اختصاصی سلام سینما- سی و سومین جشنواره بین المللی فیلم‌های کودک و نوجوان در حال برگزاری است. یکی از قدیمی‌ترین جشنواره‌های سینمایی ایران که سال‌‌هاست کار خود را ادامه داده و علاوه بر نمایش فیلم‌های ایرانی، از جمله جشنواره‌هایی بوده است که بعد بین‌المللی‌اش قوی و قابل توجه بوده است.

به بهانه برگزاری این دوره جشنواره به سراغ فیلم‌های کودک و نوجوان رفته‌ایم و در این یادداشت فیلم‌های کودک غیر عروسکی مهم سینمای ایران را مرور کرده‌ایم. عموم این فیلم‌ها در سال‌های مختلف در جشنواره کودک و نوجوان هم حضور داشته‌اند و هرچند بعضی از انتخاب‌ها در ظاهر در دسته سینمای کودک نگنجند، اما نه تنها حضور موفقی در جشنواره کودک داشته‌اند که توانسته‌اند تماشاگران کودک و نوجوان بسیاری را هم به خود جذب کنند.

خانه دوست کجاست؟

کارگردان: عباس کیارستمی

بازیگران کودک: بابک احدپور، احد احمدپور

خلاصه داستان: یک بچه‌مدرسه‌ای متوجه می‌شود که دفتر دوستش را به اشتباه برداشته‌است. بنابراین از خانه بیرون می‌رود تا او را پیدا کند و دفتر را به او پس دهد، اما فرصت اندک است و راه دشوار و طولانی...

یکی از مهم‌ترین فیلم‌های عباس کیارستمی که در محافل بین المللی هم بسیار مورد توجه قرار گرفت. تصویر جاده «زدz» مانند درون فیلم بسیار ماندگار و بدل به امضای فیلم شد و بعد از مرگ کیارستمی فقید، بارها برای ادای دین به او مورد استفاده قرار گرفت.

دونده

سال ساخت: ۱۳۶۱

کارگردان: امیر نادری

بازیگر کودک: مجید نیرومند

خلاصه داستان: امیر نوجوان تنهایی است که سودای مهاجرت به آن سوی آبهای دریای جنوب را در سر می پرورد. او با جستجوی آشغال ها و جمع آوری و فروش بطری های خالی، فروش آب یخ، واکس زدن کفش فرنگی ها و کارهایی از این دست گذران می کند. به تدریج درمی یابد که راه آگاهی آموختن است، به این منظور به کلاس شبانه می رود و در فرا گرفتن حروف الفبا تلاش می کند. در پایان مسابقه ای سخت ودشوار، که درکنار شعله های فروزان لوله های گاز برگزار می شود...

جانمایه این فیلم داستانی تلاش، آگاهی و خودباوری است و با نگاهی انسانی توانست مفاهیم ارزشمندی را در قالب یک اثر سینمایی به نمایش بگذارد. «دونده» در همان سال ها در کنار موفقیت های جهانی یکی از فیلم های مورد توجه مردم ایران بود و همچنین توانست به یکی از فیلم های ماندگارِ تاریخ سینمای معاصر ایران تبدیل شود.

خمره

سال ساخت: ۱۳۷۰

کارگردان: ابراهیم فروزش

خلاصه داستان: خمره آب مدرسه ای در حاشیه کویر می شکند. بچه ها بی آب می مانند. تلاش معلم برای به دست آوردن خمره ای دیگر بی نتیجه می ماند. زنی از اهالی روستا تصمیم می گیرد که این مشکل را حل کند و همچنین او باعث می شود تا مدرسه، صاحب خمره نو شود.

این فیلم در سال ۱۹۹۴، جایزه‌ی یوزپلنگ طلایی از جشنواره فیلم لوکارنو را از آن خود کرد. «خمره» اقتباسی از کتاب «خمره»، اثرِ هوشنگ مرادی کرمانی، است.

باشو، غریبه کوچک

کارگردان: بهرام بیضایی

بازیگر کودک: عدنان غفراویان

خلاصه داستان: داستان پسری جنوبی و جنگ‌زده را روایت می‌کند که در فرار از جنگ ایران و عراق، به طور اتفاقی به شمال ایران می‌رسد و زنی گیلانی او را پناه می‌دهد.

«باشو غریبه کوچک» در سال‌های جنگ ساخته شد اما در آن سال‌ها امکان اکران پیدا نکرد و تماشایش برای تماشاگران موکول شد به بعد از جنگ. فیلمی که با استقبال بسیاری روبه‌رو شد و هنوز هم تر و تازه و بسیار جذاب به‌نظر می‌رسد.

شرم

سال ساخت: ۱۳۷۰

کارگردان:  کیومرث پوراحمد

بازیگر کودک: مهدی باقربیگی

خلاصه داستان: مجید یک فیلم هشت میلی متری می سازد که صحنه هایی از آن تاریک است. مجید برای تکرار آن صحنه ها به نگاتیو با حساسیت زیاد و در نتیجه مقداری پول نیاز دارد. او با کار عملگی پولی مهیا می کند، اما قبل از خرید نگاتیو یکی از آشنایان او به نام آقای کیوان کاری به او می سپارد، که مجید در رو دربایستی پولش را از دست می دهد. مجید برای باز پس گرفتن پولش از آقای کیوان با شرم و حیا به هر دری می زند...

