کدام بیماری ها در کمین قلب بانوان است؟

به گزارش بهداشت نیوز، زنان اغلب عمر طولانی تری نسبت به مردان دارند و بخش بزرگی از جمعیت سالمندان را تشکیل می دهند، بنابراین برنامه های بهداشتی برای زنان سالمند باید به طور ویژه مورد توجه قرار گیرد. بیماری قلبی یکی از مهمترین بیماری هایی است که روی زنان اثر می گذارد. در اصل این واقعیت وجود دارد که برخلاف مردان، احتمال مرگ زنان پس از حملات قلبی بیشتر است.

 تنها مردان به بیماری دچار نمی شوند:

این تصور که بیماری قلبی یک بیماری مربوط به مردان، نگران کننده است. گرچه زنان ۱۰ سال دیرتر از مردان هم سن خود مستعد ابتلا به بیماری های قلبی می شوند، اما اثرات و عوارض بیماری های قلبی در زنان وخیم تر از مردان است.

یکی از دلایل احتمال بالاتر مرگ زنان در ارتباط با بیماری قلبی طول عمر بیشتر آنها نسبت به مردان است. قبل از ۶۵ سالگی یک سوم از مردان و یک چهارم از زنان در معرض خطر بیماری های قلبی هستند. اما از سویی زنان زندگی طولانی تری نسبت به مردان دارند و به همین دلیل شیوع بیماری قلبی در آنها بیشتر است.


نشانه های یک حمله قلبی در بانوان:

در بانوان علائم هشداردهنده حملات قلبی کمتر واضح است. این نشانه ها با علائمی که به طور معمول در مردان دیده می شود متفاوتند. حدود ۳۵ درصد حملات قلبی در بانوان تشخیص و گزارش داده نمی شود. همچنین به علت افزایش سن احتمال ابتلا به سایر بیماری ها نظیر دیابت و فشارخون بالا نیز در زنان بیشتر است.

حمله قلبی در بانوان همیشه با علائم معمول فشار و درد در قفسه سینه ظاهر نمی شود، بلکه اغلب گستره وسیعی از احساسات ناخوشایند مانند:

    احساس تشویش و دلهره در قفسه سینه
    درد شکمی
    نامنظمی در ضربان قلب
    کوتاهی تنفس
    خستگی
    تهوع
    گیجی یا غش
    ورم پاها

را تجربه می کنند.

 به هر حال مشکل این است که این علائم به آسانی با علائم ناراحتی های گوارشی یا گرسنگی اشتباه می شوند. یک راه تشخیص قلبی بودن این علائم، شدیدتر شدن آنها با ورزش و فعالیت فیزیکی است که باعث افزایش فشار بر قلب می شود.


اثرات حفاظتی استروژن:

استروژن هورمونی است که در بدن بانوان ساخته می شود و عامل باروری آنهاست. این هورمون به سلامت استخوانه ا نیز کمک می کند. سطح استروژن در سنین باروری در بالاترین حد خود است و در زمان یائسگی کاهش می یابد.

به نظر می رسد که استروژن نقشی حفاظتی در پیشرفت بیماری های قلبی زنان بازی می کند. اما همچنان که سطح آن به صورت تدریجی بعد از یائسگی کاهش می یابد و اثرات حفاظتی آن نیز کاهش می یابد.

یائسگی خطر بیماری های قلبی را در حدود سه برابر افزایش می دهد، اما بعد از سن ۶۰ سالگی احتمال خطر بیماری های قلبی در مردان و زنان برابر می شود. هیسترکتومی ( برداشتن رحم و تخمدان ) در صورتی که با هورمون تراپی جایگزینی همراه نباشد، خطر حمله قلبی را به سرعت افزایش می دهد، اما اگر یائسگی به صورت طبیعی رخ دهد، این خطر بسیار آهسته ترو  تدریجی تر افزایش می یابد.

تغییرات سطح کلسترول همراه با افزایش سن:

زنان به طور طبیعی سطح بالاتری از کلسترول خوب(HDL) را نسبت به مردان دارند. استروژن باعث افزایش سطح HDL می شود که این خود قبل از سن یائسگی، بانوان را در مقابل بیماری های قلبی حفاظت می کند.

