عجیب‌ترین و منحصر به فردترین پدیده‌های کیهانی

روزنامه خراسان: هایپریون برقی، پاستای هسته‌ای و سیاره‌ای سرگردان با شفق‌های قطبی از شگفت‌انگیزترین پدیده‌هایی هستند که در فضای خارج از جو زمین کشف شده‌اند.

عجیب‌ترین پدیده‌های کیهانی فهرستی از ۱۲ جرم و پدیده شگفت‌انگیز و جالب توجه در سراسر جهان است که از کهکشان‌های فسیل شده گرفته تا پاستای هسته‌ای، موارد حیرت‌انگیزی را شامل می‌شود. این ۱۲ مورد، باورنکردنی‌ترین پدیده‌هایی هستند که در فضای خارج از جو زمین کشف شده‌اند. پدیده‌های شگفت‌انگیز بسیاری در سیاره ما وجود دارند، همین حقیقت که زمین از لایه‌ های نازکی از سنگ پوشیده شده که روی مواد مذاب جابه‌جا می‌شوند و زیر لایه‌ای نازک از گاز قابل تنفس برای انسان‌ها قرار دارد، به اندازه کافی عجیب و حیرت‌انگیز است. با وجود این همه روزه دانشمندان ستاره‌شناس و کیهان‌شناس، پرده از راز مباحث مختلفی در جهان اطراف برمی‌دارند و شگفتی‌های دنیایی را که در آن زندگی می‌کنیم، بیشتر و بیشتر برای ما آشکار می‌کنند. در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی ۱۲ مورد از عجیب‌ترین پدیده‌های کیهانی بپردازیم.

سیگنال‌های رادیویی مرموز

از سال ۲۰۰۷ تاکنون دانشمندان پالس هایی از امواج رادیویی را دریافت کرده اند که بسیار قوی و نورانی هستند و طول عمر آن ها چند میلی ثانیه بیشتر نیست. این پالس‌ها با نام سیگنال رادیویی فضایی (FRB) شناخته می شوند و به نظر می رسد منشأ آن ها، میلیاردها سال نوری با ما فاصله داشته باشد.

به تازگی محققان یک سیگنال رادیویی فضایی تکرار شونده دریافت کرده اند که شش بار پشت سر هم تکرار شده است. چنین پدیده ای در نوع خود منحصر به فرد است و محققان امیدوارند کشف آن به مشخص شدن ماهیت این سیگنال ها کمک کند.

پاستای هسته‌ای

دومین نمونه از عجیب ترین پدیده‌های کیهانی به عنوان قوی ترین ماده در جهان هم شناخته می‌شود. گفته شده پس از مرگ یک ستاره، پروتون ها و نوترون های به جا مانده در معرض گرانش شگفت انگیزی قرار می گیرند و به این ترتیب رشته هایی باریک و شبیه ماکارونی را تشکیل می دهند. شبیه سازی ها نشان می دهند که برای شکستن این رشته های پاستای هسته ای، باید نیرویی ۱۰میلیون برابر بیشتر از نیروی لازم برای شکستن فولاد به کار گرفته شود.

حلقه‌های هائومیا

سیاره کوتوله هائومیا یا هومیا (Haumea) به خودی خود عجیب و غیرمعمول است؛ این جرم آسمانی در کمربند کویپر، در خارج از مدار سیاره نپتون قرار دارد و به واسطه ظاهر کشیده، دارا بودن دو قمر و رفتار های عجیبش، به عنوان موضوعی جالب توجه در دنیای ستاره شناسی در نظر گرفته می شود.

روز در هائومیا تنها چهار ساعت طول می کشد و به همین دلیل این جرم آسمانی سریع ترین چرخش را در میان اجرام بزرگ منظومه شمسی به خود اختصاص داده است. با این همه وقتی هائومیا در سال ۲۰۱۷ از جلوی یک ستاره عبور کرد، دانشمندان مشاهده کردند یک حلقه باریک از سنگ های آسمانی به دور آن می گردند و گفته شده که این حلقه به احتمال قوی نتیجه برخورد سیاره کوتوله با جرم آسمانی دیگری در گذشته بوده است.

عجیب‌ترین ستاره

ستاره شناسی به نام تابتا بویاجیان از دانشگاه ایالتی لوئیزیانا مدتی پیش ستاره ای عجیب به نام KIC را کشف کرد که در زمانی کوتاه، سر و صدای زیادی در دنیای ستاره شناسی به پا کرد. این ستاره با نام ستاره تبی (Tabby's star) هم شناخته می شود و عجیب ترین خصوصیت آن، کم شدن نورش به طرزی غیرمنتظره و مرموز است.

