برترین‌ها: در هفته‌های اخیر کشورهای زیادی، از لبنان گرفته تا اسپانیا و شیلی صحنه اعتراضات جمعی بودند. اعتراضاتی که اگر چه دلایل، روش‌‌ها و اهداف متفاوتی دارند، اما برخی بن‌مایه‌های مشترک آن‌ها را به هم مرتبط می‌کند.
با وجود صدها کیلومتر فاصله، اعتراضاتی به دلایل مشابه در نقاط مختلف جهان شکل گرفته و برخی از آن‌ها با الهام از یکدیگر سازماندهی شده و در جهت رسیدن به اهداف خود گام برداشته‌اند.
این مطلب نگاهی دارد به زوایای مختلف این رویدادها و دلایلی که مردم را به خیابان‌ها می‌کشاند.
نابرابری
بسیاری از معترضان افرادی هستند که مدت‌هاست حس می‌کنند از ثروت کشور خود بی نصیب مانده‌اند. در بسیاری از موارد، بالا رفتن قیمت خدمات اساسی کاسه صبر مردم را لبریز می‌کند.
وقتی دولت شیلی اعلام کرد در راستای کاهش هزینه‌های عمومی و طبق توافق با صندوق بین‌المللی پول می‌خواهد سوبسید سوخت که چندین دهه سابقه دارد را حذف کند، مردم به خیابان‌ها ریختند. این تغییر، افزایش شدید قیمت بنزین را به همراه داشت به طوری که بسیاری گفتند توانایی خرید آن را ندارند.
معترضانی که خواهان پایان یافتن ریاضت اقتصادی و بازگشت سوبسید‌ها بودند، بزرگراه‌ها را بند آوردند، مجلس را به هم ریختند و با نیروهای امنیتی درگیر شدند. بعد از چند روز اعتراض عمومی، دولت عقب‌نشینی و دستور خود برای حذف سوبسید را لغو کرد.
در شیلی بالا رفتن هزینه حمل و نقل عمومی جرقه اعتراضات را روشن کرد. دولت افزایش بهای انرژی و کاهش ارزش پول کشور را دلیل تصمیم خود برای بالا بردن نرخ مترو اتوبوس دانست اما معترضان معتقد بودند این تازه‌ترین ابزار آن‌ها برای فشار آوردن به قشر فقیر جامعه است.
در حالی‌که معترضان با نیروهای امنیتی درگیر بودند، تصاویر سباستین پینیرا، رییس جمهوری شیلی در حال صرف شام در یک رستوران ایتالیایی مجلل پخش شد. به عقیده عده‌ای این نشانه‌ای است از وجود شکاف عمیق میان سیاستمداران رده بالای این کشور و مردمی که به خیابان‌ها ریخته‌اند.
شیلی یکی از ثروتمندترین کشورهای آمریکای لاتین است اما از نظر نابرابری اقتصادی هم در منطقه پیشتاز است. شیلی در میان ۳۶ کشور عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی از نظر تساوی درآمد بدترین جایگاه را دارد.
نابرابری درآمد
دولت شیلی برای فرونشاندن اعتراضات عقب نشینی کرد و برنامه خود برای افزایش بهای حمل و نقل عمومی را به حالت تعلیق درآورد. اما اوضاع نه تنها آرام نشد بلکه نارضایتی‌ها شکلی گسترده‌تری هم به خود گرفت.
یک دانشجو که در این تظاهرات شرکت کرده، به خبرگزاری رویترز گفته است: " این نه یک اعتراض ساده به افزایش قیمت بلیت مترو که فوران نارضایتی نسبت به سال‌ها ظلمی است که بیش از همه به مردم تنگدست شده است."
ناآرامی‌های مشابهی هم در لبنان شکل گرفت، وقتی تصمیم دولت برای مالیات بستن بر تماس‌های تلفنی واتس اپ به اعتراضات گسترده‌تر نسبت به مشکلات اقتصادی، نابرابری و فساد منجر شد.
در پی افزایش بدهی‌ها، دولت لبنان تلاش کرد با اجرای برنامه‌های اصلاح اقتصادی از کمک‌های مالی بین‌المللی بهر‌مند شوند. اما بسیاری از مردم عادی می‌گویند سیاست‌های اقتصادی کشور صدمات زیادی به آن‌ها وارد کرده و ضعف مدیریت دولت را دلیل اصلی مشکلات خود می‌دانند.
یکی از معترضان در بیروت گفته است: " ما برای واتس‌اپ این جا نیستیم. همه چیز از بهای سوخت گرفته تا قیمت غذا و نان، همه این‌ها ما را به خیابان کشانده."
فساد
نارضایتی از فساد دولت‌ها منبع اصلی بسیاری از اعتراضات بوده و پیوند بسیار نزدیکی با مساله نابرابری دارد.
معترضان لبنانی از این شاکی هستند که در حالی که آن‌ها از بحران اقتصادی رنج می‌برند، رهبران کشور از جایگاه قدرت خود برای اندوختن ثروت بیشتر از طریق گرفتن حق حساب و معاملات بزرگ سوءاستفاده می‌کنند.
