سلامت نیوز:صداها و ارتعاش‌هاي صوتي ناهنجار و گوشخراش که با توسعه شهرنشيني افزايش يافته ، روح و روان شهروندان تهراني را آزرده خاطر کرده است. صداهاي بيش از حدِ مجاز که حاصل توسعه حملونقل عمومي، خودروهاي سواري، موتورسيکلت‌ها، حملونقل هوايي، حمل و نقل زميني، کارخانه ها و کارگاه ها است، به عنوان عامل آلودگي به شمار مي‌رود.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان ملی ،اصواتي که اثرات نامطلوبي بر روح، روان و جسم افراد مي‌گذارد و به عنوان يکي از معضلات محيط‌زيستي شهري به حساب مي‌آيد .بر اساس ماده 29 قانون هواي پاک و آيين‌نامه اجرايي آن براي تکميل طرح جامع مديريت آلودگي صدا در کلانشهرها، تکاليفي بر عهده دستگاه هايي از جمله وزارت کشور، نيروي انتظامي براي وسايط نقليه فاقد گواهي معاينه فني و اخذ جرائم از وسايط نقليه واجد آلودگي صوتي، وزارت راه و شهرسازي براي تدوين ضوابط کنترل و کاهش آلودگي صدا در ساخت وسازها و پروژه هاي عمراني داخل محدوده شهرها و نهايتا سازمان حفاظت محيط‌زيست براي پايش و شناسايي منابع و کانون هاي آلودگي صدا مطابق حدود مجاز و برخورد با متخلفان است.
اينکه دستگاه ها تا چه حدي بر وظايف خويش پايبند هستند بحث آلودگي صدا را در اولويت قرار داده اند، بايد بررسي شود. همچنين کاهش آلودگي صوتي در قانون بند 6 منشور حقوق شهروندي نيز مورد توجه قرار گرفته است به گونه اي که شهروندان حق دارند ضمن مشارکت در انجام مسئوليت‌هاي قانوني و تأمين منابع مالي مورد نياز، از هواي پاک، فضاي سبز عمومي و بوستان، معابر تميز و عاري از پسماند و شهري بدون آلودگي‌هاي صوتي و زيست‌محيطي برخوردار باشند.واحد اندازه گيري صدا يا صوت دسي بل است براساس تغييرات فشار هوا مقدار آن بين صفر دسي‌بل - آستانه شنوايي - تا 130 دسي‌بل -آستانه دردناکي- محاسبه مي‌شود.
بر اساس استانداردهاي شرکت کنترل کيفيت هوا صداهاي کمتر از 60 دسي بل در شرايط مناسب، بين 60 تا 65 دسي بل نامناسب براي کودکان و بيماران، 65 تا 70 دسي بل آزار دهنده و بيش از 70 درصد خطرناک است.همچنين آستانه درد گوش در 130- 120 دسي بل است، اما آسيب به اعصاب شنوايي از 85 دسي بل است ضمن اينکه هر فرد سطح تحمل متفاوتي نسبت به سروصدا دارد که آلودگي هاي صوتي و بيش از حد مجاز باعث برهم زدن آرامش در زمان استراحت يا تمرکز افراد در حين انجام کار شده و بر سلامت روان و جسم فرد تاثير منفي بگذارد.
براساس دسته بندي سازمان بهداشت جهاني منابع توليد سروصدا به بخش هايي از جمله صنعت، ترافيک جاده اي، ترافيک ريلي، ترافيک هوايي، کارهاي ساختماني و عمومي، منابع داخلي و منابع گوناگون تقسيم شده است و هر کدام نقش به سزايي در توليد صداهاي ناهنجار دارند.
مهمترين عوامل ايجاد آلودگي صوتي در کلانشهرها و شهرهاي بزرگ به سيستم حمل و نقل شهري از جمله سواري، اتوبوس، کاميون، موتورسيکلت و حتي مترو مربوط مي شود که شهر تهران نيز از اين امر مستثنا نيست.صداهاي زندگي شهرنشيني که شهروندان تهراني را کلافه کرده است و حتي در بعضي از مناطق مسکوني استفاده از شيشه هاي دوجداره نيز پاسخگو نيست.