گفته شده که ستاره تبی گاهی تا ۲۲ درصد از مقدار اولیه نور خود را از دست می‌دهد و هیچ بازه زمانی مشخص و سیستم خاصی برای کم و زیاد شدن نور آن وجود ندارد. بلافاصله پس از مطرح شدن خبر کشف این مورد از عجیب‌ترین پدیده‌های کیهانی، طرفداران تئوری های توطئه اظهار کردند به احتمال قوی ساختار هایی از موجودات فضایی پیشرفته در اطراف ستاره وجود دارند و این موجودات باعث کم و زیاد شدن نور ستاره می شوند. با این همه دانشمندان توضیح عاقلانه تر و قابل قبول تری را ارائه کرده اند؛ گفته شده که ممکن است ابر عظیمی از گرد و غبار کیهانی در اطراف این ستاره وجود داشته باشد و عبور این توده های گرد و غبار باعث تغییر درخشندگی ستاره ‌شود.

ماهی که خود یک ماه دارد!

بسیاری معتقدند جرمی شگفت انگیزتر از ماه، یک قمر است که خود یک ماه دارد؛ به چنین جرمی ماه ماه (moonmoon) گفته می شود. این پدیده عجیب کیهانی، از لحاظ تئوری هیچ مشکلی ندارد و با این که ستاره شناسان تاکنون چنین جرمی را کشف نکرده اند، گفته شده که مانعی بر سر راه شکل گیری این جرم عجیب وجود ندارد.

هایپریون برقی

عنوان غیرمعمول‌ترین ماه موجود در منظومه شمسی می‌تواند نصیب بسیاری از قمرهایی شود که به دور سیاره‌های همسایه ما گردش می کنند؛ قمری مثل آیو که (Io) به دور مشتری می گردد و به خاطر آتش فشان های عجیبش مشهور است یا قمر تریتون (Triton) نپتون که چشمه های فوران کننده شگفت انگیزی روی خود دارد.

با این حال قمر هایپریون (Hyperion) زحل با ظاهری شبیه به سنگ پا و وجود تعداد بی شماری دهانه بر روی آن، جایگاه مخصوصی در فهرست عجیب ترین پدیده های کیهانی خواهد داشت. یکی از یافته های جالب توجه فضاپیمای کاسینی (Cassini) ناسا که در بین سال های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۷ به دور زحل گردش می کرد، به هایپریون مربوط می شود؛ کاسینی کشف کرد یک پرتو از ذرات حاوی الکتریسیته ساکن از این قمر در فضا منتشر می شود که در نوع خود منحصر به فرد است.

کهکشانی بدون ماده تاریک

ماده تاریک (Dark matter)، ماده ای مرموز و ناشناخته است که حدودا ۸۵ درصد تمامی جرم جهان را به خود اختصاص داده است و دانشمندان مطمئن هستند ماده تاریک در همه جا وجود دارد. با این حال وقتی در مارس ۲۰۱۸ محققان کهکشانی را کشف کردند که به سختی ماده تاریکی در آن پیدا شد، توجه ها بیش از همیشه به این کهکشان عجیب و مرموز جلب شد.

در ادامه تحقیقات دیگری انجام شد که وجود ماده تاریک در این کهکشان را تایید می کرد اما گفته شده که اگر واقعا هیچ ماده تاریکی در این کهکشان قرار نگرفته باشد، این پدیده می تواند نظریه دیگری در ستاره شناسی را تایید کند که وجود ماده تاریک را به کلی نقض می کند!

فسیل زنده‌ای از یک کهکشان

کهکشان «DGSAT I” از نوع کهکشان های فوق العاده پراکنده (UDG) است و با این که ابعاد آن تفاوت چندانی با کهکشان راه شیری ندارد، تعداد ستاره ها و تراکم اجرام آن به قدری کم است که دیدن آن بسیار مشکل است و تقریبا نامرئی به شمار می رود.

با این حال DGSAT I یک تفاوت عمده با سایر کهکشان های فوق العاده پراکنده دارد؛ این کهکشان برخلاف نمونه های مشابه که در حالت های دسته ای و به صورت گروهی دیده می شوند، تنها بوده و به دور از سایر کهکشان ها در گوشه ای از فضا قرار گرفته است. کشف این سیستم ستاره ای عجیب در سال ۲۰۱۶ دانشمندان را به فکر فرو برد و منطقی ترین توضیح ارائه شده، این است که کهکشان مدنظر در زمانی متفاوت نسبت به نمونه های مشابه شکل گرفته و به احتمال قوی تولد آن حدودا یک میلیارد سال پس از انفجار بیگ بنگ رخ داده است. به این ترتیب می‌توان گفت که DGSAT I یک فسیل زنده کهکشانی به شمار می رود.

