امروزه با توجه به افزایش سطح آگاهی عمومی، تعداد بسیار زیادی از بانوان می دانند که برای باردار شدن لازم است که فولیکول های موجود در درون تخمدان های آنها رشد کرده و پس از رسیدن به اندازه مطلوب، تحت عنوان فولیکول غالب از تخمدان آزاد شده و با اسپرم لقاح انجام دهند.
فولیکول غالب تخمدان چیست؟
برای شروع باید بدانیم که فولیکول‌ها چه چیزی هستند. فولیکول‌ها تخمک نیستند. بسیاری از افراد این کلمه را اشتباه می‌گیرند و معتقدند که فولیکول همان تخمک است.
گامت ماده تخمک و گامت نر اسپرم است. این ها، سلول‌های درگیر در عمل لقاح هستند. فولیکول یک ساختار آناتومیک عملکردی است که بخشی از تخمدان را تشکیل می‌دهد و تخمک سلولی است که در قسمت میکروسکوپی دیواره داخلی فولیکول بر اساس چرخه خود به خودی یا تحریک شده تخمدان، در شرایط عادی به بلوغ می‌رسد. علاوه بر این، فولیکول حاوی انواع سلول‌های دیگر است که برای رشد طبیعی تخمک، استروژن مورد نیاز را تولید می‌کند.
چرخه تخمدان: بالغ شدن فولیکول (مرحله فولیکول). تخمک گذاری. تشکیل جسم زرد (مرحله لوتیال).
اعطا تخمک در اولین هفته‌های زندگی جنین ماده اتفاق می افتد. از اولین قاعدگی، در هر چرخه، یک تخمک انتخاب میشود. تخمک‌های با کیفیت بالاتر زودتر انتخاب می‌شوند. تخمک‌های چرخه‌های قاعدگی بعدی از کیفیت پایین‌تری برخوردار هستند. این امر توضیح می‌دهد که چرا بانوان مسن‌تر برای باردار شدن مشکل بیشتری دارند و میزان سقط جنین بالاتری را تجربه می‌کنند.
چگونه می توانیم اندازه فولیکول مناسب برای بارداری را تشخیص دهیم؟
در مطالعه باروری بانوان، دانستن اینکه ذخیره تخمدان شما چیست، ضروری است. تجزیه و تحلیل هورمونی برای ارزیابی (هورمونAMH،FSH،LH،استرادیول و غیره) و سونوگرافی واژینال به اشکال مختلف، به این امر کمک می‌کنند.در حال حاضر هنوز شمارش تعداد فولیکول‌های تخمدان، به عنوان بهترین و مطمئن ترین شیوه برای تخمین و تشخیص ذخیره تخمدان در یک فرد مشخص، رایج است. این ذخیره با تعداد فولیکول‌های مشاهده شده هر تخمدان، در روزهای اول چرخه (دوم تا پنجم)، با انجام سونوگرافی واژینال آشکار میشود. این فولیکول‌ها "آنترال" نامیده می‌شوند. سونوگرافی همچنین به ما این امکان را می‌دهد تا تکامل و رشد فولیکول‌ها را در چرخه خود به خودی و همچنین در یک دوره درمان ناباروری، با چرخه تحریک شده، دنبال کنیم.
بسته به تعداد فولیکول‌های آنترال، اگر شمارش فولیکول یک فرد بین ۶ تا ۱۰ باشد، این فرد باید ذخیره تخمدان کافی یا طبیعی داشته باشد. در صورتی که شمارش کمتر از ۶ باشد، ذخیره تخمدان پایین است و اگر شمارش بالاتر از ۱۲ باشد، ذخیره تخمدان بالا است. اندازه فولیکول در این مرحله چرخه ۲ تا ۱۰ میلیمتر است.
بانوانی که دارای ذخیره تخمدان پایین هستند به احتمال زیاد به درمان پاسخ نمی‌دهند و بانوانی که دارای ذخیره تخمدان بالا هستند به شکلی اغراق آمیز پاسخ می‌دهند. در هر دو مورد، احتمال زیادی وجود دارد که درمان تا زمانی که تعداد فولیکول‌ها در حد طبیعی باشند، لغو شود.
