراد با مصرف آن ها دچار نفخ می شوند.
- پرخوری و عجله کردن در خوردن غذا : پرخوری و عجله کردن در هنگام غذا خوردن باعث می شود تا مقدار قابل توجهی از هوا به داخل معده هدایت شود که این هوا موجب نفخ معده می شود. به همین دلیل توصیه می شود هر وعده غذا ۳۰ دقیقه زمان صرف شود.
- سندروم روده تحریک پذیر : یا گرفتگی روده یکی از مشکلات گوارشی است که با علائمی نظیر دل درد, اسهال یا یبوست و نفخ همراه است و علت این بیماری انقباضات غیر طبیعی عضلات روده ای است.
- ریفلاکس : شایع‌ترین علامت برگشت اسید معده به مری و یا ریفلاکس، احساس سوزش در ناحیه قفسه‌سینه می‌باشد که منجر به نفخ معده می شود.
- مصرف بیش از حد آدامس : آدامس جویدن موجب تورم معده می شود. از سوی دیگر گاز در روده جمع می کند. توصیه می شود به جای مصرف آدامس از مواد غذایی سالم و میوه و سبزیجات استفاده کنید.
- رشد بیش از حد باکتری ها در روده : باکتری های زیادی در روده به صورت طبیعی زندگی می کنند, در صورتی که این باکتری ها افزایش بیش از حدی داشته باشند, در معده, نفخ تولید می کنند.
- نوشیدنی های گاز دار : یکی از شایع ترین دلایل ایجاد نفخ, مصرف بیش از حد نوشیدنی های گاز دارد می باشد.
- قاعدگی در زنان : خانم ها قبل، بعد و در طی قاعدگی ممکن است دچار نفخ شوند. برای کاهش نفخ در این موارد توصیه می شود به طور منظم ورزش کرده و غذاهایی سرشار از فیبر مصرف شود.
پیشگیری از نفخ معده
با توجه به علل ایجاد نفخ, روش های پیشگیری از این مشکل به سادگی انجام پذیر است. از جمله مهمترین مسئله در پیشگیری از نفخ معده, عادات صحیح در غذا خوردن می باشد. ورزش کردن, آهسته غذا خوردن, اجتناب از خوردن نوشیدنی های گازدار و آدامس و به طور کلی خوراکی های نفاخ, درمان یبوست و بیماری هایی که سبب ایجاد نفخ می شوند, روش های طبیعی پیشگیری از نفخ دستگاه گوارش می باشند.
درمان نفخ شکم
درمان نفخ معده شامل درمان توسط رژیم غذایی, درمان با استفاده از دارو ها می باشد.
درمان نفخ با رژیم غذایی
برخی از مواد غذایی در افراد سبب ایجاد نفخ می شوند, برای پیدا کردن این مواد غذایی باید به پزشک مراجعه شود و تحت نظر پزشک این مواد حذف و یا مصرف آن ها کاهش یابد. ممکن است پزشک معالج دستور مصرف برخی از مواد غذایی که هضم آن ها برای معده راحت تر می باشد, را بدهد. برخی از این مواد غذایی شامل : موز، مرکبات، انگور، سیب زمینی، برنج، کاهو، ماست است که این مواد غذایی نیز در برخی از افراد ممکن است سبب ایجاد نفخ شود. دیگر توصیه ها در این زمینه شامل, آرام غذا خوردن, کاهش حجم وعده های غذایی, نجویدن آدامس و ورزش کردن است.
درمان نفخ با مصرف داروها
داروهایی از قبیل پروبیتیک ها، ریفاکسیمین و داروهای حاوی زغال می توانند در درمان نفخ و معده درد موثر باشند که البته مصرف این داروها باید تحت نظر دکتر انجام شود چرا که برخی از این داروها ممکن است مواد لازم سایر دارو ها را نیز جذب نماید.
درمان خانگی نفخ
نفخ نمی تواند به عنوان یک بیماری تلقی شود و معمولا به عنوان خطری برای سلامتی محسوب نمی شود، حال با داشتن رژیم غذایی مناسب و تغییر در شیوه زندگی می توان این مشکل را حل کرد، در زیر برخی از روش های درمان خانگی برای رفع نفخ را معرفی می کنیم :
- نخودآب
مصرف نخودآب همراه با ادویه زعفران و دارچین می تواند بهترین داروبرای درمان نفخ شکم باشد. از این رو می توانید مقدار دلخواهی از نخود را با آب بپزید و بعد از اضافه کردن ادویه ها آن را مصرف نمایید، همچنین نخود آب را می توانید همراه مقداری گوشت نیز بپزید.
- گرم نگهداشتن بدن
گرم نگهداشتن بدن راهکاری عالی برای بهبود نفخ می باشد. به این روش که کیسه حاوی نمک، ارزن و یا سبوس را تهیه کنید و بعد از گرم کردن آن در جای گرمی مثل فر و یا مایکروفر قرار دهید و بعد کیسه گرم حاوی مواد را به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه روی شکم تان بگذارید تا شکم گرم شده و نفخ برطرف گردد، ضمن اینکه این روش برای بهبود بسیاری از علایم گوارشی نیز سودمند می باشد.
- خوردن ماست و دوغ
برخی از افراد ممکن است به لاکتوز حساسیت داشته باشند، بنابراین به جای مصرف شیر می توانند از ماست استفاده کنند، جالب است بدانید که ماست از جمله خوراکی هایی است که سریع جذب می شود، زیرا مراحلی که در فرایند تولید و تهیه آن طی شده است، موجب شده تا ماست به محض ورود به بدن، جذب بافت ها شود.
ساختار شکر موجود در شیر در هنگام تبدیل شدن به ماست می شکند و همین علت یکی از دلایل جلوگیری از بروز نفخ و ایجاد گاز در دستگاه گوارش می باشد، همچنین باکتری های زنده موجود در آن مانند لاکتوباسیلوس و اسیدوفیلوس میزان نفخ را به میزان زیادی کاهش می دهند.
- مصرف سبزی‌های معطر
سبزی های معطری مثل نعناع خشک، گشنیز، گل سرخ، آویشن و زنجبیل در تهیه غذا و یا برای تزیین روی آن موجب رقیق شدن اسید معده خواهد شد و در نتیجه موجب بهبود هضم غذا و آسان تر شدن آن می شوند.
ضمن اینکه استفاده از این نوع سبزی های معطر به صورت جوشانده و یا بهره گیری از عرق آنها مثل عرق نعناع، گلپر، رزماری، آویشن، زردچوبه، زیره و … مانع نفخ می شود، زیرا این سبزی ها حاوی مواد ضدعفونی کننده و میکروب کش می باشند که در قدیم به منظور ضدعفونی دستگاه گوارش استفاده می شد. مصرف آب، ترک سیگار و قدم زدن بعد غذا و انجام فعالیت های فیزیکی به طور روزانه و حداقل ۳۰ دقیقه از دیگر عواملی هستند که از بروز نفخ جلوگیری می کنند.
