اصطلاحات مهم و کاربردی در بورس داخلی

اصطلاحات مهم و کاربردی در بورس داخلی

مجموعه: متفرقه اينترنت و كامپيوتر

بورس اوراق بهادار یک بازار متشکل سرمایه ‌است که در آن سهام شرکت‌های خصوصی و دولتی طبق قانون خاصی خرید و فروش می‌شود و از سویی محلی برای جمع‌آوری پس‌انداز و نقدینگی بخش خصوصی به منظور انجام پروژه‌های سرمایه‌گذاری بلند مدت است و مرجعی است برای مردم که وجوه مازاد خود را برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها به کار انداخته و از سود آن برخوردار شوند. بورس از طریق جذب و به کار انداختن سرمایه‌های راکد، حجم سرمایه‌گذاری در جامعه را بالا می‌برد.

بورس بین عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان سرمایه ارتباط برقرار می‌کند و معاملات بازار سرمایه را تنظیم می‌نماید. هم چنین با قیمت‌گذاری سهام و اوراق بهادار تا حدودی از نوسان شدید قیمت‌ها جلوگیری می‌کند. 

بازار سرمایه همچون هر کسب و کاری نیاز به آموزش دارد. آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد بورس یکی از اولویت‌هایی است که هر سرمایه‌گذاری باید انجام دهد. 

در این مقاله قصد داریم به معرفی تعدادی از اصطلاحات پرکاربرد و رایج بورس بپردازیم:

کد معاملاتی (کدبورسی) :

کسانی که قصد سرمایه‌گذاری در بورس دارند، باید از یک کارگزاری کد بورسی دریافت کنند.

کسانی که کد بورسی دریافت می‌کنند، می‌توانند از طریق نرم‌افزارهای آنلاین که کارگزاری در اختیار آنها می‌گذارد، خرید و فروش سهام را انجام دهند. کد بورسی شامل 3 حرف اول نام خانوادگی به همراه یک عدد ثابت می باشد.

بازار اولیه :

بازار اولیه، بازاری است که شرکت هایی که تازه در بورس پذیرش شده اند، بخشی از سهام آن ها آنجا عرضه می شود و در این بازار پذیره  نویسی می شوند.

بازار ثانویه :

بازار ثانویه بر خلاف بازار اولیه، بازاری است که سهام شرکت های پذیرفته شده در بازار اولیه، مورد معامله قرار می گیرد.

پرتفوی:

سبدی از سهم‌های شرکت‌های مختلف است که با هدف کاهش ریسک سرمایه‌گذاری تهیه می‌شود. کارشناسان اقتصادی حتی در بهترین حالتهای تحلیلی خرید تنها یک سهم (اصطلاحاً تک سهم شدن) را توصیه نمی کنند و پیشنهاد خرید چند سهم متنوع را می دهند. این کار برای آن است که ریسک سرمایه گذاری کاهش یابد.

شرکت کارگزاری :

کارگزاری ها بنگاه‌های معاملاتی هستند که خرید و فروش سهام از طریق آنها صورت می گیرد. در این خرید و فروش آنها وکیل تام الاختیار فروشنده و خریدار هستند. کارگزاری ها واسطه بین سهامداران و سازمان بورس محسوب می شوند. همانطور که برای انجام امور مربوط به دارایی های پولی به بانک مراجعه می کنیم، برای انجام امور مربوط به دارایی سهام خود نیاز داریم به یک شرکت کارگزاری مراجعه کنیم.

شاخص کل :

در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست.

به طور کلی این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است، به‌عبارت‌دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است. 

نماد شرکت‌های بورسی:

نماد، کد شرکت‌هایی است که برای سهولت شناسایی آنها و دسته‌بندی‌شان در بورس مورد استفاده قرار می‌گیرد. حرف اول گروه صنعتی + بخشی از نام شرکت

سود مرکب :

سود مرکب، سودی ترکیب‌شده و مضاعف است. به عبارت دیگر، در محاسبه سود مرکب علاوه بر محاسبه سودی که به اصل سرمایه تعلق می‌گیرد، سودی که به خود سودها تعلق می‌گیرد هم در نظر گرفته می‌شود. در محاسبه سود ساده، فقط اصل سرمایه و سودی که به آن تعلق می‌گیرد مهم است. به زبان ساده تر سود یا بهره مرکب به نوعی از سود گفته می‌شود که برای محاسبه آن علاوه بر اصل سرمایه، میزان سود حاصل از بهره‌های جمع شده از دوره‌های قبل سپرده یا وام نیز اضافه می‌گردد.