رباب، یک معترض ۵۰ ساله گفت: " خیلی چیزها در لبنان دیده‌ام اما هیچوقت با دولتی تا این حد فاسد روبرو نبوده‌ام. "
در تلاش برای خواباندن ناآرامی‌ها، دولت لبنان اصلاحاتی را تصویب کرد که کاهش حقوق مقام‌های دولتی هم بخشی از آن بود.
مردم عراق هم خواستار پایان نظام سیاسی شده‌اند که به عقیده آن‌ها ناکام بوده است. یکی از مهم‌ترین دلایل نارضایتی روش دولت در دادن پست و مقام به افراد نه به دلیل شایستگی که بر اساس سهمیه بندی نژادی و فرقه آنهاست.
نارضایتی معترضان از این بابت است که این روش دست رهبران را در سوءاستفاده از منابع مالی عمومی برای پاداش دادن به خود و پیروانشان باز گذاشته، اتفاقی که به نفع اغلب شهروندان جامعه نیست.
در مصر هم مردم در اعتراض به فساد ادعایی دولت به خیابان‌ها ریختند. تظاهرات کم سابقه ماه سپتامبر به فراخوان محمدعلی برگزار شد، تاجر مصری که در تبعید خودخواسته در اسپانیا زندگی می‌کند و رییس جمهور کشور، عبدالفتاح سیسی و همین‌طور ارتش را به فساد متهم کرده است.
ادعاهای او مبنی بر این که آقای سیسی و دولتش سرمایه‌های کشور را هدر می‌دهند خشم مردمی را برانگیخت که نارضایتی‌شان از تدابیر ریاضت اقتصادی کشور هر روز بیشتر می‌شد.
آزادی سیاسی
در بعضی کشورها معترضان از نظام سیاسی که حس می‌کنند در آن گرفتار شده‌اند، خشمگین هستند.
اعتراضات تابستان امسال هنگ کنگ در مخالفت به طرح استرداد مجرمان به خاک اصلی چین آغاز شد. هنگ کنگ بخشی از چین است اما مردمش از آزادی‌های ویژه‌ای برخوردارند. بنابراین ترس زیادی وجود دارد که پکن بخواهد نظارت خود بر این کشور را افزایش دهد.
واکنش جمعی مردم در هنگ کنگ، درست مثل آنچه در شیلی و لبنان اتفاق افتاد، به تعلیق این قانون جنجالی منجر شد. اعتراضات اما متوقف نشدند. معترضان حالا خواسته‌های دیگری هم دارند که دستیابی به حق رای عمومی، انجام تحقیقات مستقل در رابطه با خشونت پلیس و عفو معترضان بازداشت شده از جمله آنهاست.
تاکتیک‌های معترضان هنگ‌کنگی الهام‌بخش مردم در آن سوی دنیا شد. در بارسلون صدها هزار نفر در خیابان‌ها راهپیمایی کردند تا خشم خود نسبت به زندانی شدن رهبران جدایی طلب کاتالان را ابراز کنند.
تغییرات اقلیمی
طبیعتا بخش عمده‌ای از اعتراضات که اخیرا در موردشان می‌شنویم به محیط زیست و تغییرات اقلیمی مربوط می‌شوند. فعالان جنبش شورش علیه انقراض در شهرهای مختلف دنیا دست به تظاهرات زده و خواستار اقدام فوری دولت‌ها شده‌اند.
کشورهایی نظیر آمریکا، بریتانیا، آلمان، اسپانیا، اتریش، فرانسه و نیوزیلند صحنه این اعتراض‌ها بوده‌اند. شرکت‌کنندگان در این تظاهرات خود را با چسب به خیابان‌ها و خودروها چسباندند و سعی کردند رفت و آمد در مناطق مرکزی شهرها را مختل کنند.
در ادامه نگاهی کردیم به آخرین تحولات شیلی:
رئیس‌جمهوری شیلی پس از تظاهرات یک میلیونی: پیام‌تان را گرفتیم
* مقام‌های شیلی می‌گویند بیش از یک میلیون نفر در تظاهرات مسالمت آمیزی در خیابان‌های سانتیاگو، پایتخت این کشور شرکت کرده‌اند. رئیس‌جمهوری شیلی در توییتی گفته است "دولت پیام معترضان را گرفته است." او دستور افزایش حقوق‌ها را صادر کرده اما معترضان می‌گویند کشور به اصلاحات بیشتری نیاز دارد.
* نارضایتی مردم از هزینه‌های زندگی به خصوص در سانتیاگو، شهری با شش میلیون نفر جمعیت افزایش یافته و بسیاری خواهان اصلاحات مالیاتی، قوانین کار و سیستم تامین اجتماعی هستند.
* سباستیان پینی‌یرا رئیس جمهور شیلی کل اعضای کابینه اش را برای تشکیل یک دولت تازه و معرفی اصلاحات اجتماعی مورد درخواست معترضان برکنار کرده است.
رئیس جمهور شیلی، برنامه افزایش هزینه حمل و نقل عمومی مخصوصا مترو در پایتخت را در پی اعتراضات شدیدی که تردد در این شهر را فلج کرد معلق کرده است.
منایع: بی بی سی فارسی و دویچه وله.
