هیچ اراده ای برای حفاظت از جنگل ها و مراتع ایران نیست

سلامت نیوز: حدود یک هفته از حریق جنگل های گلستان و هیرکانی می گذرد. گرما و خشکی هوای گلستان در این روزها مزید بر علت شده تا منابع طبیعی با کوچکترین جرقه ای شعله ور شوند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از سیناپرس، درختان صدها ساله یکی یکی تبدیل به خاکستر می شوند و کمک های مردمی و امدادی هنوز نتیجه بخش نبوده است. طبق گفته کارشناسان منابع طبیعی، فصل پاییز بخصوص ماه های آبان و آذر، بحرانی ترین ماه های جنگل های استان گلستان هستند.

کاهش بارش ‌ها و رطوبت هوا، تداوم گرما و خشکی، وزش باد؛ عرصه ‌های جنگلی گلستان را مانند انبار باروت کرده که کمترین سهل انگاری، آتش به جان این مناطق می ‌اندازد. آتشی که در برخی موارد ساعت‌ ها و روزها طول می ‌کشد.

مدیرگروه رشته جنگل مرتع و آبخیزداری دانشگاه علوم تحقیقات در گفت و گو با سیناپرس، درخصوص بی توجهی برای حفاظت از جنگل ها و مراتع را به دو دلیل وابسته می داند.

به گفته هادی کیادلیری، گروه اول مردمی هستند که دغدغه های فراوانی برای زندگی و زیستن دارند که در اولویت است و حفظ منابع طبیعی و محیط زیست در اولویت آنها نیست. به عبارتی در یک نظرسنجی چندهزار نفری درخصوص اولین دغدغه شان، شاید دو نفر دغدغه محیط زیستی داشته باشند. زیرا توجه به منابع طبیعی و محیط زیست، شاخص تعالی یک جامعه است و هر جامعه ای که بیشتر به مسائل محیط زیست توجه کند متعالی تر است و نشان می دهد که مشکلات دیگرش حل شده که به این مرحله رسیده است.

کیادلیری بزرگترین دغدغه کشورهای توسعه یافته را بخش محیط زیست می داند و معتقد است که محیط زیست با همه اموراتشان عجین شده و یکی از مسائل بسیار بزرگ در مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شان است. در حالی که در کشور ما اینگونه نیست و مردم دغدغه های بسیاری دارند که در اولویت است.

حال خوب طبیعت در گرو رفتار خوب مردم

این استاد دانشگاه، حال خوب طبیعت را ارتباط مردم با طبیعت می داند. او معتقد است که این اصل است که اگر رابطه مردم با طبیعت بهتر باشد، حال طبیعت هم خوب است.

به گفته مدیرگروه رشته جنگل مرتع و آبخیزداری دانشگاه علوم تحقیقات، آمارهای سازمان های متولی هم نشان می دهد که 95 درصد آتش سوزی ها به وسیله مردم اتفاق می افتد که ریشه طبیعی ندارد و از سویی هم صددرصد عمدی نیست. اما باید دید که انگیزه ها چیست. در مناطق روستایی فقیر، کشاورزان برای بیشتر کردن زمینش این کار را انجام می دهند. در برخی موارد هم بی توجهی، بی برنامگی، نا آگاهی و نیاز مردم را به این سو می کشاند. در آتش سوزی غیرطبیعی هم طبیعت نمی تواند آن را کنترل کند زیرا آن سازوکار را ندارد. حتی به روش علمی هم سخت است و بیشتر نیازمند کارهای فرهنگی و فنی است.

هادی کیادلیری ادامه می دهد: از سوی دیگر هم، مسئولان غرق درآمدهای نفتی و غیره بودند و اگر به طبیعت نگاه می کردند طبیعت به سوی بنگاه اقتصادی می رفت. جاده سازی، معدنکاوی، قطع درختان، ویلاسازی، بهره برداری بی رویه از جنگل را یک منبع رایگان می دانند که برایشان درآمدزایی دارد.