روند :

روند یا Trend زمانی تشکیل می گردد که تغییرات نرخ به صورت پیوسته در یک مسیر انجام گردد. زمانی که آن مسیر در حال افزایش و صعودی باشد این روند را صعودی و در صورتی که آن مسیر کاهشی و نزولی باشد این روند را نزولی میگویند. در روند صعودی دارای کف ها و سقف های بالاتر و در روند نزولی کف ها و سقف های پایین تر داریم.

هدف یا Target :

Target به معنای هدف است بطور مثال شما سهامی را در قیمت 300 تومان میخرید و پیش بینی می کنید که به قیمت 400 تومان خواهد رسید. این 400 تومان می شود هدف قیمتی یا تارگت شما.

تحلیل تکنیکال :

تحلیل تکنیکال بازارهای سهام و روند بازار به ‌معنای مطالعه تاریخچه داده‌های بازار از جمله قیمت و حجم معاملات است. در واقع، تحلیلگران بر پیش‌بینی رفتار آیندهٔ بازار از عملکرد گذشتهٔ بازار استفاده می‌کنند.

تحلیل بنیادی :

یکی از مهمترین تحلیل هایی که بازار سرمایه دنیا از این تحلیل استفاده می کنند، تحلیل بنیادی یا فانتامنتال می باشد. در این تحلیل، بیشتر به ساختار اقتصادی، سیاسی و بررسی محتوای ساختار بازار سرمایه متکی است. تحلیلگرانی که از فانتامنتال استفاده می کنند در هر زمان، یک ارزش ذاتی برای کل بورس در نظر می گیرند. این ارزش با در نظر گرفتن اوضاع و رویدادهای اقتصادی معین می شود. در این تحلیل از کل به جزء می رسیم. یعنی از اقتصاد کلان شروع شده و به اقتصاد های خرد می رسد. سطح صنعت و در آخر وضعیت شرکت مورد نظر را با استفاده از صورت های مالی و گزارش های حسابرس بررسی شده و با پیش بینی سود و زیان آتی شرکت، ارزش ذاتی شرکت با روش مناسب محاسبه می شود. هرگاه بین ارزش بازار و ارزش ذاتی سهام تفاوت قابل توجهی دیده شود، تصمیم گیری در خرید و فروش آن سهام اهمیت می یابد.

مجمع عمومی عادی سالیانه :

پس از مشخص شدن اساسنامه شرکت، همه ساله مجمعی تشکیل می گردد به نام مجمع عمومی عادی سالیانه که در آن صورت های مالی شرکت به تصویب سهامداران می رسد و نسبت به تقسیم سود حاصل شده ی سال مالی تصمیم گیری انجام می گیرد. این مجمع نیز با حضور نیمی از صاحبان سهام رسمیت می یابد و در صورت عدم تشکیل، در نوبت بعدی با حضور هر تعداد از سهامداران رسمیت دارد.

مجمع عمومی فوق العاده :

 اگر بنا به دلایلی نیاز به تصمیم گیری های مهمی نظیر انحلال یا اعلام ورشکستگی شرکت باشد، خارج از زمان مقرر برای تشکیل مجمع عمومی عادی سالیانه، اعلام اطلاع رسانی عمومی جهت دعوت به مجمع صورت می گیرد. این مجمع همان مجمع عمومی فوق العاده است. این مجمع در نوبت اول با حداقل نیمی از سهامداران تشکیل می شود و در صورت عدم تشکیل در نوبت اول، نوبت دوم با حضور ۳/۱ اعضا نیز رسمی است. همچنین کلیه مصوبات با ۳/۲ آرای حاضر به تصویب می رسد.

افزایش سرمایه :

شرکت ها به منظور تأمین منابع موردنیاز برای اجرای طرح‌های توسعه ای و رشد سرمایه‌گذاری‌ها، تأمین سرمایه در گردش، اصلاح ساختار سرمایه و … اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند. شرکت‌ها قبل از افزایش سرمایه، ابتدا معمولا مدارک و مستندات افزایش سرمایه را روی سامانه کدال ارسال می‌کنند. همچنین چند روز قبل از بسته شدن نماد و برگزاری مجمع عمومی فوق العاده افزایش سرمایه، آگهی برگزاری مجمع روی سایت کدال قرار می‌گیرد.

افزایش سرمایه به سه روش انجام می‌شود:

از محل سود انباشته و اندوخته طرح و توسعه در قالب سهام جایزه

از محل آورده نقدی و مطالبات در قالب حق تقدم

از محل صرف سهام

حجم مبنا :

حجم مبنا حداقل تعداد برگه سهمی است که باید در یک روز معاملاتی روی یک قیمت دادوستد شود تا قیمت پایانی به قیمت معامله‌‌شده برسد. در صورتی که تعداد سهام معامله‌شده در طول روز کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت. ميزان حجم مبنا هم اكنون برابر با هشت ده هزارم تعداد سهام شركت است.