سیاره‌ای سرگردان با شفق‌های قطبی

در سراسر کهکشان ما سیاره های سرگردان زیادی وجود دارند که به دلیل نیروهای گرانشی مختلف از ستاره میزبان خود جدا شده اند و در کهکشان حرکت می کنند.

یکی از عجیب ترین پدیده‌های کیهانی هم به همین اجرام سرگردان مربوط می شود. سیاره مدنظر ما« SIMP j » نام دارد و گفته شده که میدان گرانش آن حدود ۲۰۰ برابر از میدان گرانش مشتری قوی تر است. این جرم آسمانی۲۰۰ سال نوری از ما دور بوده و دانشمندان می گویند میدان گرانش قوی آن باعث ایجاد شفق های قطبی در اتمسفر سیاره می شود. این شفق ها توسط تلسکوپ های رادیویی رصد شده اند.

نوترینویی با اطلاعات فراوان

نوترینوها ذراتی زیر اتمی و خنثی هستند که به واسطه جرم نزدیک به صفر و قابلیت واکنش نداشتن با مواد دیگر، به عنوان ذرات ارواح هم شناخته می شوند. در همین خصوص، ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۷ روزی بود که یک نوترینو با انرژی قابل توجهی به زمین آمد که اطلاعات شگفت انگیزی را با خود آورده بود. نوترینوهای پرانرژی پدیده عجیبی نیستند و دانشمندان مستقر در آزمایشگاه نوترینو آیسکیوب حداقل ماهی یک بار با چنین ذراتی مواجه می شوند.

با این همه نکته جالب توجه درخصوص نوترینوی مدنظر این بود که اطلاعات موجود در آن، به دانشمندان این امکان را داد که حدودا مبدا آن را تشخیص دهند و تلسکوپ های خود را به سمت این مبدأ نشانه بگیرند. این اولین باری بود که ذره ای زیراتمی به اندازه کافی اطلاعات به همراه داشت تا دانشمندان را در پیدا کردن مبدا خود یاری کند. بررسی های بعدی نشان داد نوترینوی پرانرژی مد نظر حدودا ۴میلیارد سال پیش، از یک سیاه چاله کلان جرم که در وسط یک کهکشان قرار داشته، به سمت زمین پرتاب شده است.

تصویر اختروش

اختروش یا کوازار نوعی جرم آسمانی عظیم و بسیار درخشنده است که به عنوان هسته کهکشانی شناخته می شود. چنین اجرامی توانایی خم کردن پرتوهای نور اطراف را به واسطه گرانش فوق العاده زیاد دارند و وقتی هم که مدتی پیش، دانشمندان به کمک تلسکوپ فضایی هابل یک اختروش با قدمتی بسیار زیاد را رصد می کردند، این ایده مطرح شد که از کوازار مد نظر برای پیدا کردن نرخ انبساط جهان استفاده شود.

بررسی ها در خصوص عجیب ترین پدیده های کیهانی نشان داد که نرخ انبساط جهان هم اکنون نسبت به گذشته بیشتر شده است. این نتیجه گیری با سایر اندازه گیری های دانشمندان در گذشته متفاوت بوده و نظریه های کیهان شناسی چنین پدیده ای را تایید نمی کنند. به همین دلیل دانشمندان در تلاش هستند تا مشخص کنند آیا تئوری های آن ها اشتباه بوده یا پدیده عجیب دیگری باعث این نتیجه گیری شده است؟

جریان مادون قرمز فضایی

ستاره های نوترونی اجرامی آسمانی با چگالی و فشردگی بسیار زیاد هستند که پس از مرگ ستاره های معمولی به وجود می آیند. در حالت عادی این ستاره ها امواج رادیویی و تشعشعات پرانرژی دیگری مثل پرتو های ایکس را ساطع می کنند اما در سپتامبر ۲۰۱۸ دانشمندان مشاهده کردند که یک ستاره نوترونی در فاصله ۸۰۰ سال نوری از زمین، جریانی طولانی از نور مادون قرمز را به وجود آورده است.

چنین پدیده ای تاکنون مشاهده نشده و دانشمندان احتمال می دهند یک دیسک از گرد و غبار در اطراف ستاره ممکن است باعث به وجود آمدن نور مادون قرمز شده باشد البته تاکنون هیچ توضیح مورد تایید و قابل قبولی در این خصوص ارائه نشده است.