آلودگي صوتي خاموش است
«آلودگي صوتي يک آلودگي خاموش است» اين گفته مديرکل محيط زيست و توسعه پايدار شهرداري تهران است که از تبعات اين آلودگي بر روي جسم و روح شهروندان ابراز نگراني مي‌کند. شينا انصاري مي‌گويد: ايستگاه‌هاي پايش اندازه‌گيري آلودگي صوتي در تهران فعال است که توسط شرکت کنترل کيفيت تهران مورد رصد و بررسي قرار مي گيرد.
وي ادامه مي‌دهد: موضوع کنترل آلودگي صوتي در مناطقي که صدا بيش از حد مجاز است مورد پيگيري قرار گرفته است و در اين زمينه بايد عايق هاي صوتي و ديوارهايي براي کاهش صداي آلودگي نصب شود. مديرکل محيط‌زيست و توسعه پايدار شهرداري تهران است با اشاره به اين که در قانون هواي پاک به موضوع آلودگي صوتي توجه ويژه اي شده است گفت: اين قانون در سال 96 به تصويب رسيد و يک سال بعد از آن آيين نامه اجرايي به دستگاه هاي مربوطه ابلاغ شد.
وي بيان مي کند: وزارت راه و شهرسازي، سازمان محيط زيست، شهرداري ها و نيروي انتظامي در اين زمينه موظف هستند در همين راستا وضع قوانين براي کاهش آلودگي صدا به تنهايي کافي نيست بلکه آنچه اهميت دارد قابليت اجراي اين قوانين در کشور هست از اين رو بدون پايبندي دستگاه ها به اجراي قوانين و همراهي مردم، امکان کنترل و مديريت اين آلودگي ميسر نخواهد شد. انصاري خاطر نشان مي کند:
شهر تهران داراي بيش از 60 بزرگراه است که تردد خودروها آلودگي 75 تا 85 دسي بل را ايجاد مي کند در حالي که حدود مجاز آلودگي صوتي براي پهنه هاي مسکوني در روز 55 دسي بل و شب 45 دسي بل است ضمن اينکه وجود دو فرودگاه عمده در محدوده شهر تهران، شبکه راه آهن در جنوب تهران، وجود کارگاههاي پراکنده صنعتي در سطح شهر از جمله نجاري، تراشکاري، صافکاري و آهنگري در مجاورت مناطق مسکوني، آموزشي و بهداشتي- درماني به پررنگ شدن آلودگي صوتي پرداخته است.
امکان رصد لحظه اي آلودگي صوتي در سايت کنترل کيفيت هواي تهران وجود دارد بر اين اساس اکنون ايستگاه هاي شهيد گمنام با 73.2 دسي بل، ستاد بحران و آذري 72.3 دسي بل، بزرگراه افسريه با 72.5 دسي بل و ميدان خراسان با 72.1 دسي بل داراي بيشترين آلودگي صوتي و در شرايط خطرناک قرار دارد.
36 ايستگاه سنجش آلودگي صوتي
مديرعامل شرکت کنترل کيفيت هواي تهران مي گويد: در حال حاضر 36 ايستگاه سنجش صدا در سطح شهر تهران وجود دارد که به صورت 24 ساعته داده‌برداري صورت مي‌گيرد و نتايج به صورت شاخص‌هاي روزانه و شبانه بر روي سامانه بر خط آلودگي صدا براي شهروندان قابل دسترسي مي‌باشد.
حسين شهيد زاده ادامه مي دهد: با توجه به اينکه مهمترين منبع آلودگي صوتي وسايل حمل و نقل موتوري هستند، بالطبع نقاطي که در مجاورت بزرگراه‌ها و معابر پر تردد قرار دارند؛ داراي بيشترين سطح تراز صوت هستند طبق سنجش‌هاي انجام شده ميانگين تراز صوت در بزرگراه‌هاي تهران بين 70 تا 80 دسي‌بل است.