قیمت آخرین معامله:

به آخرین قیمتی که سهام یک شرکت در یک روز بین خریدار و فروشنده در بازار بورس معامله می‌شود، قیمت آخرین معامله گفته می‌شود.

قیمت پایانی:

به میانگین وزنی قیمت سهام شرکت با در نظر گرفتن حجم مبنا، قیمت پایانی گفته می‌شود. قیمت پایانی هر روز مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می‌گیرد. مثلاً اگر قیمت پایانی روز دوشنبه 100 ریال باشد، بازه مجاز نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد یعنی سه‌شنبه بین مثبت 5 درصد (105 ریال) و منفی 5 درصد قیمت پایانی روز معاملاتی گذشته (95 ریال) خواهد بود.

نرخ پیشنهادی :

نرخ پیشنهادی یکی از مفاهیم بورس و مبلغی است که یک معامله‌گر تمایل دارد برای هر سهم مفروض بپردازد. در مقابل، نرخ پیشنهادی فروشنده را داریم که به مبلغی گفته می‌شود که فروشنده برای همان سهم مفروض مطالبه می‌کند. اختلاف این دو قیمت را مابه‌التفاوت می‌نامند.

سهام شناور :

 به آن بخش از سهام غیر مدیریتی که مالکیت آن عموم مردم در بازار سرمایه هستند، سهام شناور می گویند.

نسبت p/e :

یکی از عواملی که همیشه در بین سرمایه‌گذاران بورس کاربرد زیادی دارد، نسبت p/e است. نسبت p/e نسبت قیمت یک سهم به پیش بینی سود سهام (eps) آن است. سرمایه گذاران حاضرند به ازای دریافت هر ریال سود یک شرکت، چند ریال برای خرید آن بپردازند. از این نسبت برای ارزش‌گذاری سهام استفاده می‌شود.

یکی از رایج‌ترین اشتباهات که سرمایه‌گذاران مبتدی انجام می‌دهند، خرید سهام صرفا بر مبنای نسبت p به e است. در حالیکه ممکن است ارزش سهام بیش نمایی شده باشد و هیچ تضمینی وجود ندارد که بعدا به سرعت پایین نیاید. از طرفی p/e پایین لزوما به این معنی نیست که ارزش یک شرکت کم‌نمایی شده، بلکه به معنای آن است که بازار معتقد است شرکت در آینده‌ای نزدیک با مشکل روبرو خواهد شد.

EPS  :

منظور از EPS سود شرکت به ازای هر سهم است. هر شرکت در بازار بورس ، اول سال مالی، سود تخمینی خود را بر اساس نظر هیات مدیره اعلام می کند و در کدال منتشر می کند. این سود با محافظه کاری اعلام می شود. لذا این سود پیش بینی  شده، در قیمت سهام تاثیر بسیاری دارد. برای این که EPS  را بدست  آورید، باید سود خالص شرکت را بر تعداد سهام تقسم کنید.

بسته شدن نماد :

هر گونه تغییر، اعم از تغییر در اصول اساسی شرکت به مانند تغییر محل، تعدیل EPS، افزایش سرمایه و تعیین اعضای هیئت مدیره و … تنها در صورتی امکان پذیر است که نماد معاملاتی شرکت بسته شود. یعنی معاملات سهام شرکت تا زمان تصمیم گیری در خصوص موارد فوق تعطیل خواهد شد و نماد شرکت در تابلوی بورس به وضعیت متوقف در خواهد آمد.

لازم به ذکر است، بعد از تصمیم گیری در خصوص موارد فوق و با اجازه سازمان بورس، سهام شرکت مورد نظر با قیمت جدید وارد تابلو خواهد شد یا اصطلاحاً نماد بازگشایی می شود و در اولین روز باز شدن، سهام از قانون حجم مبنا پیروی نکرده و مانند روزهای دیگر سقف و کف قیمتی مجاز نخواهد داشت.

پولبک Pullback :

پولبک به برگشت قیمت به سطح مهم قبلی به منظور قدرت گرفتن برای ادامه حرکت گفته میشود به طور مثال اگر خط روندی بشکند و قیمت بعد از مقدار کمی دور شدن از خط روند در حرکت اصلاحی خود به خط روندش سری بزند و برگردد به آن پولبک گفته میشود.)

دستور Order :

اردر (Order) دستور مشتری برای خرید یا فروش می باشد.