فیلم‌ها ما را درون رویاهای مان غرق می‌کنند و باعث تغییر ما می‌شوند. در سینما زندگی رویایی خود را دوباره زنده می‌کنیم. بنابراین، از نظر روانشناسی، فیلم‌ها به جنبه رویایی طبیعت انسان می‌پردازند. تاثیر فیلم‌ها تا حدی از قدرت اولیه رویا ناشی می‌شود. فیلم inception یا "تلقین" با بازی بازیگر محبوب، لئورنادرو دیکاپریو، برای مدت‌ها صدر جدول فروش باکس آفیس بود. آنچه که این فیلم را جذاب کرده، تلفیق جنبه‌های روان‌شناسی با جلوه‌های ویژه و مناظر تخیلی هیجان‌انگیز آن است. شاید جالب باشد بدانید پشت داستان به ظاهر عجیب و غریب "تلقین"، ایده‌ها و تفکراتی است که سالهاست موضوع مطالعه روانشناسان بوده است. به گفته انجمن علوم روان‌شناسی، پژوهش‌های تجربی نشان داده‌اند که ایده‌ها می‌توانند در ذهن افراد کاشته شوند و با حافظه فرد ادغام شوند.

حتی بدون دستگاه‌های فوق‌العاده موجود در فیلم، می‌توانیم ایده و رویا را به افراد القا کنیم. دنیل وگنر، روانشناس دانشمند در دانشگاه هاروارد، در مطالعات خود در زمینه "اثر خرس سفید"، با موفقیت دریافت که وقتی فکر افراد را سرکوب کنیم و آنها را مجبور کنیم به چیزی فکر نکنند، دقیقا برعکس آن عمل خواهند کرد و بیشتر به آن فکر خواهند کرد. به این ترتیب می‌توان ایده‌ها و افکار خاص را به افراد القا کرد. این تئوری آنجایی نمود پیدا می‌کند که در یکی از صحنه‌های فیلم تلقین وقتی از یکی از شخصیت‌ها پرسیده شد که چگونه ایده‌ای را به مردم القا کنیم، پاسخ داد که کار آسانی است، فقط کافی است به آنها بگویید به فیل فکر نکنند.  

 اما آیا واقعا ممکن است یک فکر جعلی طوری در حافظه فرد کاشته شود که صادقانه باور کند که واقعیت دارد؟ الیزابت لوفتوس از دانشگاه کالیفرنیا نشان داده‌است که این نوع از "خاطرات دروغین" مردم را مرتبا گول می‌زنند. الیزابت با کاشت یک خاطره آسیب زننده خاص، مثل گم شدن در یک مرکز کودکی در زمان کودکی، در ذهن شرکت‌کنندگان داوطلب، مطالعه خود را در زمینه خاطرات دروغین آغاز کرد. البته بعد از آن تحقیقات خود را با درمان‌های عملی سوال برانگیزی مثل خاطرات تجاوز در کودکی ادامه داد. در تمامی این مراحل افراد کاملا خاطره دروغین خود را مانند یک رویداد واقعی پذیرفته و باور کرده بودند.

یکی دیگر از جنبه‌های فیلم "Inception" اشاره به این موضوع است که مرز بین رویا و حقیقت بسیار باریک است. زمانی که ایده‌ای به ذهن فرد می‌رسد، ردیابی منبع ایده دشوار خواهد بود. این ایده من است یا پیشنهاد شخص دیگری است؟ این یک رویا است یا واقعا اتفاق افتاده؟ بعضی اوقات ممکن است درک درستی از واقعیت‌ها نداشته باشیم. در فیلم "تلقین" آیا دی‌کاپریو خواب است یا واقعیت دارد؟؟

فیلم تلقین در ابتدا به واقعیت‌ها احترام می‌گذارد. در این فیلم، ماموران نفوذکننده دنیای رویا (به همراه مخاطب) تمایل به سردرگمی بین واقعیت بیرونی و درونی، رویا و بیداری دارند و تنها وسیله‌ای که برای تشخیص این دو دنیا از هم دارند، وسیله‌ای به نام "توتم" است. چیزی که می‌تواند به آنها بگوید همچنان در دنیای رویا هستند یا نه! برای کاب (شخصیت دی کاپریو در فیلم)، توتم یک فرفره ریز فلزی است که اگر در نهایت از چرخش بایستد، به این معنی است که بیدار است؛ اما اگر به صورت دائمی بچرخد، همچنان خواب است.

یکی از مشکلاتی که تیم رویا با آن مواجه است این است که نه تنها باید به اعماق ناخودآگاه فرد نفوذ کنند، بلکه باید راه خود را برای بازگشت از دنیای زیرین به دنیای بیرونی واقعی پیدا کنند. این موضوع می‌تواند از درون مایه اصلی بسیاری از افسانه‌ها از جمله افسانه ملاقات تزوس با میناتور الهام گرفته شده باشد. تصادفی نیست که نام همکار دی کاپریو، آریادنه است. آریادنه کسی است که بعد از اینکه عاشق قهرمان یونانی جوان تروس شد، به صورت مخفیانه شمشیر و توپی از طناب برایش فراهم می‌کند تا به او کمک کند میناتور را شکست دهد و راه بازگشتش از راه پرپیچ و خم و تاریک پیدا کند. رویاهایی که فروید مشهور آنها را "ویا رجیا" می‌نامید، جاده‌ای سلطنتی به سمت ناخوداگاه است که می‌تواند مانند خود ماهیت ناخوداگاه مکانی خطرناک و طولانی باشد. دقیقا به این خاطر که بعضی اوقات بسیار قانع کننده و اغوا کننده است طوری که ممکن است فرد هرگز نخواهد به دنیای واقعی بازگردد و همیشه در رویاهایش غرق شود.

در فیلم جذاب "تلقین" کریستوفر نولان با الهام از تئوری‌ها مختلف روانشناسی، به زیبایی ذهن مخاطب را به بازی می‌گیرد و او را بین دنیای خواب و رویا سردرگم می‌کند تا نشان دهد مرز خیال و واقعیت بسیار باریک‌تر از تصور ماست. گاهی زیستن در یک رویا می‌تواند شیرین‌تر و واقعی‌تر از دنیای واقعی باشد. اینطور نیست؟؟ در پایان فیلم مخاطب درگیر می‌شود که در نهایت در دنیای رویا است یا بیداری؟!

مرجع

A.Diamond, S. (2010, August 1). Psychology Today. Retrieved from INCEPTION: Art, Dream and Reality: https://www.psychologytoday.com/us/blog/evil-deeds/201008/inception-art-dream-and-reality

Hyman, I. (2010, July 23). Inception: The Science of Creating Dreams. Retrieved from psychology today: https://www.psychologytoday.com/us/blog/mental-mishaps/201007/inception-the-science-creating-dreams

psychologicalscience. (2010, August 12). Retrieved from psychologicalscience: https://www.psychologicalscience.org/news/releases/the-psychological-science-of-inception-2.html

Saunders, L. (2011, may). Inception: Film, Dreams and Freud. Retrieved from Offscreen: https://offscreen.com/view/inception_dreams_freud

ریپورتاژ آگهی