وي با اشاره به مناطق مجاور فرودگاه مهرآباد تهران مي گويد: شهروندان در اين محله ها علاوه بر صداي ترافيک در معرض صداي ناشي از عبور هواپيما نيز هستند، مناطق جنوبي تهران که در مجاورت خطوط ريلي بوده و اطراف منطقه بازار به دليل تردد بالاي موتورسيکلت‌ها همگي از جمله مناطق با سطح آلودگي بالا هستند.
مديرعامل شرکت کنترل کيفيت هواي تهران اجراي طرح هاي ديوارهاي صوتي را جز وظايف سازمان حمل و نقل و ترافيک عنوان مي کند و ادامه مي‌دهد: اين موضوع در طرح هاي جديدتر توسط معاونت فني و عمران اجرا مي‌شود ضمن اينکه شهرداران مناطق هم در مقاطعي اقدام به نصب ديوار صوتي کرده اند.
علاوه بر نصب ديوارهاي صوتي، کاشت پوشش گياهي در حاشيه بزرگراه‌ها از جمله اقداماتي است که تا کنون انجام شده است.وي مي گويد: مواردي مانند تست صداي اگزوز وسايل نقليه سبک در مراکز معاينه فني، تعيين حريم صوتي بزرگراه‌ها و اضافه شدن آن به لايه طرح تفصيلي شهر تهران، تدوين چک ليست مبحث 18 مقررات ملي ساختمان و اجراي سختگيرانه آن براي پلاک‌هاي مجاور بزرگراه از جمله اقداماتي است که با همکاري بخش هاي ديگر شهرداري در دست انجام است که به زودي شاهد اجرايي شدن آنها در شهر تهران خواهيم بود.شهيدزاده به راهکارهاي کنترل آلودگي صوتي اشاره کرده و بيان مي کند:
بر‌خلاف آلودگي هوا که کنترل منبع مهمترين نقش را در کاهش آن دارد، در بحث آلودگي صدا علاوه برکنترل منبع نظير برقي کردن موتورسيکلت‌ها و نوسازي ناوگان حمل و نقل موتوري؛ کنترل صدا در مسير و دريافت کننده نيز اهميت زيادي دارد از اين رو استفاده از مصالح جاذب در نماي ساختمان‌ها، نصب پنجره‌هاي چند جداره استاندارد، رعايت فاصله مناسب بين منازل مسکوني و معبر، کاشت پوشش گياهي متراکم در حاشيه بزرگراه‌ها و اصلاح ساختار شهري راهکارهايي است که حتماً بايد در کنار کنترل منبع به آن توجه شود.
وي مي گويد: موضوع آموزش و افزايش آگاهي مردم در ارتباط با نقش مؤثر آنها در کنترل آلودگي صدا بحثي است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. گنجاندن مطالبي با موضوع آلودگي صوتي در کتب درسي، استفاده از پارک‌هاي ترافيک و آموزش دانش‌آموزان از سنين پايين و حتي برگزاري کلاس‌هاي آموزشي در سراي محلات براي والدين قطعا نقش مهمي در افزايش سطح آگاهي جامعه خواهد داشت.
آلودگي صوتي و مشکلات عصبي
يکي از کارشناسان مسائل مديريت زيست محيطي گفت: آلودگي صوتي يکي از موارد محيط زيست شهري است که با توسعه شهرها و به تبع آن گسترش حمل و نقل و رشد صنايعي از جمله آهنگري و تراشکاري و ساير موارد شکل مي گيرد.جمال قدوسي که يکي از اساتيد دانشکده منابع طبيعي دانشگاه تهران است ادامه مي‌دهد: صوت نيز مانند ساير موارد داراي استانداردهاي مشخص است که اگر از حد مجاز عبور کند باعث آسيب به گوش و در مراحل بالاتر مشکلات عصبي و پرخاشگري مي‌شود. وي بيان مي‌کند:
آلودگي صوتي تحمل فرد را به صورت ناخودآگاه کم مي‌کند و اين امر در کنار ساير فشارهاي اقتصادي و روحي تشديد کننده است و فرد را به درجه اي از عصبانيت و کاهش تاب آوري در برخورد با مسائل مي‌کند. کارشناس مسائل مديريت زيست‌محيطي همچنين با بيان اينکه جانمايي پارک ها و فضاي سبزها در تهران براي آرامش شهروندان مناسب نيست مي‌گويد: متاسفانه اين فضاها در مکان‌هايي قرار گرفته است که از هر چهار طرف به خيابان ها منتهي مي شود و در آن استانداردهاي صدا رعايت نشده است.