فیلمی براساس مجموعه تلویزیونی «قصه‌های مجید» که به شکل سینمایی ساخته شد و مانند همان سریال دوست‌داشتنی و هیجان‌انگیز بود. با یک مجید بامزه و مادربزرگ مهربان و پناهی که هر تماشاگر را غرق در فضای فیلم می‌کند.

بچه های آسمان

کارگردان: مجید مجیدی

بازیگران کودک: امیرفرخ هاشمیان، بهاره صدیقی

خلاصه داستان: پسرکی به نام علی کفش‌های خواهرش را گم می‌کند. از آنجایی که زهرا کفش دیگری ندارد و پدر هم توانایی مالی خرید کفش نو را ندارد، قرار می‌گذارند که صبح‌ها زهرا کتانی علی را بپوشد و ظهر علی با کتانی به مدرسه برود. با وجود تلاشی که زهرا برای به‌موقع رساندن کفش‌ها می‌کند، اما علی هر روز دیر به مدرسه می‌رسد تا این که...

فیلمی انسان‌دوستانه و صمیمی که تنها به دنبال انسانیت نهفته در جامعه می‌گردد و در هیچ کجا پیدایش نمی‌کند مگر در تلاش‌های عمیق یک پسربچه دوست‌داشتنی که دارد همه سعیش را می‌کند که اول و برتر نباشد تا چیزی عاید خانواده شود. از این انسانی‌تر و معصومانه‌تر اصلا داستانی در تاریخ سینمای ایران سراغ دارید؟

خواهران غریب

کارگردان: کیومرث پوراحمد

بازیگران کودک: الهه علی یاری، الهام علی یاری

خلاصه داستان: نسرین و نرگس دو خواهر دو قلو که هرگز یکدیگر را ندیده اند و نمی شناسند در یک برنامه تفریحی که برای مدارس برگزار شده با هم برخورد می کنند، آن ها با جستجو در می یابند که والدینشان سال ها پیش جدا شده اند و حالا پدر قصد ازدواج دارد. نرگس و نسرین تصمیم می گیرند جای خود را با هم عوض کنند...

موضوع «خواهران غریب» برای سینمای ایران در آن سال‌ها تازه می‌نماید و حضور دو ستاره مطرح روز یعنی خسرو شکیبایی و افسانه بایگان باعث دیده شدن فیلم می‌شود. اما همه این‌ها و بار عاطفی و ملودرام فیلم یک طرف و بامزگی و جذابیت دوقلوها چه در اجرا و اکت‌های بازیگرانش، چه در پرداخت شخصیت توسط پوراحمد یک طرف دیگر.

دختری با کفش‌های کتانی

کارگردان:  رسول صدرعاملی

بازیگر نوجوان: پگاه آهنگرانی

خلاصه داستان: آیدین و تداعی که در پارک با هم آشنا شده بودند در حین گردش در پارک توسط مأمورین نیروی انتظامی متوقف شده و به کلانتری برده می‌شوند. با تشکیل پرونده و تا برگشت آن از دادسرا آیدین در کلانتری مانده و تداعی نیز برای تحقیقات به پزشکی قانونی منتقل می‌شود و...

تنها قهرمان نوجوان دهه هفتاد سینمای ایران که ساخته کسی نیست جز رسول صدرعاملی. فیلمسازی که همواره توجه ویژه‌ای به زنان و دختران داشته است.  موضوع فیلم در زمان خود بسیار ساختارشکنانه به‌نظر می‌رسید و به همین جهت هم با استقبال ویژه‌ای از سوی تماشاگران همراه شد. 

رنگ خدا

سال ساخت: ۱۳۷۶

کارگردان:  مجید مجیدی

بازیگر کودک: محسن رمضانی

خلاصه داستان:  محمد رمضانی فرزند نابینای هاشم که در مدرسه نابینایان تحصیل می‌کند برای گذراندن تعطیلات به خانه بازمی گردد...

فیلمی از مجید مجیدی در وصف مظلومیت یک کودک نابینا که پدرش او را بار اضافی در زندگی خود می‌شمارد. هاشم پسر نابینای خود محمد را به مدرسه شبانه‌روزی فرستاده و حالا با سر رسیدن تعطیلات او باید به خانه بازگردد اما پدر وقتی برای او ندارد و رغبتی هم به حضورش ندارد.

منطقه پرواز ممنوع

کارگردان: امیر داسارگر

بازیگر کودک: متین پاکزاد، متین کرمانی، علیرضا اکبری

خلاصه داستان: فیلم سینمایی «منطقه پرواز ممنوع» روایتگر داستان سه نوجوان است که در حین آماده‌ شدن برای مسابقه ساخت پهپاد، با پیدا شدن یک یوزپلنگ در حوالی محل زندگی‌شان، وارد مسائل و درگیری‌های مختلف و مهیجی می‌شوند.

یکی از موفق‌ترین فیلم‌های کودک و نوجوان در دهه نود که علاوه بر موفقیت در جشنواره کودک و نوجوان در گیشه هم به فروش خوبی دست یافت. جالب است بدانید این فیلم یکی از فیلم‌های محوب کاربران سلام سینما در سال ۹۸ هم بود.