بالا بودن تری گلیسرید (نوع دیگری از چربی ) نیز در بانوان شایعتر است. با افزایش سن و وزن نیز سطح کلسترول و تری گلیسرید در آنها افزایش می یابد.

با شروع یائسگی سطح کلسترول بد( LDL ) افزایش یافته و خطر بیماری قلبی نیز افزایش می یابد و با مردان برابر می شود.

سطوح کم HDL عامل دیگر افزایش مرگ ناشی از بیماری های قلبی در زنان نسبت به مردان است و سطح بالای تری گلیسرید نیز به عنوان خطر بزرگی برای زنان و به ویژه در دوران سالمندی محسوب می شود.

 درمان جانشینی با استروژن چیست ؟

 این نوع درمان باعث کاهش علائم ناخوشایند ناشی از یائسگی شده و به حفاظت در مقابل پوکی استخوان یا دیگر وضعیت های طبی همراه با یائسگی کمک می کند. درمان با استروژن جانشینی به صورت مصرف قرص خوراکی استروژن است. هورمون درمانی جانشینی ( HRT) نیز ترکیبی از درمان با استروژن و پروژسترون است و برای زنانی استفاده می شود که رحم سالم دارند. آنهایی که عمل جراحی هیسترکتومی را انجام داده اند، احتیاج به درمان با پروژسترون ندارند و می توانند استروژن را به تنهایی دریافت کنند.


آیا قرص های پیشگیری از بارداری می توانند خطری داشته باشند؟

 میلیون ها زن قرص های پیشگیری از بارداری را بدون هیچ عارضه ای مصرف می کنند. اما تمام بانوان باید بدانند که مصرف قرص های پیشگیری از بارداری می تواند سبب:

· افزایش فشارخون

· سطح غیر طبیعی چربی خون

· دیابت

· لخته شدن خون

· صدمه به دیواره رگ ها شود.

در زنانی که از قرص های پیشگیری از بارداری استفاده می کنند، در صورتی که هریک از عوامل خطرزای بیماری قلبی مثل رژیم غذائی نامناسب، چاقی و اضافه وزن، بی تحرکی، فشارخون بالا یا افزایش سطح کلسترول خون و مصرف سیگار را داشته باشند، خطر لخته شدن خون و حملات قلبی در آنها(به ویژه بعد از سن ۳۵ سالگی) افزایش می یابد.

دیگر عوامل حفاظت از بیماری قلبی کدامند ؟

اگر چه عوامل خطر برای بیماری قلبی در بانوان بعد از یائسگی بالاتر است، اما اتخاذ رفتارهای بهداشتی و سالم از اوایل زندگی است که در نهایت در بروز بیماری قلبی تعیین کننده است. عوامل خطر اصلی عبارتند از سیگار، فشارخون بالا، سطح کلسترول بالا، چاقی، نداشتن فعالیت بدنی و دیابت.

در حقیقت منتظر ماندن تا زمان یائسگی برای ترک عادات مضر و یا درمان این بیماری ها بسیار دیر ست.

عوامل مهم در پیشگیری از بیماری های قلبی:

یک شیوه زندگی سالم شامل:

· رژیم غذائی متعادل و سالم که شامل محدودیت مصرف چربی ها به ویژه چربی های اشباع شده (مشاوره با متخصص تغذیه) باشد.

· ورزش منظم

· دوری از سیگار و تمامی مواد دخانی

· حفظ وزن ایده آل

· اندازه گیری منظم فشار خون، سطح چربی و قند خون

· مراجعه منظم به پزشک برای ارزیابی عوامل خطر

· آگاهی از علائم حمله قلبی یا مغزی

«ورزش یک عامل حفاظت از قلب است»

ورزش منظم اثرات مثبت عمده ای بر روی عملکرد قلب بانوان دارد. این اثرات عبارتند از :

· کاهش خطر پیشرفت بیماری دیابت که یک عامل خطر قوی برای بیماری قلبی در بانوان نسبت به مردان است.

· کاهش فشارخون

· بهبود و کاهش سطح کلسترول خون

علاوه بر این ورزش هایی مانند پیاده روی و دو آهسته که باعث وارد آمدن نیروی وزن بر اندام ها می شود، مانع از پیشرفت پوکی استخوان می شود./۱۰۱

دکتر مسعود کریمی دکترای تخصصی آموزش بهداشت و ارتقای سلامت دانشکده بهداشت شیراز