اندازه فولیکول مناسب برای بارداری چند است؟
☆در یک چرخه طبیعی، از فولیکول‌های آنترال، یکی به نام "برتر" انتخاب میشود. این فولیکول از نظر اندازه و سرعت رشد با سایرین متفاوت است و باید اندازه فولیکول مناسب برای بارداری را دارا باشد. سرانجام یک فولیکول بالغ یا گراف آماده "تخمک گذاری" خواهد بود. سایر فولیکول‌ها ناپدید می‌شوند یا به عنوان بخشی از یک فرآیند بیولوژیکی برنامه ریزی شده، از بین می‌روند. قبل از وقوع تخمک گذاری، متوسط قطر فولیکول غالب ۲۲ تا ۲۴ میلیمتر (دامنه ۱۸ تا ۳۶ میلیمتر) است این تنها نشانگری است که می‌تواند تخمک گذاری را به سهولت پیش بینی کند و آن را اندازه فولیکول مناسب برای بارداری می دانیم.
☆در یک چرخه تحریک شده (درمان هورمونی)، به طور کلی، تمام یا بیشتر فولیکول‌های آنترال رشد می‌کنند. نرخ رشد برای هر یک از آنها متفاوت خواهد بود. هنگامی که تعدادی از آنها به اندازه حدود ۱۸ میلیمتر برسند، هورمون hCG باعث تحریک تخمک گذاری میشود. جمع آوری تخمک ۳۶ ساعت پس از تجویز هورمون، برنامه ریزی شده است. هدف از درمان، جمع آوری بالغ‌ترین تخمک‌ها است که می‌توانند با اسپرم بارور شوند. با این حال، رشد یک فولیکول همیشه به معنای تشکیل تخمک بالغ نیست.
همانطور که در نمونه مایع منی همه اسپرم ها از کیفیت کافی برای بارور کردن تخمک برخوردار نیستند، همه فولیکول ها حاوی تخمک بالغ نیستند و تمام تخمک ها نیز دارای کیفیت یکسانی نیستند.
در درصد بسیار کمی از موارد، ممکن است سندروم فولیکول خالی ایجاد شود. در این حالت، بازیابی تخمک پس از تحریک تخمدان در درمان به وسیله IVF در بانوان با رشد فولیکول و سطح استرادیول کافی (هورمونی که توسط سلول‌هایی که دیواره فولیکول را می‌پوشاند) انجام نمی‌شود. علت دقیق آن مشخص نیست. ولی وضعیت‌های مختلف مانند خطا در تجویز HCG، پاسخ غیرطبیعی به درمان و اختلال در بلوغ فولیکول، می توانند عوامل دخیل در این امر باشند. هیچ عامل قابل پیش بینی روشنی برای کمک به تخمین علت وقوع احتمالی آنها وجود ندارد، اما بیشتر در بانوانی با سابقه ناباروری اولیه (بانوانی که هرگز باردار نشد‌ه‌اند) و دارای شمارش فولیکول خوب، مشاهده شده است. این یک اتفاق نادر است (کمتر از ۷ درصد)، اما شیوع آن با افزایش سن بالا می‌رود. بانوانی که این وضعیت در موردشان صدق نمی‌کند، در بیشتر موارد مشکل باروری دارند. در واقع، اکثر آنان دارای رشد طبیعی فولیکول و تعداد کافی تخمک هستند.
برای نتیجه گیری، می‌خواهم تاکید کنم که هر بانویی حتی اگر در حال حاضر به دنبال باردار شدن نیست، می‌تواند با تعداد ساده‌ای از فولیکول‌ها در طی یک معاینه معمولی سونوگرافی زنانه، ذخیره تخمدان خود را پیدا کند. بنابراین، درصد قابل توجهی از بانوان می‌توانند از قبل بدانند که آیا این ذخیره کافی است یا نه؟ آیا در بازه تخمک گذاری، اندازه فولیکول مناسب برای بارداری دارند یا خیر؟ شاید بسیاری از افراد اگر این شرایط را می‌دانستند، زودتر اقدام به باردار شدن می‌کردند. فراموش نکنید که متاسفانه تخمدان عضوی است که خیلی زود خسته میشود. این عضو نصف عمر سایر اعضای بدن را دارد.
