بهداشت نیوز- مشکات سخاوتی: بحث جمعیت و منابع انسانی را می توان اساسی ترین مسأله در رشد و توسعه ی هر جامعه ای دانست و اگر به هر دلیلی میزان تولد و باروری روند نزولی یابد، شاخص های رشد در هر جامعه دچار تزلزل خواهد شد.
از این رو چند سالیست در کشورمان دچار افت نرخ فرزندآوری شده ایم و این یک هشدار جدی است و نگرانی هایی برای پیری جمعیت برای حدود 20 سال دیگر در کشور ما وجود دارد. لذا کارشناسان حوزه جمعیت عدم تمایل زوجین به فرزندآوری و داشتن فرزند بیشتر را از مناظر مختلف مورد توجه قرار می دهند.
خبرنگار بهداشت نیوز در خصوص عدم تمایل به فرزندآوری در میان زوجین ایرانی و راهکارهای موثر در این حوزه با دکتر محمدجواد محمودی، رئیس کمیته مطالعات و پایش سیاست جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی به گفتگو پرداخته است که مشروح آن را در زیر می خوانید؛
تمایل زوجین ایرانی به داشتن 2 تا 2.5 فرزند
دکتر محمودی با اشاره به اینکه دلیل عدم تمایل زوجین به فرزندآوری، لزوما مسائل اقتصادی نیست، گفت: مسائل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی هم می تواند در این مساله مؤثر باشد. در ضمن نگرش خانواده ها و افراد نسبت به فرزندآوری و خانواده عوض شده است، قبلا خانوار سنتی و خانواده محوری مطرح بود، اما متأسفانه می بینیم گاها افراد اعتقادی به تشکیل خانواده ندارند و فردگرا شده اند.
وی اضافه کرد: طبق مطالعاتی که انجام شده خانواده های ایرانی تعداد فرزندانی که مایلند داشته باشند، حدود 2 یا 2.3 فرزند است . در مجموع تمایل به فرزندآوری در ایران کم شده و وقتی زوجین هدفشان تولد 2 تا 2.5 فرزند باشد، قطعا داشتن دو فرزند هم محقق نخواهد شد و الان با نرخ باروری کمتر از نرخ جایگزینی، یعنی حدود 1.7 مواجهیم.
خانواده های ایرانی تعداد فرزندانی که مایلند داشته باشند، حدود 2 یا 2.3 فرزند است و الان با نرخ باروری کمتر از نرخ جایگزینی، یعنی حدود 1.7 مواجهیم.
بالا رفتن سن ازدواج در کاهش باروری مؤثر است؟
او افزایش سن ازدواج و تأخیر در ازدواج را عاملی مؤثر بر کاهش فرزندآوری و مشکلات جمعیتی کشور دانست و گفت: اما مشکل فعلی ما در افرادی است که ازدواج کرده اند و تمایل به فرزندآوری ندارند.
محمودی خاطرنشان کرد: حتی اگر میزان ازدواج در افرادی که ازدواجشان به تأخیر افتاده است، بیشتر شود، امکان دارد به طور موقت و مقطعی با افزایش فرزندآوری مواجه شویم اما برای بلند مدت مشکل جمعیتی کشور حل نخواهد شد.
وی ادامه داد: قبلا به طور متوسط هر زن ایرانی 6.5 فرزند به دنیا می آورده است، اما الان این تعداد کم شده است. بنابراین در ایران ازدواج انجام می شود اما فرزندآوری کم شده است، ما باید کاری کنیم که نیت فرزندآوری و قصد باروری افراد افزایش یابد. مثلا اگر زوجینی قصدشان برای فرزندآوری 2.5 است، باید هدف آن ها را به تولد 3.4 تا 4 فرزند تغییر دهیم تا حداقل 2.5 فرزند محقق شود.
نگرش زوجین را باید به داشتن 3 الی 4 فرزند تغییر دهیم!
محمد جواد محمودی با تآکید بر اینکه باید نگرش زوجین را نسبت به فرزندآوری تغییر دهیم و آن ها این را باور کنند که برای حفظ سلامت جامعه و خانواده، حداقل 3 الی 4 فرزند باید به دنیا بیاورند، گفت: امروزه زنان و مردان نگرش متفاوتی دارند و فکر می کنند فرزندآوری باعث عقب ماندگی و عدم پیشرفت آن هاست.
رئیس کمیته جمعیت دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان داشت: حتی تعداد زیادی از افراد هم هستند که وضعیت اقتصادی نسبتا خوبی هم دارند اما همچنان به تک فرزندی و بی فرزندی تمایل دارند و این نشان از تأثیر توسعه یافتگی بر تغییر نگرش در افراد است.
همیشه مسائل اقتصادی باعث عدم تمایل به فرزندآوری نمی شود
او به بهداشت نیوز گفت: اکثر کشورهای اروپایی هم که ثروتمند هستند، با بحث باروری پایین، دست و پنجه نرم می کنند. علی رغم اینکه سیاست های جمعیتی زیادی هم داشته اند، اما باز هم موفق به افزایش نرخ باروری بالاتر از حد جایگزینی نشده اند. البته اگر کشورهای اروپایی همین تلاش ها را هم در راستای افزایش جمعیت انجام نمی دادند ، شرایطشان از وضعیت حاضر بدتر هم می شد.
تغییر نگرش در عدم تمایل به فرزندآوری جهانی است اما سرعت تغییر نگرش و افت باروری در ایران از همه جای دنیا بالاتر است.
این جمعیت شناس عنوان کرد: در واقع تغییر نگرش در عدم تمایل به فرزندآوری جهانی است اما سرعت تغییر نگرش و افت باروری در ایران از همه جای دنیا بالاتر است که همان طور که گفته شد، به غیر از مسائل اقتصادی، بحث توسعه یافتگی و اشتغال و سواد زنان در این باره بسیار مؤثر بوده است.
وی تأکید کرد: بنابراین مسائل اقتصادی را نمی توان تنها عامل عدم فرزندآوری دانست. اتفاقا هر چه درآمد افراد افزایش می یابد به جای اینکه به دنبال افزایش کمیت بروند و تعداد فرزندان را افزایش دهند، به افزایش کیفیت زندگی همان یک فرزند بسنده می کنند.
طرح جامع جمعیت در مجلس به کجا رسید؟
دکتر محمودی توضیحاتی هم در رابطه با طرح جامع جمعیت ارائه داد: این طرح به منظور تشویق به فرزندآوری و افزایش جمعیت، اولین طرحی بود که اعلام وصول شد، در حال حاضر در کمیسیون فرهنگی مجلس در حال بررسی است و تا آن جاییکه اطلاع دارم بررسی های اولیه آن تمام شده و منتظرند تعطیلات مجلس تمام شود، تا گزارشات نهایی در کمیسیون طرح و به سرعت تصویب شود.
وی افزود: اگر طرح جامع جمعیت تصویب شود، تسهیلات خوبی برای فرزندآوری در نظر گرفته شده، خصوصا برای زوجینی که تمایل به داشتن بیشتر از دو فرزند دارند.
او اظهار کرد: به غیر از سیاست های بلند مدت کشور برای افزایش جمعیت، می توان برخی طرح های اورژانسی و کوتاه مدت را هم را در نظر گرفت مانند جلوگیری از سقط جنین، کاهش سزارین و حمایت از افراد نابارور.
رئیس کمیته جمعیت دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی به بهداشت نیوز گفت: به طور متوسط تولد سه فرزند در خانواده هایی که امکان و قدرت فرزندآوری دارند، می تواند مشکلات جمعیتی و کاهش نرخ باروری را در کشور برطرف کند.
