اسناد آمریکا درباره کودتای 28 مرداد به تازگی منتشر شده است.
اسناد آمریکا درباره کودتای 28 مرداد چه می گوید؟
اسناد آمریکا درباره کودتای 28 مرداد به تازگی منتشر شده است. این اسناد 64 سال به صورت طبقه بندی شده محافظت می شدند، تا اینکه سه روز پیش دولت آمریکا و وزارت خارجه این کشور اسناد کوتای آمریکایی 28 مرداد را منتشر کردند...
وزارت امور خارجه امریكا بعد از ٦٤ سال ٣٧٥ سند تازه از كودتای ٢٨ مرداد ١٣٣٢ و سرنگونی دولت محمد مصدق منتشر كرده است. این اسناد به وقایع سالهای ۱۹٥٤- ۱۹۵١ میلادی میپردازد و حوادث قبل از كودتا، عملیات سرنگون كردن مصدق و نیز وقایع پس از آن را در بر میگیرد. سندهای منتشر شده شامل ۴ محور كلی:
1_تلاشهای ایالات متحده برای فهمیدن مصدق از فوریه ۱۹۵۱ تا فوریه ۱۹۵۲
2_بحران سیاسی جولای ۱۹۵۲ ایران و تبعاتش
3_برنامهریزی و اجرای عملیات آژاكس در اوت ۱۹۵۳
4_روزهای پس از عملیات آژاكس از سپتامبر ۱۹۵۳ تا دسامبر ۱۹۵۴
هستند.
در یكی از جنجالیترین سندهای این مجموعه سازمان سیا به آیتالله كاشانی و نیروهای مذهبی اتهام مخالفت با مصدق و طرفداری از موضع رژیم شاه را وارد كرده است.
در همین زمینه «تاریخ ایرانی» گزارش داده وزارت خارجه امریكا سال گذشته - در دوران ریاستجمهوری باراك اوباما و تصدی جان كری بر این وزارتخانه - اجازه انتشار كتاب اسناد كودتای ایران را نداده بود. وزارت امور خارجه امریكا در سال ۱۹۸۹ كتاب اسناد مربوط به روابط ایران و دولت دوایت آیزنهاور را منتشر كرد كه اسناد كودتا در آن گنجانده نشد. آن اقدام بحثبرانگیز اعتراضات زیادی را در پی داشت. به همین علت در سال ۱۹۹۲ كنگره امریكا، وزارت امور خارجه را موظف كرد كه تاریخ دیپلماسی ایالات متحده را به طور «جامع، دقیق و قابل اعتماد» چاپ كند. وزارت امور خارجه همچنین پذیرفت كه نسخه تكمیل شده روابط ایران و امریكا در دهه ۱۹۵۰ را چاپ كند كه سرانجام روز پنجشنبه (۱۵ ژوئن) منتشر شد. پیش از این در سال ۲۰۱۳ سازمان اطلاعات مركزی ایالات متحده (سیا)، با خارج كردن اسنادی از طبقهبندی محرمانه به نقش خود در آن كودتا اعتراف كرده بود.
نقش مستقیم امریكا در مدیریت كودتای ٢٨ مرداد
سایت ایران آنلاین هم گزارش داده چند سند از این مجموعه نشان میدهد كه سى آى اى و دولت امریكا روحیهشان را پس از ٢٥ مرداد از دست داده بودند. در یكی از اسناد به صراحت آمده است كه بعد از شكست كودتا در ٢٥ مرداد هم سیا هم سفیر امریكا معتقد بودند باید عملیات علیه مصدق را متوقف كرد. در این اسناد كه مربوط به مكاتبات محرمانه سفارت امریكا در تهران با وزارت امور خارجه این كشور و سازمان جاسوسی سیا است، به وضوح از نقش مستقیم امریكا در مدیریت این كودتا و كنار زدن دولت منتخب دكتر مصدق پردهبرداری شده است. همچنین در سند مربوط به ١٩ اوت ١٩٥٣، رابط سیا و سفیر امریكا در تهران در یك تلگرام محرمانه با اشاره به در شُرف موفقیت بودن سرنگونی دولت مصدق، از دولت وقت امریكا میخواهند پس از روی كار آمدن زاهدی (دولت كودتا) فورا ٥ میلیون دلار بودجه برای كمك به دولت او اختصاص دهد. همچنین در یكی دیگر از ٣٧٥ سند منتشرشده، سفیر امریكا از محمدرضا پهلوی، شاه سابق ایران، میخواهد در بیانیهای از نظامیان و مردم بخواهد فرامین زاهدی را اجرا كنند.
اسناد مهم ١٨ آگوست ١٩٥٣
همچنین در یكی از اسناد مربوط به ١٨ اگوست ١٩٥٣ آمده كه اگر شاه فرار نمیكرد، همان اول، دولت مصدق سرنگون میشد.
ترجمه متن این سند :
"دستورات جدید در ادامه میآید (دستوراتی كه باید از سوی سفیر بغداد در صورت ترك رم به مقصد بغداد از سوی شاه گرفته شود) باید به شاه گفته شود كه سخنانی در تشكر از ملت ایران برای قیام ناگهانی در حمایت از او بیان كند و همچنین باید از مردم ایران بخواهد كه حمایت خود را ادامه دهند و قصد خود برای بازگشت به كشور را سریعتر اعلام كند. شاه باید هر چه سریعتر خود را اماده بازگشت به ایران كند. ما توصیه كردیم كه در تهران جمعیت بسیار زیادی از حامیان شاه استقبال خوبی از او كنند. ما احساس میكنیم خیلی مهم است كه شاه هر چه سریعتر به ایران بازگردد چراكه اوضاع همچنان مشخص نیست و حضور او میتواند اوضاع را متفاوت كند. در صورتیكه شاه همچنان در بازگشت به ایران تردید داشت، در محافل دیپلماتیك در واشنگتن باید این سخن را تكرار كنید: آنچه او انجام داد كاملا با قانون ایران مطابقت داشت و همچنین در راستای حفظ سنت و عمل ایرانی بود.
اگر شاه در كشور باقی میماند و فرار نمیكرد و با حضورش از زاهدی حمایت میكرد، تغییر دولت در همان وهله اول اتفاق میافتاد. بخش اعظم این ناكامی به خاطر این حقیقت است كه شاه به طور ناگهانی كشور را ترك كرد و تنها چند برگه از خود به جا گذاشت كه محتوای آنها معنادار نیست. پس از شكست كودتای ۲۵ مرداد، محمد رضا شاه، محور اصلی كودتاچیان سحرگاه ۲۵ مرداد، از كشور فرار میكند. در تلگرافی كه بری سفیر امریكا دربغداد به وزارت امورخارجه كشور متبوعش درباره ملاقات خود با شاه دربغداد به تاریخ ۲۶ مرداد، ارسال میكند، از روحیه درهم شكسته شاه صحبت میكند. شاه تا ایتالیا هم نقل مكان كرد در آنجا بود كه از خبر سقوط مصدق باخبر میشود. "
اسنادی که سیا از کودتای 28 مرداد منتشر کرد
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر
seemorgh.com/culture
منبع: روزنامه اعتماد/entekhab.ir/farsnews.com