او به دیپلماسی طبیعت اشاره می کند و می گوید: رفتار با طبیعت نشان می دهد که فرهنگ ها چقدر بالا یا پایین هستند و مسائل اجتماعی به چه شکلی وجود دارد. وقتی در میراث طبیعی جهان زباله ریخته می شود، این پیام را منتقل می کند که مردم و مسئولان چقدر برای طبیعت ارزش قائل هستند. به عبارتی مسئولان درگیر درآمدهای نفتی بودند و به منابع طبیعی ارزش قائل نبودند. از سوی دیگر مردم نیز دارای دغدغه های دیگر خود هستند. و این موارد کار خواص را سخت می کند. یعنی اگر اراده ای برای حل این مشکلات وجود داشته باشد، کم می آورد و ناتوان خواهد شد.

نگاه کوتاه مدت اشتباه است

مشکل دیگری که مدیرگروه رشته جنگل مرتع و باغخیز دانشگاه علوم تحقیقات به آن اشاره می کند: در کشورهای جهان سوم این است که به اقدامات نگاه بلندمدتی نداریم و همه توجه ها به فرآیند کوتاه مدت آن است. اتفاقا در طبیعت این مشکل است که یک تاخیر زمانی در دیدن اثرات دخالت هایمان داریم. مجموع اینها را وقتی کنار همدیگر می گذاریم یک بی توجهی و بی برنامگی را در سطح کلان متوجه می شویم.

کیادلیری به اراده دولت ها، سازمان های متولی و وزارتخانه ها اشاره می کند و می گوید: اگر به دقت نگاه کنیم، متوجه می شویم که اگر ارزشی قائل هستند فقط برای درآمدی است که حاصل می شود. یا افرادی غیرمتخصص هستند که براساس میزان درک خودشان از طبیعت صحبت می کنند و نه براساس اسناد علمی و مدارک.

او در خصوص میزان توجه به محیط زیست درگفتگو با سیناپرس می گوید: هزینه و بودجه ای که برای صیانت از جنگل ها می کنند از بودجه تیم فوتبال هم کمتر است. هزینه ای که برای پارک ملت تهران می شود، از هزینه حفاظت از جنگل ها بیشتر است. آن هم اشتباه نیست، اما میزان توجه در این زمینه بسیار اهمیت دارد.

کیادلیری به سازمان های متولی، اشاره می کند و می افزاید: سازمان های متولی زیرمجموعه های وزارتخانه هایی هستند که خود وزارتخانه ها باعث نابودی یکسری از مناطق هستند. بزرگترین مشکلی که در این زمینه وجود دارد، دام و کشاورزی است که وزارت کشاورزی مسئول آن است و سازمان جنگل ها که باید از جنگل ها حفاظت کند، زیرمجموعه وزات جهاد کشاورزی است که نمی تواند جلوی آن را بگیرد.

به گفته او، یک مجموعه ای از این عوامل در کنار همدیگر جمع می شوند که ما فکر می کنیم که در طبیعت رها شده است. بزرگترین معضلی که در حال حاضر در جنگل های شمال بجز آتش سوزی وجود دارد، تصرفات و تجاوزات غیرقانونی است. نوک قله ها را تصرف کرده اند در حالی که هیچ عکس العملی هم وجود ندارد.

این استاد دانشگاه می افزاید: وقتی کشورها را براساس آموزش و مدیریت و تحقیقات تقسیم بندی می کنیم، در کشورهای عقب افتاده، در بخش آموزش و در کشورهای توسعه یافته هم در بخش تحقیقات که چگونه از تحقیقاتشان به طور موثر استفاده کنند. که ما در این زمینه اصلا نرسیده ایم. در کشورهای در حال توسعه، در بخش مدیریت مشکلات زیادی دارند و چالش بسیار بزرگی است که باید تصحیح شود و با این شکل نمی توان طبیعت را حفظ کرد.