وي اضافه مي کند: پارک نياوران را در نظر بگيريد به خاطر سر بالايي که وجود دارد باعث مي شود تا کاميون ها براي بالا رفتن از خيابان با دنده سنگين حرکت کنند و در نهايت به صداهاي ناهنجار ختم مي شود به همين علت است که امروزه در پارک ها و فضاهاي سبز حضور پرندگان بسيار کم و يا حتي ناچيز شده است.قدوسي تاکيد مي کند:
مکان هاي زيست محيطي با وجود زيبايي هايي که دارند بايد آرامش اعصاب و روان را به ارمغان بياورند اين درحالي است که حتي در پارک ها نيز به جاي شنيدن صداي پرندگان صداي بوق خودروها و ساير آلودگي هاي صوتي به گوش مي رسد اين عوامل نقش مهمي در پناه بردن تهراني‌ها در تعطيلات به سمت جنگل‌ها و دريا در نقاط شمالي کشور مي‌شود.
اين استاد دانشگاه با اشاره به اينکه شهرداري ها و سازمان محيط زيست بايد موضوع آلودگي صوتي را در اولويت قرار دهند ادامه مي دهد: بايستي به اين نهادها هشدار داد که حفظ سلامتي شهروندان مساله مهمي است که بايد به آن توجه شود و معماري شهرها و نظارت بر آن را در دستور کار قرار دهند.
وي ابراز کرد: در بسياري از کشورهاي دنيا در اطراف فضاها و پارک ها از درخت هاي چند اشکوبه و ديواري از فضاي سبز به ضخامت حدود 10 سانتي متر استفاده مي‌کنند تا آلودگي صوتي کاهش پيدا کند اين درحالي است که در وسط بعضي از پارک هاي تهران مقدار آلودگي صوتي دوبرابر حد مجاز است. کارشناس مسائل مديريت زيست محيطي تاکيد مي کند:
استفاده از درختان و درختچه هاي زينتي نه تنها آلودگي هاي صوتي را کاهش مي‌دهد؛ بلکه به حفاظت و زيبايي محيط زيست نيز کمک قابل‌ملاحظه‌اي مي کند اثر گياهان در کنترل صدا بستگي به نوع درخت و درختچه متفاوت است. با توجه به نوع، ارتفاع، تراکم، بافت، خصوصيات برگ و طرز قرار گرفتن آن، موقعيت درختان و شرايط آب و هوايي ميزان کاهش شدت صوت متفاوت است.
وي خاطر نشان مي کند: گياهان از طريق جذب، انکسار و انحراف صدا باعث کنترل آن مي شوند آنها همچنين با تبديل صداهاي ناهنجار به صداهاي دلپذيرتر از طريق حرکت برگها باعث کاهش اثرات نامناسب صداها مي شوند و به فرد آرامش را هديه مي‌کنند. قدوسي با بيان اينکه آلودگي صوتي مانند بيماري ديابت خاموش است مي گويد:
مسئولان مربوطه بايد موضوع آلودگي صوتي را مورد توجه قرار دهند و در معماري فضاهاي سبز، آپارتمان‌ها، حتي بيمارستان‌ها توجه ويژه‌اي داشته باشند امروزه در تهران شاهد هستيم بسياري از بيمارستان‌ها در حاشيه خيابان‌هاي پرتردد احداث شده‌اند که حتي آرامش اعصاب در محيط بيمارستاني وجود ندارد.
